O τρόπος λειτουργίας, οι «παίκτες» και τα κέρδη των διεθνών κυκλωμάτων διακίνησης μεταναστών και προσφύγων

09:44 5/9/2015 - Πηγή: Huffington Post Greece

Με τη φωτογραφία του μικρού Αϊλάν νεκρού σε μια παραλία να έχει κάνει τον γύρο του κόσμου, το μεταναστευτικό έχει επανέλθει εκ νέου στη διεθνή επικαιρότητα ως φλέγον ζήτημα – όπως και ο ρόλος των κυκλωμάτων των διακινητών, που επιδίδονται σε «εμπόριο ελπίδας», αξίας που εκτιμάται πως ανέρχεται σε δισεκατομμύρια δολάρια.

Η συγκεκριμένη «βιομηχανία», της μεταφοράς προσφύγων και μεταναστών στην Ε.Ε. από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, θεωρείται ότι πλέον ανταγωνίζεται επάξια το εμπόριο ναρκωτικών και όπλων. Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα των New York Times,

πρόκειται για μια «επιχείρηση» αξίας δισεκατομμυρίων πλέον, με τους διακινητές να έχουν απλώσει τα πλοκάμια τους σε όλα τα Βαλκάνια και πέρα από αυτά: από την Ελλάδα μέχρι τη Βουλγαρία, την ΠΓΔΜ, τη Ρουμανία, τη Σερβία, την Ουγγαρία και άλλες χώρες.

Τα «πλοκάμια» και τα κέρδη

Μιλώντας στο Newstalk, ο επικεφαλής της Europol, Ρομπ Γουέινραϊτ, είπε ότι 30.000 άτομα σε όλη την Ευρώπη είναι ύποπτα για εμπλοκή σε διακίνηση ανθρώπων (people smuggling) από τις αρχές του έτους. Όπως πρόσθεσε, οι ύποπτοι ανήκουν σε σειρά από διαφορετικές «αλυσίδες» και διαφορετικά επίπεδα εγκληματικών οργανώσεων. Σε όλες τις περιπτώσεις πρόκειται για διασυνοριακές «επιχειρήσεις», που κάποιες φορές περιλαμβάνουν και στοιχεία σε άνω των δύο χωρών.

Ο κ. Γουέινραϊτ υπογράμμισε ότι η εγκληματική δραστηριότητα βρίσκεται σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο, καθώς οι εγκληματικές οργανώσεις επιδιώκουν με κάθε τρόπο να εκμεταλλευθούν αυτούς που προσπαθούν να διαφύγουν από τη Μέση Ανατολή και τη βόρεια Αφρική- χρησιμοποιώντας όλο και περισσότερο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να προσεγγίσουν τα «θύματά» τους. Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικός θεωρείται ο ρόλος που παίζει το ISIS και άλλες ακραίες ένοπλες οργανώσεις: Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του Time, μελέτη του RHIPTO (Νορβηγικό Κέντρο Διεθνών Αναλύσεων) σε συνεργασία με την Global Initiative Against Transnational Organized Crime, υποδεικνύει πως η διακίνηση προσφύγων και μεταναστών από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική προς την Ευρώπη έχει αποδώσει στο ISIS έσοδα που εκτιμάται ότι ανέρχονται στα 323 εκατ. δολάρια. Σημειώνεται ότι μέχρι το 2014 οι βασικές πηγές χρηματοδότησης της οργάνωσης ήταν το λαθρεμπόριο πετρελαίου και αρχαιοτήτων. Ωστόσο, αυτό φαίνεται να αλλάζει καθώς η διακίνηση ανθρώπων εξελίσσεται σε «ανθηρή» δραστηριότητα- με τα έσοδα να μην καταλήγουν μόνο στο ISIS, αλλά και σε ομάδες που συνδέονται με την αλ Κάιντα στη Σαχάρα και με ένοπλες ομάδες στη Λιβύη. Η χρέωση, όπως αναφέρεται, ανέρχεται στα 800-1.000 δολάρια για να φτάσει κάποιος στη Λιβύη (από τη Σαχάρα ή τη Μ. Ανατολή) και από εκεί και πέρα είναι μεταξύ 1.500 και 1.900 δολαρίων για το πέρασμα της Μεσογείου. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης μελέτης αναφέρεται ότι το ISIS έχει εντείνει τις προσπάθειές του για εκτοπισμό Συρίων και Ιρακινών, επιδιώκοντας την αύξηση των αριθμών αυτών που θέλουν να περάσουν τη Μεσόγειο.

Η λειτουργία των κυκλωμάτων προϋποθέτει άτομα που αναλαμβάνουν τη «στρατολόγηση», μεταφορείς, άτομα που αναλαμβάνουν τη διαμονή, διαμεσολαβητές, οργανωτές, χρηματοδότες και φυσικά μπράβους. Κάποιοι εκ των διακινητών ήταν οι ίδιοι παράνομοι μετανάστες. Σύμφωνα με τον Guardian, ένας από τους πιο δραστήριους διακινητές της Αιγύπτου («Αμπού Ουντάι») είναι ένας Σύριος που θεωρείται πως έβγαλε περίπου 2 εκατ. ευρώ το 2014, από την αποστολή περίπου 10.000 μεταναστών στην Ιταλία- και αυτά μετά από τις πληρωμές σε ενδιάμεσους, πληρώματα σκαφών, πλοιοκτήτες και δωροδοκίες στις αρχές. Γενικότερα πάντως, τα δίκτυα δείχνουν να μην έχουν σε γενικές γραμμές ιεραρχική δομή, αλλά κάποια άτομα έχουν διασυνοριακές επαφές (για παράδειγμα, στο Μεξικό σημαντικός πιστεύεται πως είναι ο ρόλος των Zetas).

Όσον αφορά στα κέρδη των διακινητών, σε σχετικό δημοσίευμα της Deutsche Welle σημειώνεται ότι σύμφωνα με τη Frontex, 107.000 πρόσφυγες και μετανάστες πέρασαν τα σύνορα της Ε.Ε. μόνο τον Ιούλιο. Ο Οργανισμός κατά των Ναρκωτικών και της Εγκληματικότητας UNODC του ΟΗΕ υπολογίζει τα κέρδη σε περίπου 150 εκατομμύρια, στοιχείο ξεπερασμένο από τη στιγμή που τα ΗΕ ανέμεναν περίπου 55.000 πρόσφυγες και μετανάστες το χρόνο να φθάνουν στην Ευρώπη- οπότε, δεδομένου του αριθμού των μεταναστών του Ιουλίου, θεωρείται ότι τα κέρδη ανήλθαν στα 300 εκατομμύρια ευρώ.

Σύμφωνα με τον UNODC, η «ταρίφα» ποικίλλει, ανάλογα με το σημείο αναχώρησης και τον προορισμό. Για παράδειγμα, ένα ταξίδι από το Αγκαντέζ στον Νίγηρα ως τη Λιβύη ή και την ίδια την Ευρώπη κοστίζει μεταξύ 2.000 και 3.000 δολαρίων. Όσον αφορά στο ταξίδι με σκάφος από την Τουρκία στην Ελλάδα, σε δημοσίευμα του Guardian αναφέρεται ότι κοστίζει μεταξύ 1.000 και 1.200 ευρώ.

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Αμερική (όπου θεωρείται ότι κάτι λιγότερο από το 1.3 του συνόλου των μεταναστών στις ΗΠΑ βρίσκονται εκεί παράνομα, με το 80% των παράνομα διαμενόντων να προέρχονται από τη Νότια Αμερική), το κόστος θεωρείται ότι μπορεί να φτάσει από 2.000 (για αυτούς που περνούν από το Μεξικό στις ΗΠΑ) μέχρι 10.000 (για μετανάστες που προέρχονται από χώρες νοτιότερα).

Επίσης, συχνά η πληρωμή εξαρτάται και από ποιος είναι ο «πελάτης», αλλά και από τις «παροχές» των διακινητών, με τον καθένα εξ αυτών να υποστηρίζει ότι οι μέθοδοι και τα μέσα του είναι οι πιο ανθρώπινες/ ασφαλείς. Όπως είπε στον Guardian o «Χατζ», διακινητής στη Λιβύη, κάποιος από την υποσαχάρια Αφρική αναμένεται να πληρώσει μεταξύ 800-1.000 δολαρίων, ένας Σύριος γύρω στα 2.500, ένας Μαροκινός όχι παραπάνω από 1.500. Ο αυξανόμενος αριθμός των τραγωδιών αποτελεί, κατ'επέκταση, αποτέλεσμα της πτώσης των τιμών, καθώς είναι περισσότεροι αυτοί που προσπαθούν να κάνουν το επικίνδυνο ταξίδι.

