GOVSATCOM: Τι είναι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα που θα εδρεύει (και) στην Ελλάδα

07:22 17/1/2025 - Πηγή: Huffington Post Greece

(World Map Courtesy of NASA: https://visibleearth.nasa.gov/view.php?id=55167)

Η Ελλάδα και η Γερμανία επελέγησαν ως έδρες του προγράμματος ασφαλών δορυφορικών τηλεπικοινωνιών της EE, GOVSATCOM, σε μια εξέλιξη η οποία χαρακτηρίζεται ως σημαντική γεωπολιτική αναβάθμιση της χώρας

μας, στο πλαίσιο κοινής ανακοίνωσης των υπουργείων Εθνικής Άμυνας και Ψηφιακής την Πέμπτη.

Όπως αποφασίστηκε από την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Ελλάδα και Γερμανία θα διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην υλοποίηση μιας από τις σημαντικότερες υποδομές ασφαλείας της ΕΕ, που θα λειτουργεί στη χώρα μας τουλάχιστον ως το 2051.

Το GOVSATCOM Hub που θα λειτουργεί στην Ελλάδα εντάσσεται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Προγράμματος και θα αποτελεί κόμβο διαχείρισης και παροχής ασφαλών δορυφορικών επικοινωνιών για κρίσιμες υποδομές των κρατών- μελών της ΕΕ, «χωρίς καμία δυνατότητα παρεμβολής από τρίτες χώρες ή άλλες εξωτερικές απειλές», σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, όπου τονίζεται επίσης ότι «πρόκειται για ένα έργο που ενισχύει τη γεωπολιτική θέση της χώρας μας και την αναδεικνύει σε κομβικό παίκτη στην αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης»- ενώ σημειώνεται πως αναμένεται να προσελκύσει σημαντικές επενδύσεις και εξειδικευμένο προσωπικό στον τομέα της διαστημικής τεχνολογίας και να ενισχύσει το εγχώριο οικοσύστημα.

Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία GOVSATCOM

Οι κόμβοι θα βρίσκονται στην Αττική (Άγιος Ιωάννης, σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο) και στην Κολονία της Γερμανίας, ενώ υποψήφιο ήταν και το Φιουτσίνο στην Ιταλία. Το Hub θα αποτελεί κύριο μέρος του επίγειου στοιχείου του προγράμματος, με σκοπό την ενσωμάτωση όλων των κεντρικών λειτουργιών και τη διαχείριση της προσφοράς και της ζήτησης, προκειμένου να διασυνδέονται με ασφάλεια οι χρήστες με τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, σχολιάζοντας την απόφαση, είπε πως «αναδεικνύει τον γεωπολιτικό και στρατηγικό ρόλο της Ελλάδας ως πυλώνα ασφάλειας και σταθερότητας της ΕΕ», προσθέτοντας πως ο κόμβος θα «διασφαλίσει ασφαλείς και αξιόπιστες δορυφορικές επικοινωνίες για την άμυνα της χώρας, την προστασία κρίσιμων υποδομών και τη διαχείριση κρίσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση». Ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, έκανε λόγο για «ξεκάθαρη αναγνώριση της προόδου μας στον τεχνολογικό τομέα», με πολλαπλά οφέλη για την ασφάλεια και την οικονομία της χώρας, με τον υφυπουργό Κωνσταντίνο Κυρανάκη να χαρακτηρίζει την εξέλιξη ως «σημαντική ψήφο εμπιστοσύνης από τους Ευρωπαίους συμμάχους».

Η «ταυτότητα» του προγράμματος

Σκοπός της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας, όπως αναφέρθηκε, είναι να διασφαλίζεται μακροπρόθεσμα η διαθεσιμότητα αξιόπιστων, ασφαλών και οικονομικών υπηρεσιών δορυφορικών επικοινωνιών στα μέλη της ΕΕ.

Προορίζεται για ένα μεγάλο εύρος ευρωπαϊκών και εθνικών/ κρατικών εφαρμογών, περιλαμβανομένης και χρήσης από φορείς που λειτουργούν εκ μέρους της ΕΕ, καθώς και (υπό συνθήκες) «τρίτες» χώρες και διεθνείς οργανισμούς. Επιδιώκεται η δημιουργία οικονομιών κλίμακας και η επίτευξη συνεργειών μεταξύ του πολιτικού και του στρατιωτικού τομέα. Οι υπηρεσίες του προγράμματος θα είναι διαθέσιμες μέσω των κόμβων (Hubs), που θα συνδέουν τους χρήστες με τους παρόχους τους, βελτιστοποιώντας τη διάθεση/ αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων και θα εγγυώνται την πρόσβαση ακόμα και σε «απρόβλεπτες» καταστάσεις.

