Αμερικανικές Εκλογές-Οδηγός αποτελεσμάτων: Swing states, Εκλέκτορες και περίεργο εκλογικό σύστημα

07:16 5/11/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Ψηφοφόροι ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέας Υόρκης (3 Νοεμβρίου 2024)

Η ώρα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ έφτασε. Αλλά σε αντίθεση με τις αναμετρήσεις σε ευρωπαϊκές χώρες, για να παρακολουθήσει κάποιος τον (όπως όλα δείχνουν) μαραθώνιο των εκλογικών αποτελεσμάτωνδεν αρκεί να κοιτά το ποσοστό που συγκεντρώνουν σταδιακά ο Ντόναλντ Τραμπ και η Κάμαλα Χάρις.

Εξάλλου στις ΗΠΑ ένας/μία υποψήφιος πρόεδρος μπορεί να χάσει την είσοδο στον Λευκό

Οίκο ακόμη και εάν έχει εξασφαλίσει τις περισσότερες ψήφους και το υψηλότερο ποσοστό. Το έπαθε άλλωστε η Δημοκρατική, Χίλαρι Κλίντον το 2020 όταν ήταν υποψήφια απέναντι στον Ρεπουμπλικάνο, Ντόναλντ Τραμπ. 

Άρα, για μια πιο εύκολη παρακολούθηση των εκλογικών αποτελεσμάτων μας ενδιαφέρουν δύο πράγματα: η πρόοδος (όσο ανακοινώνονται τα αποτελέσματα στις πολιτείες) στην συγκέντρωση αριθμού εκλεκτόρων που συγκεντρώνουν οι δύο υποψήφιοι και το ποιος/ποια κερδίσει τις κρίσιμες πολιτείες. 

Swing states, το πεδίο μάχης

Οι αποκαλούμενες ως “swing  states” είναι αυτές που θα μπορούσαν να ”αλλάξουν χέρια” και να εκλέξουν είτε Χάρις είτε Τραμπ, είτε Ρεπουμπλικάνους είτε Δημοκρατικούς. Οι πολιτείες δηλαδή που δεν είναι σίγουρα ”μπλε” ή ”κόκκινες”. Καθώς σε αυτές ”όλες παίζονται”, τα πολιτικά κόμματα και οι υποψήφιοι συχνά ξοδεύουν περισσότερο χρόνο και πόρους πόρους για να εξασφαλίσουν τη νίκη. 

Αν και δεν υπάρχει καθολικός ορισμός για μια “swing state” μπορούμε να πούμε πως βασικό χαρακτηριστικό είναι η μικρή διαφορά ψήφων και οι προτιμήσεις των ψηφοφόρων μεταβάλλονται. 

Στον αντίποδα των swing states είναι οι σταθερές πολιτείες. Όπως φαίνεται και στο γράφημα του USA Facts που ακολουθεί από το 1988, 20 πολιτείες και η Ουάσιγκτον Περιοχή της Κολούμπια, εκλέγουν το ίδιο κόμμα σε κάθε αναμέτρηση υποψήφιων προέδρων. 

Επίσης όμως από το 1992, 30 πολιτείες έχουν ψηφίσει τουλάχιστον μία φορά τον υποψήφιο του αντίθετου κόμματος από αυτόν που είχαν εκλέξει σε προηγούμενες εκλογές. Επίσης, 26 πολιτείες ”κερδήθηκαν” με διαφορά μικρότερη του 3% σε προεδρικές εκλογές από το 1992.

Για αυτή την εκλογική αναμέτρηση οι swing states είναι: Τζόρτζια, Μίσιγκαν, Πενσυλβάνια, Βόρεια Καρολίνα, Ουισκόνσιν - και ίσως Αριζόνα, Νεβάδα. 

Συνήθως πάντως τα χρόνια όπου ένας πρόεδρος είναι υποψήφιος για επανεκλογή τείνει να υπάρχουν λιγότερες swing states.

Χρονιά ρεκόρ ήταν το 1992 με 22 πολιτείες να ”αλλάζουν χέρια” ενώ το 2012 καταγράφηκαν οι λιγότερες αλλαγές όπως φαίνεται και στο γράφημα του USA Facts.

Με ”κλειδωμένη” λοιπόν την νίκη σε άλλες πολιτείες, οι Χάρις και Τραμπ δίνουν τη μάχη ουσιαστικά στις πέντε με επτά swing states. Γι αυτό και τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στα εκλογικά αποτελέσματα αυτών των πολιτειών. 

Σύμφωνα τον καθαρό μέσο όρο των δημοσκοπήσεων οι διαφορές των δύο υποψηφίων σε αυτές, είναι εξαιρετικά μικρές στα όρια του στατιστικού λάθους με τον Τραμπ να προηγείται σε πέντε και την Χάρις σε δύο (δείτε εδώ τελευταίες ενημερώσεις). 

Το Σώμα των Εκλεκτόρων που εκλέγει προέδρους

Το δεύτερο που ενδιαφέρει κατά την παρακολούθηση των εκλογικών αποτελεσμάτων είναι ο αριθμός των εκλεκτόρων που κερδίζει κάθε υποψήφιος και όχι, όπως ήδη τονίστηκε, το τελικό ποσοστό (εκτός εάν ή διαφορά είναι μεγάλη). 

