SMART Ανάπτυξη για μια «έξυπνη» Διακυβέρνηση

12:15 12/9/2017 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η αναπτυξιακή πολιτική 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης στηρίζεται σε τρεις πυλώνες: την Έξυπνη (smart), Βιώσιμη (sustainable) και χωρίς Αποκλεισμούς (inclusive) Ανάπτυξη. Στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης και στην εποχή της άμεσης πρόσβασης, τα δεδομένα έχουν αλλάξει, οι προτεραιότητες έχουν ανατραπεί και αναδύονται δυναμικά νέες τάσεις και αναπτυξιακά πρότυπα.

Οι έννοιες της Ανάπτυξης και της Βιωσιμότητας με τον τρόπο που είχαν εφαρμοστεί μέχρι σήμερα, αμφισβητούνται πλέον έντονα, καθώς οι προτεραιότητες τους δεν έχουν οδηγήσει στα επιθυμητά αποτελέσματα που επιθυμούν οι τοπικές κοινωνίες.

S.M.A.R.T. Σχεδιασμός

Ζούμε στην εποχή του «Έξυπνου» (SMART), όπου οι όροι της «Έξυπνης Ανάπτυξης», (SMART Growth) της «Έξυπνης Πόλης / Περιφέρειας» (SMART city/ region), της «Έξυπνης Εξειδίκευσης» (SMART Specialization) αποτελούν σύγχρονες προκλήσεις στο πλαίσιο ενός «Έξυπνου» μοντέλου διακυβέρνησης. Αναλύοντας τα αρχικά της λέξης S.M.A.R.T έχουμε τα σημεία-κλειδιά στα οποία θα πρέπει να κινηθεί η «Έξυπνη» Ανάπτυξη, όπου (S) = Specific (Συγκεκριμένος χαρακτήρας), (M)= Measurable (μετρήσιμο), (A)=Attainable (εφικτό), (R) = Relevant (συνάφεια με πολιτικές και με μέτρα), (T)= Timely ( χρονική καταλληλότητα). Κι όταν προστεθούν οι έννοιες Efficiency, Evaluation (αποδοτικότητα, αξιολόγηση) και Reward (ανταμοιβή), η στοχοθεσία γίνεται S.M.A.R.T.E.R.

Στο πλαίσιο ενός Στρατηγικού Σχεδιασμού, οι Στόχοι πρέπει να έχουν Συγκεκριμένο χαρακτήρα, να είναι Μετρήσιμοι και Εφικτοί ως προς την υλοποίησή τους. Γιατί πολλά μπορούν να ειπωθούν σε επίπεδο προγραμματικών δεσμεύσεων, όμως πολύ λιγότερα μπορούν να υλοποιηθούν. Αυτό σημαίνει Συνάφεια των πολιτικών υποσχέσεων με τα μέτρα που θα εφαρμοσθούν. Τέλος, υπάρχει μια αναγκαία συνθήκη, η Χρονική καταλληλότητα. Τα σωστό timing, όπως συνηθίζουμε να λέμε. Σαφώς η ύπαρξη Οράματος αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για τη διατύπωση ενός Στρατηγικού Σχεδιασμού καθώς η ύπαρξη του συνδέεται με όσα μπορεί να επιτύχει η ηγεσία.

«Έξυπνη» ανάπτυξη και Αυτοδιοίκηση

Τι σημαίνει πρακτικά η «Eξυπνη Aνάπτυξη» σε μια αστική τοπική/ περιφερειακή ανάπτυξη; Αφορά σε ένα μοντέλο διακυβέρνησης με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπου οι κυβερνώντες και οι πολίτες οφείλουν να συναποφασίσουν το αναπτυξιακό μοντέλο που επιθυμούν για τον τόπο τους. Ακρογωνιαίος λίθος της είναι η συνένωση των περιφερειακών και τοπικών συστημάτων (ανθρώπων, θεσμών και δικτύων), όπου οι συνέργειες και οι συνεργασίες οδηγούν στην Κοινωνία της Γνώσης και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για τη μετάβαση στην Οικονομία της Γνώσης. Η αξιοποίηση της Κοινωνίας της Πληροφορίας ( ΚτΠ) , της Καινοτομίας και των Ψηφιακών δικτύων.

Ο σχεδιασμός της «Έξυπνης Ανάπτυξης» θα πρέπει να αγκαλιάσει κάθε οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα ενός τόπου μέσα από ένα Στρατηγικό Σχεδιασμό με:

α) προτεραιότητες,
β) στοχοθέτηση,
γ) επίτευξη στόχου
δ) λογική κόστους- οφέλους.

Η ανάπτυξη κάθε τόπου πρέπει να είναι συνυφασμένη με τις δικές του ανάγκες και δυνατότητες και για αυτό ο ρόλος των τοπικών και περιφερειακών οντοτήτων αποκτούν όλο και μεγαλύτερη δύναμη, μέσα σε ένα μη ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο όπως συμβαίνει στην Ελλάδα με τον Καλλικράτη. Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να αναζητήσουν διεξόδους και λύσεις μέσα από τα ίδια τα οικοσυστήματά τους, που θα υπερβούν τις θεσμικές αγκυλώσεις, τα γραφειοκρατικά προβλήματα και θα δώσουν λύσεις μέσα από «έξυπνες» πολιτικές και «βιώσιμες» προτάσεις.

