Σύγχρονες τάσεις στη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου του μαστού

13:02 30/10/2013 - Πηγή: Παραπολιτικά

Υπάρχουν πολλές Ελληνίδες που μπροστά στο πρόβλημα του καρκίνου του μαστού επιλέγουν την αδιαφορία. Κλείνοντας τα μάτια, θεωρούν ότι αυτό δεν υπάρχει ή δεν τις αφορά. Αυτή η νοοτροπία, αυτή η εθελούσια " συνωμοσία της σιωπής" μπορεί να έχει επώδυνες συνέπειες όταν εμφανιστεί η νόσος. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία ( από τo IARC 2012) ο καρκίνος του μαστού είναι ο πλέον συχνός καρκίνος στο γυναικείο φύλο, αφού σχεδόν 1 στις 3 περιπτώσεις καρκίνων που εμφανίζονται στις γυναίκες αφορά το στήθος. Στη χώρα μας εκτιμάται ότι σχεδόν 5.000 νέα

περιστατικά παρουσιάζονται κάθε χρόνο.

Όπως έχει δείξει η εμπειρία άλλων χωρών, το πρόβλημα αντιμετωπίζεται ευκολότερα και με καλύτερη διάθεση όταν είμαστε σε θέση να μιλάμε ανοικτά γι' αυτό και όταν προσπαθούμε όλοι μαζί να συμβάλλουμε στη λύση των προβλημάτων που δημιουργεί. Γιατί ο καρκίνος, γενικά, δεν είναι μόνο ένα ιατρικό πρόβλημα, αλλά αγγίζει και επηρεάζει κάθε πτυχή της ατομικής και κοινωνικής ζωής μας.

Φαίνεται, όμως, ότι σ’ ένα σημαντικό ποσοστό γυναικών, ιδιαίτερα σ’ εκείνες με υψηλό οικονομικο- κοινωνικό επίπεδο, έχει υπάρξει σημαντική πρόοδος, καθώς ολοένα και περισσότερες αποφασίζουν να ασχοληθούν πιο δραστήρια με την υγεία τους και ιδιαίτερα με την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού.

Τα στοιχεία από την παλαιότερη έρευνα της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας στην ευρύτερη περιφέρεια της πρωτεύουσας έδειξαν μεν αλληλοσυγκρουόμενα αποτελέσματα σ’ ό,τι αφορά τον προληπτικό μαστογραφικό έλεγχο, ταυτόχρονα, όμως, ανέδειξαν την ύπαρξη μεγάλης ευαισθησίας σ’ ότι αφορά τα θέματα της υγείας του στήθους στη συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων γυναικών..

Αυτή η εξέλιξη δεν είναι μια ελληνική ιδιομορφία. Εδώ και πολλά χρόνια έχει αναπτυχθεί στις περισσότερο αναπτυγμένες χώρες ένα πολύμορφο κοινωνικό κίνημα, με κύριους στόχους την αύξηση των γνώσεων μας γύρω από το καρκίνο του μαστού και τη βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών υγείας στις πάσχουσες γυναίκες.

Το κίνημα αυτό είχε σημαντικά πρακτικά αποτελέσματα, γιατί συνέβαλε ουσιαστικά στη δημιουργία των προϋποθέσεων για να αναπτυχθεί εντονότερα η έρευνα στον καρκίνο του μαστού, είτε ασκώντας πίεση στις κυβερνήσεις, είτε συλλέγοντας μεγάλα χρηματικά ποσά για την έρευνα και την καλύτερη περίθαλψη. Ενδεικτικό αυτής της εξέλιξης είναι ότι τα άρθρα και ανακοινώσεις που δημοσιεύονται ή ανακοινώνονται γι’ αυτή τη νόσο στον ειδικό τύπο και τα ιατρικά συνέδρια να είναι πρώτα σε αριθμό συγκριτικά με εκείνα που αφορούν άλλες κακοήθειες. Ο καρκίνος του μαστού είναι η πάθηση για την έρευνα της οποίας παρέχονται οι περισσότεροι οικονομικοί πόροι, τόσο από κυβερνητικά κονδύσλια, όσο και από συνεισφορές ιδιωτικών εταιρειών και πολιτών.

