με τα αυτιά

12:11 27/5/2021 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η έγκριτη ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία Puzzlemusik εφέτος γιορτάζει τα δέκα πέντε χρόνια λειτουργίας της και, στο πλαίσιο άλλων δράσεων της, από τις αρχές της χρονιάς ξεκίνησε ένα project που συνέβη να «δέσει» πολύ με το συνολικό κλίμα της πανδημίας και της καραντίνας.

Το «Psychoacoustic Eye» συνίσταται στο μια σειρά ονομάτων της εταιρείας να στέλνουν ένα σύντομο μουσικό θέμα στον (με πολύχρονη προσωπική διαδρομή και εδώ και λίγα χρόνια επίσης

κεντρική φυσιογνωμία των Farwest Mandolinistic Orchestra) Σωτήρη Δεμπόνο ο οποίος δημιουργεί από καθένα από αυτά μια ολοκληρωμένη σύνθεση που συνοδεύεται από ένα βίντεο το οποίο επίσης κάνει ο ίδιο.

Μέχρι τώρα κυκλοφόρησαν ψηφιακά επτά κομμάτια του «Psychoacoustic Eye» by The Puzzle Is Cast στα οποία θα προστεθούν μερικά ακόμα και όλα τους θα συμπεριληφθούν στο ομότιτλο CD που θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο.

Συνομίλησα με τον ιδρυτή της Puzzlemusik και εμπνευστή μα και καλλιτεχνικό διευθυντή του «Psychoacoustic Eye» Χρήστο Αλεξόπουλο και τον Σωτήρη Δεμπόνο για αυτό το τόσο ενδιαφέρον αλλά και απόλυτα ενταγμένο στην γενικότερη και συγκεκριμένη συγκυρία project.

Χρήστος Αλεξόπουλος: «Το οπτικοακουστικό στοιχείο δείχνει να είναι ένα ζητούμενο της εποχή για την μουσική»Αν δεν υπήρχε η συνθήκη της πανδημίας και της καραντίνας το εορταστικό project για τα 15 χρόνια της εταιρείας θα ήταν κάτι διαφορετικό και πιο απλό, για παράδειγμα μια συλλογή στην οποία καθένας από τους συμμετέχοντες θα έφερνε ένα καινούριο κομμάτι του; Πέραν βέβαια από την εξ αποστάσεως συνεργασία η καραντίνα επηρέασε με άλλο τρόπο το project;

Το «Psychoacoustic Eye» by The Puzzle Is Cast δεν ήταν στο πρόγραμμα για τον εορτασμό των 15 χρόνων. Προέκυψε, μάλλον αυθόρμητα, από την περίσταση.

Η ίδια η φύση της «συνεργασίας από απόσταση» και με όποια μέσα διαθέτει στον χώρο του ο κάθε μουσικός που συνεργάζεται επιτρέπει στο project να αναπτύσσεται μέσα στην πανδημία. Υπήρχαν άλλες ιδέες για την γιορτή των 15 χρόνων μας. Σε κάποιες περιπτώσεις καθυστέρησε η υλοποίηση τους, ορισμένες εγκαταλείφθηκαν ενώ άλλες αναθεωρήθηκαν.

Προς το παρόν, εκτός από το «Psychoacoustic Eye» και μέσα στο πλαίσιο του εορτασμού, επανεκδόθηκε σε CD ένα από τα κλασικά άλμπουμ του καταλόγου μας, το ”Απ′ τη Σπηλιά του Δράκου” του Μπάμπη Παπαδόπουλου. Θα ακολουθήσουν και άλλες δράσεις αργότερα μέσα στη χρονιά.

Το concept του «Psychoacoustic Eye» σχετίζεται καθόλου με την πανδημία ή όχι; Όπως και αν έχει, πώς προέκυψε;

Την «φιτιλιά» την έβαλε ο Σωτήρης Δεμπόνος πολλούς μήνες πριν, σε μια κουβέντα που είχαμε σε σχέση με την πρόσληψη της μουσικής από τις αισθήσεις (και άρα και από την όραση) και το ένα έφερε το άλλο. Οπότε όχι, το project δεν σχετίζεται άμεσα με την πανδημία αλλά δημιουργήθηκε μέσα σε περιβάλλον πανδημίας και πιθανόν να μην είχε δημιουργηθεί αν δεν ζούσαμε σε περιβάλλον πανδημίας.