Όπως σημειώνεται στη σχετική ιστοσελίδα της ΕΕ, η προέλευση, φύση και σοβαρότητα των απειλών που αντιμετωπίζει η Ένωση έχουν μεταβληθεί, δεδομένων των αλλαγών των τελευταίων ετών στο πολιτικό περιβάλλον και το περιβάλλον ασφαλείας- τόσο εντός όσο και εκτός των συνόρων της. Για την αντιμετώπιση των απειλών αυτών (που μπορούν να περιλαμβάνουν φυσικές καταστροφές, πανδημίες, κυβερνοεπιθέσεις ή πιο «παραδοσιακές» μορφές ενόπλων συγκρούσεων και αστάθειας) απαιτείται πρόσβαση σε συστήματα τηλεπικοινωνιών ακόμα και υπό συνθήκες όπου «κανονικά» επίγεια δίκτυα είτε δεν λειτουργούν είτε δεν υπάρχουν καν. Ταυτόχρονα, οι τηλεπικοινωνίες αυτές πρέπει να είναι ασφαλείς απέναντι σε παρεμβολές, υποκλοπές, κινδύνους κυβερνοασφαλείας κ.ο.κ. Την ανάγκη αυτή επιδιώκει να καλύψει η εν λόγω πρωτοβουλία, που περιλαμβάνει πολλές ευρωπαϊκές υπηρεσίες και φορείς, επιδιώκοντας, μεταξύ άλλων, αυτάρκεια για την ΕΕ στον συγκεκριμένο τομέα- για την ακρίβεια χαρακτηρίζεται ως μια κίνηση προς την κατεύθυνση της στρατηγικής αυτονομίας για την Ένωση.

Αναλυτικότερα, ως κύριοι στόχοι χαρακτηρίζονται:

-η αποφυγή του κατακερματισμού των κυβερνητικών συστημάτων δορυφορικών επικοινωνιών και της αλληλοεπικάλυψης των προσπαθειών μέσω της δημιουργίας μιας επαρκώς μεγάλης «δεξαμενής» δυνατοτήτων, υπηρεσιών και χρηστών. Αυτό αναμένεται να οδηγήσει σε καλύτερη γεωγραφική κάλυψη και αξιοποίηση των υπαρχόντων πόρων και συνεργειών.

-η διασφάλιση ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας από άποψης τεχνολογιών, πόρων, επιχειρήσεων και υπηρεσιών

-η εύρεση οικονομικών λύσεων που διασφαλίζουν την πρόσβαση σε μέσα επικοινωνίας τα οποία είναι ήδη διαθέσιμα για ευρωπαϊκούς φορείς των χώρων της ασφάλειας και της άμυνας.

Οι χρήστες θα περιλαμβάνουν:

-Ένοπλες δυνάμεις χωρών- μελών της ΕΕ

-Αρχές επιτήρησης συνόρων

-Τη ναυτιλιακή κοινότητα

-Αστυνομίες και δυνάμεις εσωτερικής ασφαλείας

-Υπηρεσίες/ οργανισμούς πολιτικής προστασίας

-Υπηρεσίες/ οργανισμούς ανθρωπιστικής βοήθειας

-Εξωτερικές δράσεις της ΕΕ

-Πολιτικούς και στρατιωτικούς διαχειριστές κρίσιμων υποδομών (θεσμικά και διπλωματικά δίκτυα της ΕΕ και χωρών- μελών, υποδομές μεταφορών, διαστημικές υποδομές και υπηρεσίες)

