ΤτΕ: Δέσμη έξι μέτρων για να περιοριστεί το «Brain drain»

10:02 26/2/2016 - Πηγή: New Money

Η μαζική έξοδος του πιο καταρτισμένου και νεαρού δυναμικού της χώρας τα χρόνια της κρίσης, σε συνδυασμό με την υπογεννητικότητα, δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα που υπονομεύει όχι μόνο το ασφαλιστικό σύστημα αλλά και την προοπτική ανάκαμψης της χώρας, καταδικάζοντας την σε συνθήκες κοινωνικής και οικονομικής υπανάπτυξης. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει απ' τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στην έκθεση του διοικητή της ΤτΕ βάσει των οποίων από τα 427.000 άτομα που έφυγαν από τη χώρα από το 2008 ως το 2013, οι 223.000 ήταν

νέοι 25-39 ετών, η πλειοψηφία των οποίων πιθανολογείται βάσιμα ότι ανήκει στα υψηλότερα καταρτισμένο ποσοστό του πληθυσμού που αναζήτησε εργασία με καλύτερη αμοιβή και καλύτερες προοπτικές κοινωνικής και οικονομικής προόδου. Είναι η γενιά που επηρεάστηκε περισσότερο από την κρίση, γνωστή ως «generation E» (expats) ή «generation G» (young, talented and Greek) ή «generation We».

Σύμφωνα με την ΤτΕ η ελληνική οικονομία και κοινωνία επένδυσε στη φυγή ως αντίδραση στην εκτίναξη του ποσοστού ανεργίας και την ταχεία βύθισή της στην ύφεση. Μια σταθερή εξερχόμενη ροή 38 χιλιάδων ατόμων στα έτη 2008 και 2009 υπερδιπλασιάστηκε μέσα σε μόλις δύο έτη 2010-2011, ξεπερνώντας το 2013 τις 104 χιλιάδες και σχεδόν τις 427 χιλιάδες άτομα σωρευτικά για όλη την περίοδο.

Η ετήσια ροή των μονίμως εξερχόμενων Ελλήνων υπηκόων ηλικίας 25-39 ετών αυξήθηκε από 20 χιλιάδες το 2008 σε 53 χιλιάδες το 2013, ενώ αθροιστικά σχεδόν 223 χιλιάδες άτομα της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας εξήλθαν μόνιμα από τη χώρα. Την ίδια περίοδο, το κατά κεφαλήν ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών μειώθηκε από 93,8% του μέσου όρου της Ευρωζώνης των 19 το 2008σε μόλις 68,8% το 2013.

Η εκπαίδευση φαίνεται ότι αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα για τη μείωση της ανεργίας των μορφωμένων νέων στα χρόνια πριν από την κρίση.

Αν και είναι νωρίς να διαπιστωθεί η μετρήσιμη επίπτωση της εξόδου στα μακροοικονομικά μεγέθη, υπάρχουν ωστόσο σημαντικά επιχειρήματα που συνηγορούν ότι το καθαρό αποτέλεσμα είναι εν τέλει αρνητικό.

Πρώτον, η έξοδος σημειώνεται από μια χώρα με αρνητικούς δημογραφικούς ρυθμούς και αφορά ως επί το πλείστον άγαμους νέους, άνδρες και γυναίκες. Αυτό έχει ως συνέπεια όχι μόνο την αρνητική επίπτωση στον ήδη υποτονικό ρυθμό γεννητικότητας, αλλά και τη μεγαλύτερη επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων, αφού η χώρα θα στερηθεί μόνιμα ένα σημαντικό τμήμα απασχολήσιμων ατόμων.

Δεύτερον, στην Ελλάδα αποκλειστικός φορέας κατάρτισης και εξειδίκευσης ανθρώπινου δυναμικού σε ανώτατο επίπεδο είναι το Δημόσιο μέσω των δημόσιων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, των οποίων κύρια πηγή χρηματοδότησης είναι τα χρήματα των φορολογουμένων. Η έξοδος επομένως επιστημονικού δυναμικού που έλαβε εξειδίκευση στη χώρα όσο και η παραμονή του μετά το πέρας των σπουδών στο εξωτερικό συνιστούν σημαντική απώλεια.

Τρίτον, η εκροή ανθρώπινου κεφαλαίου αφορά κυρίως το πλέον ανταγωνιστικό, ικανό και φιλόδοξο τμήμα του εργατικού δυναμικού. Η παραγωγική του αξιοποίηση από ξένη χώρα συνιστά μόνιμη βλάβη για τη χώρα καταγωγής, αφού η μέση ποιότητα του εναπομένοντος αποθέματος ανθρώπινου κεφαλαίου χειροτερεύει.

Τέταρτον, αρχικά αυξάνεται η προσδοκώμενη απόδοση της εκπαίδευσης, αφού τα μορφωμένα άτομα είναι αυτά που κατά κανόνα απολαμβάνουν καλύτερες προοπτικές προόδου στις χώρες εισδοχής. Μεταναστεύουν όμως και άτομα με μικρότερη εξειδίκευση και μόρφωση, με αποτέλεσμα να περιορίζεται το όφελος από την προσδοκώμενη μεγαλύτερη απόδοση της εκπαίδευσης, αφού η έλλειψη προσφοράς εξειδικευμένης εργασίας με δεδομένη τη ζήτηση διαμορφώνει προσδοκίες για υψηλότερη αμοιβή και μειώνει κάθε κίνητρο για εκπαίδευση και βελτίωση της ποιότητας.

Η ΤτΕ συστήνει μια δέσμη έξι προτάσεων για την ανακοπή της φυγής των νέων Ελλήνων και παράλληλα προτρέπει η πολιτική για την αντιμετώπιση της γήρανσης να περιλαμβάνει μέτρα και για το μεταναστευτικό.

Συγκεκριμένα προτείνει την εκπόνηση και υλοποίηση εντός σχεδίου αναδιοργάνωσης της αγοράς εργασίας, με στόχο τον επανακαθορισμό των μορφών επιστημονικής και επαγγελματικής εξειδίκευσης, ώστε να αντιστοιχιστούν καλύτερα οι δεξιότητες των νέων με τη ζήτηση στην αγορά εργασίας. Το κράτος θα πρέπει νμε δράσεις να στηρίζει τη νεοφυή επιχειρηματικότητα, να προάγει την αριστεία, τη διαφάνεια και την αξιοκρατία, αφού, λοιπόν επισημαίνει, η αναξιοκρατία, η αδιαφάνεια, η μετριοκρατία, ο νεποτισμό, η διαφθορά και η έλλειψη ευκαιριών δημιουργικής απασχόλησης ήταν μεταξύ των βασικότερων λόγων φυγής των νέων, όπως αυτοί καταγράφηκαν από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους. Η στρατηγική θα πρέπει να συμπεριλάβει και πολιτικές για την ένταξη των νέων εκτός εκπαίδευση, κατάρτισης και εργασίας, καθώς διαπιστώνεται ότι το ποσοστό αυτών στη χώρα μας φθάνει το 19%^ του πληθυσμού της ηλικιακής ομάδας 15 – 24 ετών.