Αυτή η ερευνητική δραστηριότητα έδωσε τα τελευταία χρόνια σημαντικές απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με το ποιες διαδικασίες ακολουθούν τα κύτταρα για να μεταμορφωθούν σε κακοήθη και για το πως αναπτύσσεται ο καρκίνος του μαστού. Μπορεί ακόμα να μη γνωρίζουμε όλα όσα αφορούν την αιτιολογία της νόσου, αλλά οι πρόοδοι που έχουν σημειωθεί στον τομέα της γενετικής και της μοριακής βιολογίας έχουν ήδη φανερώσει κάποιες σημαντικές βλάβες σε συγκεκριμένα γονίδια που σχετίζονται μ’ αυτήν, ενώ και οι ιδιαιτερότητες της συμπεριφοράς του καρκινικού κυττάρου έχουν αρχίσει να γίνονται αντιληπτές( όπως π.χ. το πώς σχηματίζονται καινούργια αγγεία που είναι απαραίτητα για την αιμάτωση του όγκου ή ποια χημικά στοιχεία χρησιμοποιεί για να αυξηθεί και να πολλαπλασιαστεί).

Παράλληλα, από αυτή τη βασική έρευνα σημειώθηκαν σημαντικές πρόοδοι και στις κλινικές εφαρμογές, είτε αυτές αφορούν τον τομέα της διάγνωσης, είτε εκείνον της θεραπείας.

Στον τομέα της διάγνωσης ο γονιδιακός έλεγχος για τον εντοπισμό των γυναικών με κληρονομούμενες βλάβες στα υπεύθυνα για την καρκινογένεση γονίδια είναι πλέον εφαρμόσιμος σε εκείνες τις γυναίκες που από το οικογενειακό ιστορικό τους προκύπτει η υποψία ύπαρξης κληρονομικής προδιάθεσης για εμφάνιση της νόσου.

Η ψηφιακή μαστογραφία συνεχώς βελτιώνεται και έχει σταδιακά αντικαταστήσει την απλή αναλογική μαστογραφία, ενώ οι δυνατότητες των υπερηχογραφημάτων έχουν πλέον τόσο πολύ βελτιωθεί που είναι σε θέση να μας δώσουν ακριβότερες απαντήσεις για το είδος και τη σύσταση ενός όγκου στον γυναικείο μαστό. Επίσης, η μαγνητική τομογραφία προσέφερε σημαντική βοήθεια στην παρακολούθηση των γυναικών που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία για καρκίνο του μαστού ή σε όσες η νόσος μπορεί να είναι πολυεστιακή ή πολυκεντρική ( δηλ. να υπάρχουν περισσότερες από μία καρκινικές βλάβες σ’ ένα στήθος), γεγονός που επιδρά καθοριστικά στην σχεδιαζόμενη θεραπεία.

Τέλος, σημαντική πρόοδος στη διαγνωστική διερεύνηση ενός ύποπτου ευρήματος στο μαστό είναι οι σύγχρονες βιοψίες που πραγματοποιούνται χωρίς να υποστεί η γυναίκα χειρουργική επέμβαση. Αυτές οι διαδερμικές βιοψίες, με ή χωρίς την καθοδήγηση από απεικονιστικό μέσο, έχουν υποκαταστήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις ανοικτές – χειρουργικές- βιοψίες, αλλά δυστυχώς στη χώρα μας δεν έχουν διαδοθεί όσο θα έπρεπε.

Όλες αυτές οι σύγχρονες διαγνωστικές δυνατότητες έχουν διευκολύνει σημαντικά τον ειδικό γιατρό, γιατί του επιτρέπουν να επιλέξει και να συζητήσει με τις ασθενείς τους την καλύτερη δυνατή για την κάθε περίπτωση θεραπεία.

Τα τελευταία χρόνια η ιστολογική εξέταση έχει προσφέρει, με τις σύγχρονες μεθόδους της ανοσοιστοχημείας και τις μοριακές αναλύσεις που χρησιμοποιεί, μια πολύ καλύτερη εικόνα των διάφορων μορφών καρκίνου του μαστού. Γνωρίζοντας πως η νόσος έχει πολλές ιδιομορφίες, είναι ευκολότερο να χαραχτούν οι πλέον κατάλληλες θεραπευτικές στρατηγικές.

Σημαντικές, όμως είναι και οι πρόοδοι που έχουν σημειωθεί τα τελευταία χρόνια και στη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου. Οι μεγάλες ακρωτηριαστικές επεμβάσεις ( οι μαστεκτομές) έχουν στις περισσότερες περιπτώσεις αντικατασταθεί από τις περιορισμένες εκτομές ( ογκεκτομές – ευρείες εκτομές), που διαφυλάσσουν την ακεραιότητα του στήθους. Επίσης, με ειδικές τεχνικές ο χειρουργός μαστού μπορεί να συνδυάσει την αφαίρεση του όγκου με πλαστικές τεχνικές ( ογκοπλαστική χειρουργική), έτσι που το αισθητικό αποτέλεσμα να είναι το καλύτερο δυνατόν.

