Αφιέρωμα στον Θόδωρο Αγγελόπουλο: Από «Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού» στο «Βλέμμα του Οδυσσέα»

07:05 30/5/2022 - Πηγή: Huffington Post Greece

Θόδωρος Αγγελόπουλος

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος τιμά τον σπουδαίο έλληνα δημιουργό Θόδωρο Αγγελόπουλο (1935-2012), με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 10 χρόνων από τον αιφνίδιο θάνατο του στα γυρίσματα της ταινίας του Η άλλη θάλασσα.

Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει μερικά από τα αριστουργήματα του ποιητή των εικόνων στη μεγάλη οθόνη -ακριβώς όπως αρμόζει στο μεγάλο έργο του με το οποίο, όπως σημειώνει η Μαρία Κομνηνού, «θέλησε

να δικαιώσει τους ηττημένους στον ελληνικό εμφύλιο και να φέρει στο προσκήνιο τους μετανάστες όχι μόνο από τα Βαλκάνια αλλά και από τις άλλες δοκιμαζόμενες περιοχές του κόσμου».

Την Πέμπτη 2 Ιουνίου (5 μ.μ.) στην Τεχνόπολη, διοργανώνεται το στρογγυλό τραπέζι με προσκεκλημένους έλληνες και ξένους σκηνοθέτες και μελετητές της κινηματογραφικής κληρονομιάς του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Αεριοφυλάκιο 1 - Αμφιθέατρο ”Μιλτιάδης Έβερτ», με την ευγενική παραχώρηση του χώρου από την Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων. Συμμετέχουν οι καθηγητές Άντριου Χόρτον, Σιλβί Ρολέ, Μαρία Κομνηνού, Ειρήνη Στάθη καθώς και οι σκηνοθέτες Πέρο Αλμπερό και Μαργαρίτα Μαντά.

Παράλληλα, στο πλαίσιο του 12ου ΦΠΚΑ που διεξάγεται έως τις 15 Ιουνίου, προβάλλονται μερικές από τις πλέον εμβληματικές ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου, ταινίες που απαρτίζουν την τριλογία των συνόρων του, με την μαγευτική μουσική της Ελένης Καραΐνδρου και πρωταγωνιστές μερικά ιερά τέρατα του παγκόσμιου κινηματογράφου όπως ο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, η Ζαν Μορό, ο Μπρούνο Γκανζ και ο Χάρβεϊ Καϊτέλ. 

Τρίτη 31/5 (21.15, Λαΐς) «Το μετέωρο βήμα του πελαργού»

Παίζουν: Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Ζαν Μορό, Γρηγόρης Πατρικαρέας, Ηλίας Λογοθέτης, Δώρα Χρυσικού, Βασίλης Μπουγιουκλάκης, Δημήτρης Πουλικάκος. 

Ένας πολιτικός, μετά από μια συνεδρίαση στη Bουλή όπου εκφωνεί μάλλον μια ποιητική ανακοίνωση παρά έναν πολιτικό λόγο, εγκαταλείπει το κοινοβούλιο και το σπίτι του, κι εξαφανίζεται χωρίς ν′ αφήσει κανένα ίχνος. Ένας δημοσιογράφος που κάνει ρεπορτάζ στην παραμεθόριο για τους εγκλωβισμένους στα σύνορα μετανάστες και πρόσφυγες διαφόρων φυλών, συναντά έναν άντρα που η εξωτερική του εμφάνιση ταιριάζει με τα χαρακτηριστικά του αγνοούμενου πολιτικού. Παρά τις έρευνές του και μια συνάντηση που καταφέρνει να οργανώσει ανάμεσα στον άγνωστο και τη γαλλίδα γυναίκα του πολιτικού, η ταυτότητα του αγνώστου παραμένει ανεξακρίβωτη. Η γυναίκα δεν τον αναγνωρίζει, κι εκείνος δε φαίνεται διατεθειμένος ούτε για μια στιγμή να μας δώσει ένα σημάδι ότι δεν πρόκειται για τον πολιτικό που αγνοείται. Σ’ αυτόν τον κατακερματισμένο κόσμο όπου έχει καταφύγει, στην απομόνωση ενός κόσμου με δικό του θεό και νόμο, συμπιεσμένο ανάμεσα σε εμπόδια, σύνορα και όρια, όλα μετεωρίζονται σε μιαν αβέβαιη πραγματικότητα…

Σενάριο: Θόδωρος Αγγελόπουλος (σε συνεργασία με τους Tonino Guerra, Πέτρο Μάρκαρη, Δημήτρη Νόλλα και Θανάση Βαλτινό). Φωτογραφία: Γιώργος Αρβανίτης, Αντρέας Σινάνος. Μουσική: Ελένη Καραΐνδρου

Πέμπτη 2/6 (21.15, Λαΐς ) Το βλέμμα του Οδυσσέα

 Παίζουν: Χάρβεϊ Καϊτέλ, Έρλαντ Γιόσεφσον, Μάγια Μόργκενστερν, Θανάσης Βέγγος, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Ντόρα Βολανάκη, Μάνια Παπαδημητρίου. 

O ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης Α. επιστρέφει μετά από πολλά χρόνια στην πατρίδα, αναζητώντας τρεις μπομπίνες ανεμφάνιστου φιλμ των Αδελφών Μανάκη, πιονιέρων του κινηματογράφου στα Βαλκάνια. Η απεγνωσμένη αναζήτηση του φιλμ όπου καταγράφηκε το πρώτο βλέμμα πάνω σε τούτη τη χερσόνησο, γίνεται ταυτόχρονα και η αναζήτηση ενός βλέμματος από πλευράς του Α. (του Αγγελόπουλου, κατ’ επέκταση), που ψάχνει έναν καινούργιο τρόπο να ξαναδεί τον κόσμο. Τώρα που όλες οι ιδεολογίες κατέρρευσαν, τώρα που το σοσιαλιστικό όνειρο κύλησε στο ποτάμι της Ιστορίας, η περιπέτεια του βλέμματος απέμεινε η μόνη περιπέτεια να αφηγηθείς.

Σενάριο: Θόδωρος Αγγελόπουλος (σε συνεργασία με τους Tonino Guerra, Πέτρο Μάρκαρη και Giorgio Silvagni). Φωτογραφία: Γιώργος Αρβανίτης, Αντρέας Σινάνος. Μουσική: Ελένη Καραΐνδρου

Δευτέρα 6/6 (21.15, Λαΐς) «Μία αιωνιότητα και μία μέρα»

Παίζουν: Μπρούνο Γκανζ, Ιζαμπέλ Ρενό, Φαμπρίτσιο Μπεντιβόλιο, Αχιλλέας Σκέβης, Λάζαρος Ανδρέου, Αριστοτέλης Αποσκίτης, Δέσποινα Μπεμπεδέλη, Ίρις Χατζηαντωνίου, Πέτρος Φυσσούν, Ελένη Γερασιμίδου, Μιχάλης Γιαννάτος. 

O Αλέξανδρος, ένας μεσόκοπος συγγραφέας, ασχολείται με το ημιτελές έργο του Σολωμού Ελεύθεροι πολιορκημένοι. Από το ποίημα λείπουν λέξεις, κι ο Αλέξανδρος αποπειράται να τις συγκεντρώσει, να τις αγοράσει, όπως έκανε για τις δικές του λέξεις κι ο Σολωμός. Τούτες οι λέξεις μπαίνουν στο παζλ της συμπλήρωσης του ημιτελούς αριστουργήματος, για να στοιχειώσουν και τη ζωή του Αλέξανδρου. Όμως οι δυνάμεις του έχουν εξαντληθεί, κι ο ίδιος βαδίζει προς τοv θάνατο. O χρόνος που του απομένει, ανήκει στις αναμνήσεις, στον απολογισμό μιας ζωής, γεμάτης χαμένες ευκαιρίες και λάθος κινήσεις. Μόνο μία κίνηση υπάρχει ακόμα: μια τυχαία συνάντηση μ’ ένα άστεγο αγόρι, παιδί των φαναριών. Προσκολλάται σ’ αυτό το παιδί, αναβάλλει την “αναχώρηση” και παρατείνει την αιωνιότητα κατά μία μέρα, για να μεταφέρει στον μικρό του φίλο κάτι από τη γνώση του, ν’ αφήσει τα ίχνη του πάνω σε κάποιον, μέσα από το βλέμμα του οποίου θα σωθεί εκείνος που φεύγει.