Είναι η πρώτη φορά που σε project της Puzzlemusik υπάρχει – και μάλιστα σχεδόν ισοδύναμα με την ακουστική – και η οπτική διάσταση. Θεωρείς ότι αυτό, το οπτικοακουστικό πλέον στοιχείο, είναι ένα αίτημα της εποχής μας όσον αφορά ακόμα και στη μουσική και θα πρέπει να το λαμβάνουμε όλο και περισσότερο υπόψη στο μέλλον;

Ναι, το οπτικοακουστικό στοιχείο δείχνει να είναι ένα ζητούμενο της εποχής. Τα πράγματα πέρασαν σε άλλη διάσταση με την έλευση του Διαδικτύου και εκτίναξαν το αίτημα για οπτικό υλικό σχετικό με την μουσική σε άλλο επίπεδο γιατί το αίτημα προϋπήρχε βέβαια, κυρίως ως ακόμα ένα εργαλείο προώθησης. Πλέον δεν είναι απλώς ένα ακόμη εργαλείο προώθησης, τείνει να γίνει απαραίτητο συμπλήρωμα της ακουστικής εμπειρίας.

Προσωπικά, ως μουσικό, με ενοχλεί αυτό καθώς μία από τις πολλές δυνατότητες της μουσικής είναι και το να δημιουργεί εικόνες. Υπάρχουν φορές που το όποιο οπτικό υλικό μπορεί να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι ενός συγκεκριμένου project, να είναι εξαρχής τμήμα της όλης σύλληψης. Αλλά αυτή η τάση για γενίκευση που έχει αρχίσει να κυοφορείται (δηλαδή ότι για να ακούσω μουσική χρειάζομαι και να βλέπω οπτικό υλικό) δεν μου αρέσει καθόλου.

Ως θεατής/ακροατής συχνά απολαμβάνω το οπτικό υλικό από ηχογράφηση σε στούντιο ή από συναυλίες. Αυτό από την φύση του παρέχει κάποιες επιπλέον πληροφορίες για όποιον/α ξέρει να τις δει και μπορεί και να προσθέτει στην αισθητική απόλαυση. Αλλο αυτό όμως και άλλο να θεωρείται προαπαιτούμενο.

Τώρα για το αν θα «πρέπει» να το λαμβάνουμε περισσότερο υπόψη στο μέλλον πιστεύω πως θα πρέπει να εξορθολογιστεί η κατάσταση και να θεωρείται προαπαιτούμενο όταν έχει πραγματικά να προσθέσει κάτι. Το θέμα είναι εμείς οι μουσικοί να εξυπηρετούμε τις ανάγκες της μουσικής και όχι τις ανάγκες του YouTube για παράδειγμα.

Από την άλλη η ίδια η φύση του project δεν αντιβαίνει σε μιαν από τις βασικές συνθήκες της μουσικής, το να αφήνει ελεύθερο το μυαλό και την φαντασία κάθε ακροατή να δημιουργεί τις δικές του και διαφορετικές από οποιεσδήποτε άλλες εικόνες;

Τα visuals του project απεικονίζουν τις αντιδράσεις ενός ματιού που «ακούει» μουσική σε ένα χώρο. Στην ουσία πρόκειται για μεταφορά εικόνας μέσω ήχου. Τα βίντεο αυτά ήταν κομμάτι της αρχικής σύλληψης του project.

Σκοπός τους είναι να δρουν συμπληρωματικά στο project ανοίγοντας μία πόρτα. Υπάρχει διαθέσιμη η επιλογή είτε να ακούσεις βλέποντας παράλληλα τα βίντεο στο YouTube είτε μόνο να ακούσεις τα singles στο Spotify, το Deezer και τις άλλες πλατφόρμες streaming χωρίς τα visuals.

Το φθινόπωρο θα κυκλοφορήσει το «Psychoacoustic Eye» by The Puzzle Is Cast άλμπουμ σε CD. Θα περιέχει τα επτά κομμάτια της πρώτης φάσης του project που κυκλοφόρησαν ήδη σε digital single /video καθώς και αυτά που ετοιμάζονται και όσα δημιουργηθούν στο κοντινό μέλλον.

Αυτά αποτελούν την δεύτερη φάση του project και δεν θα κυκλοφορήσουν ως singles, θα μπουν κατευθείαν στο CD. Με την κυκλοφορία του η οποία θα αποτελέσει και την ολοκλήρωση του project θα προστεθεί ακόμη μία επιλογή στον ακροατή. Να ακούσει τα κομμάτια στον χώρο του, με «ελεύθερο το μυαλό και την φαντασία του» όπως είπες.

