Το light μνημόνιο απαιτεί αγορές και βιώσιμο χρέος

07:33 19/6/2017 - Πηγή: New Money

Έρχεται το θρίλερ του 2018: Οι Βρυξέλλες προειδοποιούν ότι αν η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει ένα πλήρες τέταρτο μνημόνιο τον Αύγουστο του 2018, πρέπει να τρέξει από τώρα για τις προϋποθέσεις της προληπτικής πιστωτικής γραμμής ECCL, την οποία είχε εξασφαλίσει η Ελλάδα από τον Δεκέμβριο του 2014, αλλά τότε μεσολάβησαν οι εκλογές

Του Αργύρη Παπαστάθη

Πρόσβαση

στις αγορές, βιώσιμο χρέος και πλήρως κεφαλαιοποιημένες τράπεζες απαιτεί η είσοδος στην προληπτική πιστωτική γραμμή με ενισχυμένες προϋποθέσεις (ECCL), δηλαδή η light εκδοχή του μνημονίου 4, την οποία ετοιμάζουν ήδη οι Βρυξέλλες για το καλοκαίρι του 2018. Με δεδομένο, όμως, ότι αυτή τη στιγμή η Ελλάδα δεν πληροί δύο από τις τρεις βασικές προϋποθέσεις (αγορές και χρέος), η κυβέρνηση καλείται να δώσει μάχη για να επιστρέψει στην απόφαση του Eurogroup της 8ης Δεκεμβρίου του 2014...

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά. Το 2014 η Ελλάδα κάλυπτε και τις τρεις προϋποθέσεις για το ECCL. Η Εκθεση Βιωσιμότητας (DSA) από το ΔΝΤ θεωρούσε ότι το χρέος είναι βιώσιμο με βάση τη δέσμευση των Ευρωπαίων στο Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012. Επιπλέον, η χώρα έχει βγει δύο φορές στις αγορές. Στις 9 Απριλίου του 2014 είχε αντλήσει 3 δισ. ευρώ με 5ετές ομόλογο και επιτόκιο 4,75% και στις 10 Ιουλίου της ίδιας χρονιάς 1,5 δισ. ευρώ με 3ετές ομόλογο και επιτόκιο 3,5%. Ετσι, τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς το ανακοινωθέν του Eurogroup ανέφερε ότι η Ελλάδα μπορούσε να μπει στην προληπτική γραμμή ECCL για ένα έτος αμέσως μετά το τέλος Φεβρουαρίου του 2015, όταν θα τελείωνε το μνημόνιο 2. Βεβαίως τότε ακολούθησαν οι εκλογές και το «κανονικό» μνημόνιο 3 τον Ιούλιο του 2015.

Εντεκα χρόνια μνημόνια

Μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης ευρωπαϊκές πηγές επισημαίνουν ότι το νέο διακύβευμα είναι το καινούριο μνημόνιο, το οποίο -όποια μορφή και αν λάβει τελικά- δεν θα είναι μονοετές (όπως το 2015 η γραμμή ECCL), αλλά θα διαρκεί τουλάχιστον 2,5 χρόνια, δηλαδή ως το τέλος του 2020. Ο λόγος είναι, πρώτον, ότι η Ελληνική Βουλή έχει ήδη ψηφίσει τα μέτρα της διετίας 2019-2020 (η βάση που περιμένει το... εποικοδόμημα) και, δεύτερον, ότι η υλοποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους θα συνδεθεί μετά τον Αύγουστο του 2018 με νέα ορόσημα και μεταρρυθμίσεις, ιδίως για τη λειτουργία του κράτους.

Αυτές είναι συνέπειες, λένε οι ίδιες πηγές, των καθυστερήσεων για την υλοποίηση των αξιολογήσεων του μνημονίου 3, καθώς βρισκόμαστε μόλις στη δεύτερη αντί για την όγδοη αξιολόγηση. Από εκεί και πέρα και σε συνδυασμό με το μη βιώσιμο χρέος αρχίζει μια αλυσίδα επιπτώσεων, όπως η απώλεια της ένταξης της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) και οι δυσκολίες για τη σταδιακή επάνοδο στις αγορές, που καθιστούν ανέφικτη μια καθαρή έξοδο (clean exit) από τα μνημόνια το 2018.