Όπως γράφει η Μαρία Κομνηνού στο προλογικό της κείμενο, «δέκα χρόνια μετά τον τυχαίο θάνατο του Θόδωρου Αγγελόπουλου στα γυρίσματα της ταινίας Η άλλη θάλασσα, αισθανόμαστε την ανάγκη, στο πλαίσιο του 12ου ΦΠΚΑ, να κάνουμε ένα αφιέρωμα με προβολές ταινιών του και μια συζήτηση για το έργο του, με προσκεκλημένους έλληνες και ξένους σκηνοθέτες και μελετητές της κινηματογραφικής του κληρονομιάς. Ο Αγγελόπουλος ήταν ένας διεθνώς αναγνωρισμένος δημιουργός με ξεχωριστό προσωπικό ύφος. Αντλώντας έμπνευση από τον Μπρεχτ, στις πρώτες του ταινίες ήθελε να δικαιώσει τους ηττημένους στον ελληνικό εμφύλιο και στις μεταγενέστερες ταινίες του γενικότερα να φέρει στο προσκήνιο τους μετανάστες όχι μόνο από τα Βαλκάνια αλλά και από τις άλλες δοκιμαζόμενες περιοχές του κόσμου. Η ιστορία γίνεται ο καμβάς για την κινηματογραφική ποίηση του Αγγελόπουλου στην πρώτη του τριλογία, την ”τριλογία της Ιστορίας”, η οποία είναι πιο εναρμονισμένη με έναν υλιστικό ρεαλισμό που δίνει προτεραιότητα στην έννοια της συλλογικότητας. Στο τέλος αυτής της τριλογίας, και σε ένα σταυροδρόμι προς πιο μεγάλες διεθνείς παραγωγές, η ταινία Ο Μεγαλέξαντρος είναι μια μεγαλειώδης βυζαντινή συμφωνία, στην οποία οι τόνοι της πρωτόγονης εξέγερσης σχετίζονται με την αποτυχία του ελληνικού κράτους να τηρήσει τις υποσχέσεις της μετάβασης στον εκσυγχρονισμό και τον εκδημοκρατισμό σύμφωνα με τις επαγγελίες επαναστατικού σχεδίου του 1821. Η ταινία Ταξίδι στα Κύθηρα, εστιάζει στα κίνητρα πίσω από το ταξίδι και υποδηλώνει τη ρευστότητα στη διαμόρφωση της πολιτικής ταυτότητας. Έτσι ο Αγγελόπουλος δημιούργησε μοντερνιστικά κινηματογραφικά κείμενα, στα οποία οι θεατές καλούνται να γίνουν παραγωγοί νέων ερμηνειών της Ιστορίας, στο πλαίσιο όμως της μεγάλης μετα-αφήγησης του μαρξισμού. Στην προτελευταία του τριλογία, “την τριλογία των συνόρων” (Το μετέωρο βήμα του πελαργού, Το βλέμμα του Οδυσσέα και Μία αιωνιότητα και μία μέρα) εγκαταλείπει τις μπρεχτικές τεχνοτροπίες και τον υλιστικό ρεαλισμό, που ήταν τα ορόσημα της πρώτης του τριλογίας, και δίνει προτεραιότητα στο προσωπικό του ύφος, το οποίο βρίσκεται ”σε έναν συνεχή αναστοχασμό για τις προθέσεις σχετικά με εξωτερικές πολιτιστικές επιδράσεις”. Ωστόσο, διατήρησε το πλάνο-σεκάνς και τις αργές εκτεταμένες κινήσεις της κάμερας ως βασικές τεχνοτροπίες για τη συνέχιση του ιστορικού του έργου, μαζί με μια λυρική αίσθηση της σχέσης μεταξύ τοπίου και κινηματογράφου και αναμειγνύοντας το προσωπικό και το τοπικό στο φόντο του ξεθωριάσματος των μεγάλων αφηγήσεων. Οι μεταγενέστερες ταινίες του προέβλεπαν την άνοδο του νεοφιλελευθερισμού και του παγκόσμιου καπιταλισμού, που οδήγησαν στις επαναλαμβανόμενες ελληνικές και ευρωπαϊκές κρίσεις. Οι ταινίες του αυτές είναι εμποτισμένες με μια αίσθηση του τραγικού που στοιχειώνει την Ευρώπη και που αντίθετα με την ευφορία του ”τέλους της Ιστορίας”, σηματοδοτούν τη διαρκή παρουσία της».

Σενάριο: Θόδωρος Αγγελόπουλος (σε συνεργασία με τους Tonino Guerra, Πέτρο Μάρκαρη και Giorgio Silvagni). Φωτογραφία: Γιώργος Αρβανίτης, Αντρέας Σινάνος. Μουσική: Ελένη Καραΐνδρου.

Info

Εισιτήρια (Αίθουσες): 5 ευρώ (γενική είσοδος). Πακέτα: 5 προβολές/20 ευρώ, 10 προβολές/30 ευρώ. Προσφορά: Φοιτητικό - Παιδικό – ΑμεΑ -Άνεργοι - Ατέλειες - Άνω των 65 ετών: 10 προβολές/25 ευρώ. Προπώληση καρτών και εισιτηρίων στα ταμεία της Ταινιοθήκης καθημερινά μία ώρα πριν την έναρξη των προβολών. Σύντομα και online.

Εισιτήρια (On line Προβολές): 3 ευρώ. Πακέτα: 5 ταινίες/5 ευρώ, 10 ταινίες/8 ευρώ.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ...Νίκος Νικολόπουλος: Είκοσι μέρες στην «Άλλη Θάλασσα» του Θόδωρου ΑγγελόπουλουΘόδωρος Αγγελόπουλος: Οι ανέκδοτες φωτογραφίες από τα γυρίσματα της μοιραίας ταινίαςΠέντε τραγούδια που αγαπήσαμε (πολύ) με τη φωνή του Δάκη