Όχι τόσο κάθε μία χωριστά όσο συνολικά σε εξέπληξαν οι υπόλοιπες έξι μέχρι τώρα συμμετοχές ή λίγο – πολύ κινήθηκαν στην κατεύθυνση που περίμενες;

Κάτι ανάμεσα στα δύο. Από τη μια η κάθε συμμετοχή κινήθηκε χονδρικά μέσα σε ένα πλαίσιο που λίγο - πολύ περίμενα. Από την άλλη σε όλες τις περιπτώσεις υπήρξαν και εκπλήξεις μέσα στο πλαίσιο αυτό. Βέβαια σπεύδω να προσθέσω ότι γνωρίζω αρκετά καλά όλους τους μουσικούς που συμμετείχαν, άρα και σε ένα μικρό ή μεγάλο βαθμό γνωρίζω τις αναζητήσεις τους και πέρα από το πλαίσιο της καταγεγραμμένης «επίσημης» δισκογραφίας τους.

Οπότε το πλαίσιο που περίμενα να κινηθεί ο καθένας δεν ήταν ένα - δύο συγκεκριμένα πράγματα αλλά αρκετά ευρύ κάθε φορά. Μέσα σε αυτό το ευρύ πλαίσιο όμως όντως υπήρχαν εκπλήξεις και αυτό το βρήκα πολύ ενδιαφέρον και το απόλαυσα πολύ!

Το ίδιο ισχύει και για τον Σωτήρη Δεμπόνο. Σε ένα βαθμό περίμενα περίπου πως θα κινηθεί αλλά σχεδόν κάθε φορά με εξέπληττε ευχάριστα καθώς αφοσιώθηκε στο project και ανέπτυξε μεγάλη δημιουργικότητα.

Όσο και αν ίσως δεν φαίνεται σε επίπεδο ακρόασης είναι το πλέον πειραματικό, υπό μιαν έννοια ακόμα και πρωτοποριακό project της Puzzlemusik μέχρι τώρα.Πιστεύεις ότι προοιωνίζεται, σε ένα βαθμό και δρομολογεί, τις εξελίξεις της μουσικής, άρα και της εταιρείας, στο μέλλον, μια στροφή σε πιο ελεύθερες και «ανοιχτές» φόρμες;

Ανάμεσα στις κυκλοφορίες της εταιρείας μέσα στα χρόνια υπήρξαν και albums ελεύθερης και ανοιχτής φόρμας. Δεν είναι ο κύριος άξονας των κυκλοφοριών μας βέβαια αυτός αλλά έχει σταθερή παρουσία στον κατάλογο της Puzzlemusik μέσα στα χρόνια. Για παράδειγμα, η συνεργασία του Φλώρου Φλωρίδη με τον Nicky Skopelitis και τον Μπάμπη Παπαδόπουλο στο “Well, anything can happen”, το πιο πρόσφατο σχήμα ελεύθερου αυτοσχεδιασμού WLSFW, παλαιότερες εργασίες του Σ. Δεμπόνου, το «Thiva km102» των ARTéfacts ensemble. Οπότε όχι, δεν προβλέπει και δεν δρομολογεί κάποιες συγκεκριμένες μελλοντικές εξελίξεις. Η πειραματική μουσική είναι ένα κομμάτι του πάζλ της Puzzlemusik.

Σωτήρης Δεμπόνος: «Ο χρόνος δεν είναι απαραίτητα και ο ρυθμός της ζωής μας» Σε εξέπληξε η πρόταση του Χ. Αλεξόπουλου ή αυτό το concept κάπου απασχολούσε και εσένα; Θα σε ρωτήσω όμως επίσης, όπως και εκείνον, αν πιστεύεις ότι η ίδια η φύση του δεν αντιβαίνει σε μιαν από τις βασικές συνθήκες της μουσικής, το να αφήνει ελεύθερο το μυαλό και την φαντασία κάθε ακροατή να δημιουργεί τις δικές του και διαφορετικές από οποιεσδήποτε άλλες εικόνες.

Η ιδέα ξεκίνησε αντίστροφα, στο πλαίσιο ανάλαφρης κουβέντας επιστημονικής φαντασίας. Έθεσα στον Χρήστο το ερώτημα τι θα γινόταν αν ακούγαμε ΚΑΙ με τα μάτια. Το ότι ο Χρήστος το προχώρησε αρκετά βήματα παραπέρα με αποτέλεσμα να καταλήξουμε στο συγκεκριμένο concept, για να πω την αλήθεια, δεν με εξέπληξε.