Επομένως, άπαντες προεξοφλούν ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να προχωρήσει κατά το παράδειγμα των άλλων χωρών που μπήκαν σε μνημόνια στην αρχή της δεκαετίας, δηλαδή μόνο με τη μίνιμουμ εποπτεία που προβλέπεται γι' αυτές τις περιπτώσεις (post-programme surveillance). Θα χρειαστεί «κάτι παραπάνω», αλλά και περισσότερο χρόνο για να ανακτήσει τη χαμένη αξιοπιστία στα μάτια των αγορών, όπως λένε.

Το τρίτο σημείο είναι οι τράπεζες οι οποίες αντιμετωπίζουν το οξύ πρόβλημα των κόκκινων δανείων αλλά και τις επιπτώσεις από το κακό πρώτο εξάμηνο της φετινής χρονιάς λόγω της καθυστέρησης της διαπραγμάτευσης. Παρά ταύτα στις Βρυξέλλες και στη Φρανκφούρτη δεν υπάρχει ανησυχία εν όψει των stress tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) το φθινόπωρο.

O ρόλος του ΔΝΤ

Σε κάθε περίπτωση, για την ένταξη στη γραμμή ECCL είναι αναγκαία η υπογραφή MoU, δηλαδή μνημονίου, γεγονός που έχει και πολιτική βαρύτητα, καθώς η παρούσα κυβέρνηση θα κληθεί μέχρι τον Ιούλιο του 2018 να υπογράψει και τυπικά ένα ακόμη μνημόνιο και να γίνει η πρώτη με δύο υπογραφές σε MoU στη μνημονιακή εποχή. Σύμφωνα με τα έγγραφα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), η εποπτεία για την περίοδο διαθεσιμότητας της πιστωτικής γραμμής πραγματοποιείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ΕΚΤ με συμμετοχή («όπου χρειάζεται») του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σε ρόλο τεχνικού συμβούλου. Ωστόσο, πρόκειται για κατεξοχήν ευρωπαϊκό σχήμα, στο οποίο το ΔΝΤ θα έχει αποκλειστικά τεχνική συνδρομή, ενώ δεν υπογράφεται κανενός είδους συμφωνία δανεισμού με την Ουάσινγκτον. Το χρηματοδοτικό σκέλος προέρχεται από τον ESM και η λογική του προγράμματος είναι ότι τα χρήματα είναι διαθέσιμα σε περίπτωση που μια χώρα δεν μπορεί να δανειστεί από τις αγορές. Βεβαίως για να εκταμιευτούν αυτά πρέπει να τηρούνται οι δεσμεύσεις που έχει υπογράψει στο MoU.

Σύμφωνα με τη Συνθήκη του ESM, η Ελλάδα πρέπει να αιτηθεί την υπαγωγή στη γραμμή ECCL στο Συμβούλιο του Οργανισμού το οποίο απαρτίζεται από τις χώρες του Eurogroup. Παρότι τυπικά απαιτείται η έγκριση των ευρωπαϊκών κοινοβουλίων, η απαίτηση αυτή θα μπορούσε να παρακαμφθεί. Ο λόγος είναι ότι στο τέλος του μνημονίου 3 θα απομένουν πάνω από 25 δισ. ευρώ που δεν θα έχουν χρησιμοποιηθεί. Σύμφωνα με παράγοντες της Κομισιόν και του ESM, τα προεγκεκριμένα για το παρόν μνημόνιο χρήματα θα απαιτούσαν απλώς αλλαγή χρήσης και όχι μια νέα απόφαση από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια για την Ελλάδα. Επομένως, έτσι λύνεται το πρόβλημα των Ευρωπαίων και κυρίως της Γερμανίας.