Παρθένο δάσος Φρακτού: Εκεί όπου τα δέντρα πεθαίνουν όρθια

20:26 9/5/2022 - Πηγή: InStyle

Σ’ αυτό το δάσος δεν έχει υπάρξει ποτέ ανθρώπινη επέμβαση, είναι το μοναδικό στην Ευρώπη που δεν το άγγιξαν ούτε οι παγετώνες της τριτογενούς περιόδου, αλλά, αντίθετα, αποτέλεσε καταφύγιο για πολλά είδη και αποτελεί το πιο καλοδιατηρημένο παρθένο δάσος σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Σπάνιος θησαυρός για τη χώρα μας είναι το δάσος Φρακτού Παρανεστίου Δράμας, το μοναδικό παρθένο δάσος που υπάρχει στην Ελλάδα, για το οποίο γίνονται προσπάθειες για την ένταξή του στον κατάλογο των Μνηµείων Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO.

«Πρόκειται στην ουσία για ένα ζωντανό εργαστήριο της φύσης, όπου η έλλειψη ανθρώπινης παρουσίας στο μεγαλύτερο μέρος του παρθένου δάσους Φρακτού Παρανεστίου, δίνει μία ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία και αιτιολογεί την ονομασία του ως Παρθένο Δάσος», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δρ. Ελσα Κωνσταντινίδου, διευθύντρια δασών του νομού Δράμας.

«Σ’ αυτό το δάσος», όπως χαρακτηριστικά λέει, «επειδή δεν μπαίνει ο άνθρωπος εδώ και αιώνες, τα δένδρα κυριολεκτικά πεθαίνουν όρθια αφού γεράσουν και στη συνέχεια αποσυντίθενται στο έδαφος, δίνοντας θέση σε έναν νέο κύκλο ζωής και παρέχοντας τροφή και καταφύγιο σε ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς».

Ο αρχικός πυρήνας του δάσους, που συνιστά ένα πρωτογενές παρθένο δάσος, καταλαμβάνει έκταση 5.500 στρεμμάτων, έχει παραμείνει ανεπηρέαστος από τις ανθρώπινες επεμβάσεις, αφενός γιατί βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση από κατοικημένες περιοχές, αφετέρου επειδή η τοπογραφική διαμόρφωση με τις απότομες κλίσεις το καθιστούν απροσπέλαστο, αλλά και ακατάλληλο για βόσκηση. Το 2009, με σχετική απόφαση, η έκταση της Περιοχής Απόλυτης Προστασίας της Φύσης που περιλαμβάνει το Παρθένο Δάσος Φρακτού, επεκτάθηκε στα 17.150 στρέμματα.

«Το δάσος φιλοξενεί ενδημικά και σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας σε απόλυτη αρμονία, υπεραιωνόβια δένδρα εντυπωσιακών διαστάσεων, με άριστη σταθερότητα και οικολογική ισορροπία και δομή με μεγάλο ποσοστό στη φάση του γήρατος και της διάσπασης της κόμης», διευκρινίζει η κ. Κωνσταντινίδου.

Το γεγονός δε ότι στην τελευταία παγετώδη περίοδο, οπότε και μετανάστευσαν πολλά είδη φυτών νοτιότερα, βρήκαν καταφύγιο στο Φρακτό και μπόρεσαν να επιβιώσουν, το καθιστά και πολύτιμη τράπεζα γονιδίων.

Βλάστηση σαν ένα ταξίδι από τη Μεσόγειο προς τη Νορβηγία!

Συνολικά, το δάσος του Φρακτού καταλαμβάνει έκταση 119.352 στρεμμάτων, στα οποία περιλαμβάνονται τα 17.150 στρέμματα του παρθένου δάσος, βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Δράμας και υπάγεται διοικητικά στο δήμο Παρανεστίου. Χρωστά το όνομά του αλλά και την παλιά του ονομασία «Ζαγκραντένια» στο γεγονός ότι βρίσκεται σε μία λεκάνη που είναι φραγμένη γύρω γύρω με κορυφές και έχει μία διέξοδο, στο νότιο και χαμηλότερο υψομετρικά σημείο του.