Για την σχέση των ματιών του «Psychoacoustic Eye» με την εικόνα θα επισημάνω ότι στα videos αποτυπώνονται αντιδράσεις και κινήσεις των «ματιών που ακούν», δεν αποτυπώνεται «τι βλέπουν ενόσω ακούν». Αυτό παραμένει αδιευκρίνιστο.

Ποιο είναι κατά τη γνώμη σου το κυριότερο μουσικό/αισθητικό ενδιαφέρον του project;

Το ότι η φαντασία μουσικών με εντελώς διαφορετική παιδεία, αναφορές και ηχοχρώματα δημιουργεί ένα ενιαίο σύνολο που είναι μεν «συλλογή» με αισθητική ποικιλία αλλά δεν είναι ετερόκλητο. Ίσως αυτό συμβαίνει γιατί όλα είναι περασμένα από ένα δικό μου φίλτρο που πιστεύω ότι λειτουργεί σαν συγκολλητική ουσία.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα/προκλήσεις και ποια τα μειονεκτήματα/δυσκολίες των εξ αποστάσεως συνεργασιών;

Πλεονέκτημα είναι η ίδια η πρόκληση της απόστασης. Υποχρεούσαι να είσαι πολύ σαφής για το πλαίσιο της συνεργασίας και αυστηρός στην εφαρμογή του αλλιώς κινδυνεύουν οι συνεργαζόμενοι να οδηγηθούν σε καταστάσεις ατελέσφορες.

Η ίδια η μέθοδος είναι, αν μη τι άλλο, μία πολύ καλή άσκηση. Μπορεί επίσης να οδηγήσει, λόγω της ιδιάζουσας φύσης της, σε πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Έχει βέβαια το μειονέκτημα ότι δεν μπορείς να χτίσεις ένα κομμάτι από κοινού όπως σε μία πρόβα. Υπάρχει η έλλειψη της ανθρώπινης επαφής και της άμεσης ανταλλαγής ιδεών.

Αντιμετωπίζεις κάθε μουσικό σχήμα/sample που σου στέλνουν απλά ως ένα τέτοιο η λαβαίνεις υπόψη σου την μουσική, ίσως και την ανθρώπινη, προσωπικότητα αυτού που στο έστειλε πριν αρχίσεις να φτιάχνεις το αντίστοιχο κομμάτι; Και μια λίγο παράδοξη ερώτηση, θα μπορούσες να φανταστείς να κάνεις το ίδιο με ένα δικό σου σχήμα, να το αντιμετώπιζες δηλαδή σα να ήταν κάποιου άλλου και να άρχιζες να εργάζεσαι πάνω του υπό αυτή την συνθήκη;

Η ίδια η λογική του concept περιλαμβάνει δύο βασικά στοιχεία που είναι αλληλοσυγκρουόμενα σε πρώτη ματιά.

Αφενός μπορώ να αποδομήσω ή να αναδομήσω το αρχικό υλικό και να το επεξεργαστώ ηχοχρωματικά, συγχρόνως όμως διατηρώ την μουσική ατμόσφαιρα που δημιουργεί. Βέβαια το πως αντιλαμβάνεται κανείς αυτήν την ατμόσφαιρα είναι υποκειμενικό θέμα. Έπρεπε πρώτα να λειτουργήσω ως καλός ακροατής.

Η μουσική είναι αφαιρετική τέχνη, δεν μπορώ να έχω άποψη για ανθρώπινες προσωπικότητες – τους συμμετέχοντες τους γνωρίζω ως μουσικούς όχι όμως σαν ανθρώπους, τους περισσότερους τουλάχιστον. Απλώς εδώ υπάρχει μια σχέση εμπιστοσύνης. Το ότι μου εμπιστεύθηκαν, ουσιαστικά εν λευκώ, τον κόπο και την έμπνευσή τους με τιμά.

Όσον αφορά στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, από την πρώτη στιγμή που ξεκινάει ένα καινούργιο υλικό ακούμε συνηχήσεις, σκεφτόμαστε ιδέες για την μελλοντική συνθετική επεξεργασία. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάποιος που να μπορεί να αντιμετωπίσει κάτι δικό του ως «μη δικό του» κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής. Βέβαια στην λόγια κυρίως μουσική υπάρχουν έργα που είναι «παραλλαγές πάνω σε ένα θέμα του τάδε», «πάνω σε ένα παραδοσιακό θέμα» ή χρησιμοποιούνται, παραδοσιακές συνήθως, μελωδίες και πάνω τους χτίζεται μία μουσική σύνθεση. Και σε αυτές τις περιπτώσεις όμως το πρωτογενές υλικό ο συνθέτης το οικειοποιείται ως «δικό του» για να δημιουργήσει.