Γενικότερα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του UNODC, βάσει των στοιχείων από τις δύο κύριες οδούς διακίνησης ανθρώπων που υπάρχουν στον κόσμο (ανατολική, βόρεια και δυτική Αφρική προς την Ευρώπη και από τη Νότια Αμερική προς τη Βόρεια Αμερική), υπολογίζεται ότι η διακίνηση μεταναστών και προσφύγων αποδίδει περίπου 6,75 δισ. δολάρια ετησίως για τους εγκληματίες που επιχειρούν σε αυτές τις περιοχές και μόνο.

Τρόπος λειτουργίας

Το μέγεθος και η πολυπλοκότητα των κυκλωμάτων στα Βαλκάνια ποικίλλουν. Συνήθως πρόκειται για τοπικές εγκληματικές οργανώσεις που απλά είδαν μια ευκαιρία, αναφέρει στους New York Times η Ιζαμπέλα Κούπερ, της Frontex. Συνήθως πληρώνουν Σύριους ή Αφγανούς «εκπροσώπους», που διαχειρίζονται τις επαφές με τους επίδοξους «πελάτες». Εάν κάποιος έχει πολλά χρήματα, τότε το κύκλωμα μπορεί να τον προμηθεύσει με πλαστό διαβατήριο, κλεμμένη ταυτότητα με βίζα, καθώς και αεροπορικό εισιτήριο για κάποια ευρωπαϊκή χώρα. Ωστόσο, πρόκειται για μια επιλογή που λίγοι έχουν.

Οι μετανάστες/ πρόσφυγες κάποιες φορές σχεδιάζουν διαδρομές από την Τουρκία στη Γερμανία με κάποιον κεντρικό συντονιστή, και περνούν από συμμορία σε συμμορία, πληρώνοντας κατά τη διάρκεια της διαδρομής, σύμφωνα με τη Λίβια Στιπ- Ρεκόβσκα, του ΙΟΜ- η οποία συμπληρώνει ότι έχει παρατηρηθεί αύξηση της σχετικής δραστηριότητας online, με διαφημίσεις γραμμένες στα αραβικά, που «στοχεύουν» κυρίως σε Σύριους.

Σημειώνεται ότι, όπως αναφέρει ο Guardian, στο Αφγανιστάν το σχετικό σύστημα ονομάζεται «χαβάλα»: τα λεφτά δίνονται σε έναν «χαβαλαντάρ» στο Αφγανιστάν, και σε κάθε στάδιο του ταξιδιού ο μετανάστης επικοινωνεί με αυτόν, ώστε να προβαίνει σε πληρωμές στους «χαβαλαντάρ» που βρίσκονται στις χώρες από τις οποίες ο «πελάτης» διέρχεται. Όσον αφορά στις μετακινήσεις και τους προορισμούς, οι διακινητές μπορεί να λειτουργούν με διαφορετικούς τρόπους: από απόδοση συντεταγμένων GPS στους μετανάστες, μέχρι χάρτες ή και αποστολή αυτοκινήτων. Το κόστος μπορεί να περιλαμβάνει και αγορά πλαστών βιζών: Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον UNODC, μετανάστες από το Μπαγκλαντές που θέλουν να εργαστούν στον Περσικό Κόλπο χρειάζονται σπόνσορα, και κάποιες εταιρείες λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο, αγοράζοντας βίζες και πουλώντας τες σε μετανάστες. Σύμφωνα με αναφορά του UNODC, κάποια στιγμή υπήρξε εκτίμηση ότι το 70% των βιζών εργασίας στη Σαουδική Αραβία είχαν αγοραστεί στη μαύρη αγορά. Κάποιες άλλες συναλλαγές είναι ξεκάθαρα εγκληματικού χαρακτήρα: μετανάστες από την Ερυθραία συχνά μεταφέρονται «δωρεάν» με αυτοκίνητο από το Χαρτούμ στις ακτές της Λιβύης, όπου φυλακίζονται και βασανίζονται μέχρι να πληρωθούν λύτρα από τους συγγενείς.

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.