Το ίδιο βελτιωμένει είναι πλέον και χειρουργική της μασχάλης. Η μικρή επέμβαση για την αφαίρεση του «φρουρού λαμφαδένα», μπορεί να αποτελέσει σε πολλές γυναίκες αρχικών σταδίων τη μόνη επέμβαση στην περιοχή και έτσι να αποφευχθεί ο περισσότερος τραυματικός « καθαρισμός της μασχάλης», με τα συχνά αρνητικά συνεπακόλουθα του ( περιορισμός της κίνησης του ώμου και λεμφοίδημα).

Η ακτινοθεραπεία γίνεται ολοένα και λιγότερη τοξική, ενώ παράλληλα έχει αρχίσει να γίνεται εφικτή η μείωση του χρόνου θεραπείας, που είναι αιτία να δημιουργούνται μεγάλες λίστες αναμονής με αποτέλεσμα καθυστερήσεις στην έναρξη της θεραπείας, γεγονός που δημιουργεί έντονη δυσφορία στις ασθενείς.

Η χημειοθεραπεία εφαρμόζεται πλέον με πιο εξειδικευμένα κριτήρια και οι τοξικές παρενέργειες της μπορούν να ελεγχθούν πολύ καλύτερα. Τα νέα φάρμακα αποδεικνύονται στην πράξη να είναι πιο αποτελεσματικά και να έχουν περισσότερη εκλεκτικότητα στη δράση τους. Επίσης, μεγάλες πρόοδοι έχουν σημειωθεί στην ορμονοθεραπεία, με νέα φάρμακα που μπορούν να χορηγηθούν με επιτυχία, όταν τα κλασικά σκευάσματα αποτυγχάνουν.

Τέλος, οι δυνατότητες πλαστικής αποκατάστασης έχουν συνεισφέρει κατά πολύ στην αποκατάσταση του σωματικού ειδώλου σε όσες γυναίκες υποβλήθηκαν σε μαστεκτομή.

Έτσι, είναι πολλοί οι ειδικοί που ισχυρίζονται ότι ένα σημαντικό μερίδιο στην βελτίωση που έχει επιτευχθεί στην επιβίωση των ασθενών με καρκίνο του μαστού πρέπει να αποδοθεί στις βελτιώσεις των θεραπευτικών επιλογών. Εξάλλου, οι τελευταίες έχουν σημαντικά συμβάλει στην καλύτερη ποιότητα ζωής όσων γυναικών ασθενήσουν από καρκίνο του μαστού στις ημέρες μας.

Όμως, θα ήταν άτοπο να μην επισημανθεί ότι εκείνο που περισσότερο από οποιαδήποτε θεραπευτική εξέλιξη φαίνεται να έχει περισσότερο ωφελήσει τις γυναίκες και να έχει συμβάλει σημαντικά στην καταπολέμηση της νόσου, είναι το ότι ολοένα και περισσότερες γυναίκες ακολουθούν τις προτροπές για τακτική προληπτική εξέταση, με αποτέλεσμα να είναι εφικτή η διάγνωση του καρκίνου του μαστού σε πρωϊμότερα στάδια, τότε που η θεραπεία του είναι δυνατή.

Γι’ αυτό και το να κλείνουμε τα μάτια και να αγνοούμε το πρόβλημα, δεν είναι η εξυπνότερη επιλογή.

Η Ε.Α.Ε. συστήνει στις Ελληνίδες, ιδίως μετά από την ηλικία των 40 ετών, να ακολουθούν ένα σταθερό πρόγραμμα πρόληψης.

Ένα πρόγραμμα που να βασίζεται στη σωστή και πλήρη ενημέρωση τους για το στήθος και τις παθήσεις του καθώς και στους τρόπους έγκαιρης διάγνωση τους.

Ένα τέτοιο πρόγραμμα πρόληψης – έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνει:

1) Την τακτική, μηνιαία, αυτοεξέταση των μαστών από νεαρή ηλικία ( 20 ετών).

2) Την κλινική εξέταση των μαστών από γιατρό κάθε χρόνο, από την ηλικία των 40 ετών, και τέλος

3) Την τακτική, ανά διετία, εξέταση με μαστογραφία μετά την ηλικία των 50 ετών. Σε ατομικές περιπτώσεις και μετά από συνεννόηση με το γιατρό η εξέταση με μαστογραφία μπορεί να αρχίσει νωρίτερα, από την ηλικία των 40 ή να γίνεται ετησίως.

Οι γυναίκες υψηλού κινδύνου πρέπει να παρακολουθούνται ιδιαίτερα και να

ακολουθούν τις συμβουλές των γιατρών τους.

Ευάγγελος Φιλόπουλος, Δ/ντής Κλινικής Μαστού Νοσοκομείου « Ο Άγιος Σάββας»

Γεν. Γραμματέας Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας

efilopoulos.tumblr.com