Ηγεσία και Αυτοδιοίκηση

Κινητήριος δύναμη για την άσκηση «Έξυπνης» Ανάπτυξης αποτελεί το μοντέλο Διακυβέρνησης που θα αξιοποιήσει με "S.M.A.R.T" τρόπο τις Ανθρώπινες δυνάμεις, τους Πόρους, τα Συγκριτικά πλεονεκτήματα με τις Αναπτυξιακές ανάγκες του κάθε τόπου, με όρους Συναίνεσης, Σεβασμού και Συλλογικότητας. Αυτό απαιτεί Γνώση, Ευελιξία, Προσαρμογή, Συνεργασίες και Διαφάνεια καθώς η «Έξυπνη Ανάπτυξη» δεν μπορεί παρά να ευδοκιμήσει σε ένα περιβάλλον με ανοιχτές διαδικασίες, με συνεχή λογοδοσία και δημοκρατικό τρόπο λήψης αποφάσεων. Όπου η έννοια της Ρύθμισης θα έχει πρωτεύοντα ρόλο σε όλα τα επίπεδα της διακυβέρνησης.

Με το δεδομένο πως σήμερα γίνεται πολύ συζήτηση για το ρόλο της Αυτοδιοίκησης α΄και β΄ βαθμού στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του Καλλικράτη και έχει αναχθεί σε μείζον ζήτημα η πρόταση της κυβέρνησης για την εφαρμογή της απλής αναλογικής στην εκλογή των τοπικών και περιφερειακών ηγεσιών, προσωπικά θεωρώ πως όλη η συζήτηση γίνεται σε λάθος βάση καθώς το κυρίαρχο δεν είναι το πώς θα εκλέξει μια κοινωνία τα τοπικά συστήματα διακυβέρνησης της (περιφερειακή, δημοτική και τοπική αρχή), αλλά το πώς αυτά τα συστήματα θα ασκήσουν τη διακυβέρνησή τους δίνοντας λύσεις και προοπτικές στους πολίτες της. Η δημόσια συζήτηση θα πρέπει να γίνει στη βάση του νέου ρόλου που καλείται να παίξει η Αυτοδιοίκηση και στην εκχώρηση νέων αρμοδιοτήτων για να μπορεί να διαμορφώσει ένα «Έξυπνο» μοντέλο διακυβέρνησης συμβατό με τις παγκόσμιες εξελίξεις.

Ο σύγχρονος αυτοδιοικητικός θα πρέπει να τηρεί το «λόγω-έργω» με την ανάδειξη και υλοποίηση ολοκληρωμένων δράσεων που θα δημιουργήσουν εισόδημα και θέσεις εργασίας στις τοπικές κοινωνίες. Η λογική κόστους- οφέλους θα πρέπει να διέπει την επιλογή εκτέλεσης δράσεων και έργων υποδομής. Οι εξαγγελίες των έργων και πολύ δε περισσότερο έργων που δεν κρίνονται αναγκαίων, πρέπει να αποτελέσουν παρελθόν. Το ίδιο ισχύει για τις δράσεις που αποκαλούμε «άυλες», όπως είναι π.χ ο τουρισμός, όπου έχει αλλάξει άρδην το τουριστικό μοντέλο και ως εκ τούτου οι προτεραιότητες πρέπει να συναρτηθούν τόσο με τις ανάγκες των σύγχρονων επισκεπτών, όσο και με τις δυνατότητες των τοπικών κοινωνιών και όχι απαραίτητα με τα συμφέροντα συγκεκριμένων οικονομικών κύκλων. Οι κοινωνίες έχουν πλέον κατανοήσει πως θα πρέπει να αυτοπροσδιοριστούν μέσα από την τοπικότητά τους, τις ανάγκες τους, την ιστορία τους, τον πολιτισμό τους και το περιβάλλον τους για να οικοδομήσουν τη δική τους ταυτότητα στο «παγκόσμιο χωριό» και να αναπτύξουν νέα ελκυστικά προϊόντα ανταγωνιστικά σε διεθνές επίπεδο. Όμως χρειάζονται ισχυρές συμμαχίες και ηγετικότητα από τις τοπικές και περιφερειακές τους ηγεσίες.

Η ανάπτυξη ενός «Έξυπνου» μοντέλου διακυβέρνησης σε τοπικό, περιφερειακό επίπεδο με γνώμονα το μέγεθος, τα τοπικά χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των κοινωνιών μας, με επένδυση στο έμψυχο δυναμικό μας, στη νέα γενιά, είναι πλέον μονόδρομος.

Η ελληνική Αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να πρωτοστατήσει στο νέο μοντέλο ανάπτυξης. Άλλωστε, υπάρχουν πολλά παραδείγματα πόλεων, περιφερειών κυρίως σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο που έχουν ήδη ξεκινήσει να λειτουργούν με όρους "SMART". Είναι πλέον ένα νέο διεθνές κίνημα που θα πρέπει να μας προβληματίσει και ενεργοποιήσει.