-Ενδεχομένως φυσικά και νομικά πρόσωπα που ενεργούν εκ μέρους της ΕΕ

Όλοι οι χρήστες θα πρέπει να λαμβάνουν την έγκριση μιας αρχής της GOVSATCOM, που διαχειρίζεται δικαιώματα πρόσβασης, αναφέρει απειλές και κινδύνους ασφαλείας κ.α. και διασφαλίζει πως η χρήση των υπηρεσιών θα γίνεται με βάση τις σχετικές απαιτήσεις ασφαλείας. Σημειώνεται πως ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην υποστήριξη των πολιτικών και στρατιωτικών δυνάμεων που είναι επιφορτισμένες με την επιτήρηση των συνόρων της ΕΕ και των θαλασσών, με σκοπό την παροχή διασύνδεσης μεταξύ των πλατφορμών και αισθητήρων που συλλέγουν πληροφορίες και δεδομένα. Όπως τονίζεται, το EU GOVSATCOM θα παρέχει μόνιμη, σχεδόν πραγματικού χρόνου διασυνδεσιμότητα, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε τοπικό επίπεδο, εστιάζοντας στη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα, τον βόρειο και νότιο Ατλαντικό και τη Βαλτική (ενώ ειδική αναφορά γίνεται και στην Αρκτική). Οι υπηρεσίες θα περιλαμβάνουν φωνητικές επικοινωνίες, μετάδοση οπτικής εικόνας και εικόνας ραντάρ σε υψηλή ανάλυση, υπηρεσίες δεδομένων (broadcast/ multicast), ασφαλή και εξ αποστάσεως πρόσβαση σε συγκεκριμένα συστήματα επικοινωνιών κ.α.

Ως προς τη διαχείριση κρίσεων (φυσικές και μη καταστροφές, ανθρωπιστικές κρίσεις, τρομοκρατικές επιθέσεις κ.α) η πρωτοβουλία θα υποστηρίζει τους δημόσιους και κυβερνητικούς δρώντες που είναι επιφορτισμένοι με την αντιμετώπισή τους. Η κύρια έμφαση θα δίνεται στις περιοχές της ηπειρωτικής Ευρώπης της Αφρικής, της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, της Αρκτικής και του Ατλαντικού, μα θα υποστηρίζονται αποστολές τέτοιου είδους σε όλο τον κόσμο, με υπηρεσίες επικοινωνίας μέσω φωνής, email, μηνυμάτων, video conferencing, βίντεο, πρόσβασης σε συγκεκριμένα συστήματα, τηλεϊατρικής, επιμελητείας κ.α. Ακόμη, θα υποστηρίζεται και η λειτουργία/ χρήση τηλεχειριζόμενων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών μέσω ασφαλούς και σταθερής δορυφορικής σύνδεσης.

Ως προς την υποστήριξη της διαχείρισης και λειτουργίας κρίσιμων υποδομών, θα περιλαμβάνονται τομείς όπως οι διπλωματικές επικοινωνίες, η ανθρωπιστική βοήθεια, το Διάστημα (Galileo, Copernicus), η αεροπορία/ εναέρια κυκλοφορία και οι χερσαίες μεταφορές, καθώς και η επίβλεψη/ επιτήρηση φραγμάτων, γεφυρών, εγκαταστάσεων ενέργειας κ.α.   

Στην πρώτη φάση της πρωτοβουλίας θα αξιοποιηθούν οι δυνατότητες τόσο υπαρχόντων εθνικών δικτύων δορυφορικών επικοινωνιών όσο και πιστοποιημένων ιδιωτικών παρόχων- και η πρόσβαση σε αυτές, όπως προαναφέρθηκε, θα γίνεται μέσω των σχετικών κόμβων. Εάν κριθεί απαραίτητο, θα υπάρξει και δεύτερη φάση, για δημιουργία επιπλέον υποδομών μέσω συνεργασιών δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.

Η άμεση στρατηγική σημασία για την Ελλάδα αφορά στους τομείς της εθνικής ασφάλειας (ασφαλείς δορυφορικές επικοινωνίες), και της ενίσχυσης των στρατιωτικών υποδομών (αξιοποίηση υπαρχουσών στρατιωτικών εγκαταστάσεων/ βελτιστοποίηση της χρήσης τους, ενίσχυση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των Ενόπλων Δυνάμεων ως προς τις δορυφορικές επικοινωνίες) καθώς και στη δημιουργία θέσεων εργασίας για εξειδικευμένους μηχανικούς, την ενίσχυση του ελληνικού οικοσυστήματος Διαστήματος και την εν γένει τεχνολογική αναβάθμιση- περιλαμβανομένης της ανάπτυξης πρωτότυπων microsats με δυνατότητες ασφαλούς συνδεσιμότητας. Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικό κρίνεται το ότι η Ελλάδα καθίσταται μια από τις χώρες της ΕΕ με κρίσιμη υποδομή της Ένωσης, αυξάνοντας τη στρατηγική της σημασία σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.