Όπως περιγράφει η κ. Κωνσταντινίδου, ανηφορίζοντας από τη Δράμα προς το Παρανέστι και το Φρακτό, ο επισκέπτης διασχίζει τέσσερις ζώνες βλάστησης, «συναντάμε δηλαδή, σχεδόν όλες τις ζώνες βλάστησης της Ευρώπης, για αυτό και λέμε ότι η μετάβαση στο Φρακτό είναι σαν ένα ταξίδι από τη Μεσόγειο προς τη Νορβηγία!».

Στο δάσος Φρακτού, που αποτελεί τον «προθάλαμο» για το Παρθένο Δάσος, όπως επίσης και το «μαξιλαράκι» προστασίας του, υπάρχουν υποστηρικτικές υποδομές, όπως το Κέντρο Επισκεπτών Φρακτού, όπου ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για το Παρθένο Δάσος, τα φυσικά οικοσυστήματα της περιοχής, να περιεργαστεί εκθέματα αλλά και να χρησιμοποιήσει το μόνιμα εγκατεστημένο τηλεσκόπιο για να θαυμάσει τους καταρράκτες. Παρά τη μεγάλη απόσταση από τα αστικά κέντρα αλλά και τις δυσκολίες πρόσβασης, το Φρακτό υποδέχεται, σύμφωνα με στοιχεία του Δασαρχείου Δράμας, 1.500-2.000 επισκέπτες ετησίως, από όλο τον κόσμο.

Χλωρίδα, πανίδα, δομή και σύνθεση του Παρθένου Δάσους

Η χλωρίδα του παρουσιάζει μοναδική βιοποικιλότητα λόγω της απομόνωσης αλλά και της ετερογένειας των οικολογικών συνθηκών. Εδώ απαντώνται σπάνια και ενδημικά είδη της χλωρίδας, όπως για παράδειγμα, το λίλιο της Ροδόπης (Liliumrhodhopeum), η σορδανέλλα της Ροδόπης (Sordanellarhodopaea) και σπάνιες ορχιδέες. Ιδιαίτερα πλούσια είναι και η πανίδα του παρθένου οικοσυστήματος που βρίσκει καταφύγιο στις βραχώδεις δυσπρόσιτες πλαγιές, όπως αρκούδες, ελάφια, αγριόγατες και σπάνια αρπακτικά πουλιά.

Η δενδρώδης βλάστηση του Παρθένου Δάσους αποτελείται κυρίως από μεικτές πολυώροφες συστάδες οξιάς, ερυθρελάτης και ελάτης. Εκτός από τα εντυπωσιακά μεγέθη στις διαστάσεις των δένδρων και η δομή του παρθένου δάσους είναι διαφορετική από αυτή των οικονομικά διαχειριζόμενων δασών. Από όλες της φάσεις εξέλιξης που διακρίνονται, τη φάση της αναγέννησης, τη φάση της νεότητας, του αρίστου, του γήρατος και της διάσπασης, το μεγαλύτερο ποσοστό καταλαμβάνει η φάση του γήρατος και η φάση της διάσπασης κόμης, χαρακτηριστικό των Παρθένων δασών.

 «Το δάσος αφήνεται να εξελίσσεται μόνο του σύμφωνα με τους νόμους της φύσης. Η επιστημονική έρευνα του ανεπηρέαστου αυτού παρθένου δάσους από πλευράς χλωρίδας, πανίδας, δομής, δυναμικής εξέλιξης, κύκλων των θρεπτικών στοιχείων, συσσώρευσης του άνθρακα και γενετικών πόρων κλπ, μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα την πολυπλοκότητα των οικοσυστημάτων και να εφαρμόσουμε τα συμπεράσματα στην πράξη», καταλήγει η διευθύντρια δασών του νομού Δράμας.