Αυτό ενδιαφέρει γιατί βάσει του ”απαρχαιωμένου” όπως έχει χαρακτηριστεί από πολλούς, εκλογικού συστήματος οι ψηφοφόροι μπορεί να εκφράζουν άμεσα την προτίμηση τους προς έναν υποψήφιο αλλά στην πραγματικότητα εκλέγουν τους Εκλέκτορες (μέλη του Κολλεγίου των Εκλεκτόρων του Σώματος των Εκλεκτόρων) που τελικά εκλέγουν τον νέο πρόεδρο.

Πώς γίνεται αυτό; 

Στις ΗΠΑ υπάρχουν 56 εκλογικές περιφέρειες (50 πολιτείες και έξι χωριστές εκλογικές περιφέρειες σε Μέιν, Νεμπράσκα, Ουάσιγκτον  Περιοχής Κολούμπια). Σε όλες οι ψηφοφόροι, ψηφίζοντας νωρίτερα ή ανήμερα των εκλογών, εκφράζουν την προτίμηση τους προς έναν από τος υποψήφιους προέδρους. Οι ψήφοi πηγαίνουν σε αυτούς αλλά αυτό που εν τέλει μετράει είναι ποιος υποψήφιος συγκεντρώνει την πλειοψηφία. 

(Στο γράφημα που ακολουθεί οι εκτιμήσεις μέχρι και σήμερα 5 Νοεμβρίου για τον αριθμό των Εκλεκτόρων)

Γιατί; Γιατί όποιος υποψήφιος έρθει πρώτος ”παίρνει” και  όλους τους Εκλέκτορες της εκλογικής περιφέρειας (αυτοί έχουν ήδη αναδεχθεί από κάθε κόμμα πολύ πριν τις εκλογές). Δηλαδή δεν υπάρχει αναλογική εκλογή εκλεκτόρων βάσει των ποσοστών που συγκέντρωσαν οι υποψήφιοι. 

Έτσι, όποιος υποψήφιος συγκεντρώσει τον μεγαλύτερο αριθμό στο σύνολο των εκλογικών περιφερειών -ο χρυσός αριθμός είναι 270- ουσιαστικά κερδίζει και την είσοδο στον Λευκό Οίκο.

Η διαδικασία θα λέγαμε πως είναι αρκετά τυπική: κατόπιν της επικύρωσης των εκλογικών συγκροτείται πανεθνικά το Εκλεκτορικό Κολλέγιο και τα μέλη του λίγες μέρες μετά τις εκλογές ψηφίζουν για πρόεδρο και αντιπρόεδρο.

Μπορεί να υπάρξει ισοπαλία στο Σώμα των Εκλεκτόρων; 

Σημειώνεται πως οι εκλέκτορες είναι 538 και ο αριθμός κάθε κάθε Πολιτείας ισούται με το άθροισμα των αντιπροσώπων που έχει σε Γερουσία και Βουλή τών Αντιπροσώπων. 

Η ψηφοφορία του Εκλεκτορικού Κολλεγίου είναι σε άλλες πολιτείες φανερή και σε άλλες μυστική ενώ σε 26 προβλέπονται διάφορες μικρές ποινές, συνήθως χρηματικές, για τους εκλέκτορες που δεν θα ακολουθήσουν τη λαϊκή εντολή που έλαβαν. Αυτό όμως είναι κάτι εξαιρετικά σπάνιο.

Ενα ερώτημα που τίθεται συχνά σε αναμετρήσεις που θυμίζουν ντέρμπι, όπως τώρα με Τραμπ και Χάρις, είναι εάν υπάρχει πιθανότητα να μην καταφέρει κανείς εκ των δύο υποψηφίων να έχει πλειοψηφία στο Σώμα των Εκλεκτόρων. 

Associated Press

Πρόκειται βέβαια για ένα σχεδόν απίθανο σενάριο, το οποίο έχει συμβεί μόλις δύο φορές στις ΗΠΑ, το 1800 και το 1824.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με το αμερικανικό Σύνταγμα, σε αυτή την περίπτωση το Κογκρέσο θα αναλάβει να εκλέξει τον 47ο πρόεδρο των ΗΠΑ. Πιο συγκεκριμένα τα νέα μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων θα εκλέξουν τον πρόεδρο και της Γερουσίας τον αντιπρόεδρο.

Πώς ακριβώς θα γίνει η ψηφοφορία στη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 6 Ιανουαρίου 2025, σε περίπτωση ισοψηφίας;

«Κάθε πολιτεία, ανεξαρτήτως του πληθυσμού της, έχει μία ψήφο», διευκρινίζει το Congressional Research Center. Αυτό σημαίνει ότι δεν ψηφίζουν όλοι οι βουλευτές, αλλά μια αντιπροσωπεία των βουλευτών του κόμματος που έχει κερδίσει την πλειοψηφία των εδρών σε κάθε πολιτεία: το Άινταχο, δηλαδή, με τους δύο βουλευτές του θα έχει μία ψήφο, όπως και η Καλιφόρνια με τους 52 βουλευτές.

Καθώς οι πολιτείες των ΗΠΑ είναι 50, ο υποψήφιος πρόεδρος θα πρέπει να συγκεντρώσει τουλάχιστον 26 ψήφους για να κερδίσει.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις, οι Ρεπουμπλικάνοι θα διατηρήσουν τον έλεγχο της Βουλής των Αντιπροσώπων μετά τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου.

O Τραμπ σε προεκλογική του ομιλία στην Πενσυλβάνια με την Χάρις πίσω του στην γιγαντοοθόνη όσο εκείνος κάνει σχόλια για την αντίπαλό του (29 Οκτωβρίου 2024) 

Πηγές: USA Facts, Real Clear Polling, 270toWin, ΑFP