Υπάρχει κάποιο στοιχείο ή παράμετρος κάθε κομματιού που σε οδηγεί στην δημιουργία του βίντεο του ή απλά ακολουθείς την έμπνευση σου με βάση τη αίσθηση που σου αφήνει;

Κυρίως ακολουθώ την αίσθηση που μου αφήνει συνυπολογίζοντας και τον τίτλο του κάθε κομματιού. Περισσότερο με απασχόλησε να δώσω την εικόνα αυτού που ανέφερα και προηγουμένως. Τις αντιδράσεις ενός ματιού που «ακούει» μία παρτιτούρα που διαχέεται στο χώρο. Για την δημιουργία των συγχρονισμένων visuals παραμετροποίησα τα προγράμματα που χρησιμοποιώ σε πλατφόρμα linux. Ένα από αυτά έχει ακριβώς στόχο την μεταφορά εικόνας μέσω ήχου οπότε ταιριάζει η λογική του με το συγκεκριμένο concept.

Πέραν βέβαια από το γεγονός ότι παραγωγός και βασικός δημιουργός τους είσαι ο ίδιος βλέπεις κάποιο κοινό ή έστω συνεκτικό στοιχείο στα επτά μέχρι τώρα κομμάτια;

Ακούγοντας το πρωτογενές υλικό που έδωσαν όλοι οι συμμετέχοντες μουσικοί έχω την αίσθηση μιας ελευθερίας, μιας αθωότητας. Ίσως γιατί το παίξιμο είναι περισσότερο ενστικτώδες, δεν χρειαζόταν κάποιος να δομήσει ένα κομμάτι με ακρίβεια, να φτιάξει μία συγκροτημένη σύνθεση ή να ολοκληρώσει έναν αυτοσχεδιασμό.

Επίσης σε όλα τα υλικά υπάρχει ουσία, απουσιάζει οποιοσδήποτε περιττός περφεξιονισμός, επίδειξη ή φιοριτούρα, ένδειξη της ποιότητας των μουσικών που συμμετέχουν.

Έτσι έπρεπε να διαχειριστώ τα ηχοχρώματα μου ακολουθώντας αυτά τα χαρακτηριστικά, συγχρόνως ήθελα να υπάρχει ποικιλία αλλά και ενότητα. Σε κάθε επόμενο κομμάτι έπρεπε να συνυπολογίσω και τα προηγούμενα ή να εφεύρω καινούριες μεθόδους ή να δημιουργήσω ενορχηστρωτικά ζεύγη.

Προσπάθησα σε όσα tracks μπορούσα να δώσω στον ανυποψίαστο ακροατή την αίσθηση της από κοινού σύνθεσης και όχι της συνεργασίας από απόσταση. Αν πρόσθεσα κάτι εντελώς δικό μου είναι μία αναζήτηση στη διαχείριση του μουσικού χρόνου.

Είναι κάτι που με απασχολεί τον τελευταίο καιρό και στις προσωπικές μου εργασίες, το πως δηλαδή μπορεί να συνηχήσει ένα ηχόχρωμα που διαστέλλεται και συστέλλεται χρονικά με κάτι που είναι ρυθμικά σαφές και αυστηρό, εννοώ με μεγαλύτερη ελευθερία και όχι στο πλαίσιο ενός φραζαρίσματος, ενός groove ή swing.

Νομίζω ότι αυτό το αντιμετωπίζουμε και στην καθημερινότητά μας. Το ρολόι είναι εκεί και χτυπάει δευτερόλεπτα, ο χρόνος μας όμως κυλάει στο ίδιο tempo πάντα; Νομίζω ότι μονάδα μέτρησης του χρόνου είναι ο χρόνος της ζωής μας που δεν τον ξέρουμε. Έτσι και σε μερικά κομμάτια του concept μονάδα μέτρησης του μουσικού tempo είναι η ίδια η διάρκειά τους.

Η οποία με την σειρά της καθορίζει και εκείνη του οπτικού ερεθίσματος που με την σειρά της διαμορφώνει την «εσώτερη» ακρόαση σε μιαν αέναη αλληλεπίδραση μεταξύ της μουσικής πράξης και της πρόσληψης της…

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕΑνια Τέιλορ - Τζόι: Από το «Queen’s Gambit» στο θρίλερ «Last Night in Soho»Λυρική: Όλα τα live του καλοκαιριού - Γιόνας Κάουφμαν, Αμπράμοβιτς, «Χορός με τη σκιά μου»

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords