Θωρηκτό Ποτέμκιν

16:09 11/2/2012 - Πηγή: TVXS

Η ιστορική ταινία του Σεργκέι Αϊζενστάιν για την ανταρσία των ναυτών του ομώνυμου θωρηκτού στην Οδησσό, το 1905, κατά την εποχή του Ρωσο-Ιαπωνικού πολέμου.

Αρχικά το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» δεν σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία, γεγονός που στενοχώρησε τον δημιουργό του. Επιπλέον, στις χώρες της Ευρώπης θεωρήθηκε αρχικά ιδιαίτερα προκλητική και απαγορεύτηκε. Μέχρι το 1954, το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» δεν είχε προβληθεί στην Αγγλία και την Ευρώπη. Ωστόσο, αργότερα η Δύση επιφύλαξε την αναγνώριση σε μια ασπρόμαυρη ταινία που θεωρείται η κορυφαία του βωβού κινηματογράφου.

Η ταινία υπήρξε παραγγελία

της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης προς τον σκηνοθέτη, στο πλαίσιο των εορτασμών για τα εικοσάχρονα της αποτυχημένης εξέγερσης του 1905 στην τσαρική Ρωσία. Ο Αϊζενστάιν επέλεξε να επικεντρωθεί σε ένα πραγματικό γεγονός, αυτό της εξέγερσης των ναυτών του θωρηκτού Ποτέμκιν.

Το θρυλικό θωρηκτό του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας Ποτέμκιν Ταβριτσέσκυ (Potemkin Tavrichesky) ήταν αγκυροβολημένο έξω από την Οδησσό, όταν το πλήρωμά του στασίασε κατά την πρώτη αποτυχημένη επανάσταση του 1905 εναντίον του τσαρικού καθεστώτος, με αφορμή τις περιορισμένες μερίδες φαγητού και τα σάπια τρόφιμα.

Οι ναύτες καταλαμβάνουν το σκάφος, πετούν στη θάλασσα τους αξιωματικούς και κατευθύνονται στην Οδησσό. Στις 14 Ιουνίου 1905 υψώνουν κόκκινη σημαία και ξεσηκώνουν το λαό σε εξέγερση εναντίον του Τσάρου. Οι εξεγερμένοι ναύτες έχουν στο πλευρό τους, τους πολίτες της Οδησσού. Η εξέγερση θα λάβει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις όταν θα συμπαρασύρει και τον υπόλοιπο στόλο. Κορυφαία στιγμή της ταινίας είναι η πασίγνωστη σκηνή της σφαγής των αμάχων στις σκάλες της Οδησσού όταν οι Κοζάκοι προχωρούν σε επέμβαση προκειμένου να καταπνίξουν την εξέγερση.

Η ταινία έχει διάρκεια 65 λεπτά και αποτελείται από πέντε επεισόδια: «Άνδρες και Σκουλήκια», όπου οι ναύτες διαμαρτύρονται για το χαλασμένο φαγητό, «Δράμα στο Λιμάνι», κατά το οποίο σηματοδοτείται η έναρξη της εξέγερσης, «Ένας νεκρός καλεί για Δικαιοσύνη», στο οποίο ο λαός της Οδησσού θρηνεί για το χαμό του αρχηγού, «Τα σκαλιά της Οδησσού», κατά το οποίο ο τσαρικός στρατός προχωρά στη σφαγή των αμάχων στην Οδησσό και «Συνάντηση με τη ναυτική μοίρα».

Ο Αϊζενστάιν επέλεξε να χρησιμοποιήσει στην ταινία ερασιτέχνες ηθοποιούς προσδοκώντας πιο φυσικές ερμηνείες. Η ταινία μοιάζει περισσότερο με δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ ενώ αποτελεί μια μελέτη πάνω στη χρήση του μοντάζ. Ακόμη και σήμερα παραμένει στην αφρόκρεμα του κινηματογράφου κυρίως εξαιτίας της συμμετρίας και της δύναμης των εικόνων του.