Ανάγκη σταθερότητας σε καιρούς αστάθειας

08:32 12/5/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

Μία παλιά ρήση λέει ότι «το μέλλον αν δεν το σχεδιάσεις, το υφίστασαι». Το γνωμικό αυτό έχουν υιοθετήσει σχεδόν μαζικά όλοι οι ειδικοί της τεχνολογίας και των εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης. Μίας τεχνολογικής επανάστασης που δεν πρόκειται να έρθει στο απώτατο μέλλον. Βρίσκεται ήδη εδώ και παρουσιάζει τα πρώτα δείγματα γραφής της. Αυτή η τεράστια κοινωνική αλλαγή, σε συνδυασμό με τις αναρίθμητες μικρές και μεγάλες κρίσεις που συμβαίνουν γύρω μας, φέρνουν μπροστά μας άμεσα το ερώτημα γύρω από την ηγεσία που χρειαζόμαστε.

Σε παλαιότερο άρθρο μου στη Huffington Post

Greece έχω αναφερθεί στην «κανονικότητα των κρίσεων». Με αφορμή τις αλλεπάλληλες κρίσεις με τις οποίες ήρθαμε και εξακολουθούμε να ερχόμαστε αντιμέτωποι - πανδημία, πόλεμος, ενεργειακή κρίση - η γενικότερη αίσθηση που καλλιεργήθηκε στην κοινωνία είναι ότι έχουν περάσει προ πολλού οι εποχές της όποιας «ανεμελιάς» και καλούμαστε πλέον υποχρεωτικά και καθημερινά να προσαρμοζόμαστε στο αναπάντεχα αρνητικό. Σε αυτό για το οποίο δεν είμαστε σχεδόν ποτέ έτοιμοι. Ασφαλώς, η παραδοχή αυτή μόνο ευοίωνη δεν είναι για το συλλογικό μας μέλλον, πολλώ δε μάλλον όταν οι κρίσεις σε μεγάλο βαθμό δεν είναι πλέον προϊόντα της sui generis ελληνικής ιδιαιτερότητας, αλλά συλλογικά βιώματα της παγκόσμιας κοινωνίας. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πανδημία του COVID-19, που σε χρόνο ρεκόρ ξεπέρασε σύνορα και έφερε στα όριά τους όλα τα εθνικά συστήματα υγείας, με τεράστιες επιπτώσεις σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο. 

Πριν τελειώσει η πανδημία ξέσπασε στη γειτονιά της Ευρώπης ένας πόλεμος. Πόλεμος «κλασικού τύπου», από αυτούς που είχαμε ξεχάσει ότι υπάρχουν, καθώς, πορευόμενοι στη συλλογική μας αμεριμνησία, αδυνατούσαμε να δούμε το τέρας του ολοκληρωτισμού που απειλούσε την ευρωπαϊκή ήπειρο για άλλη μία φορά ύστερα από 70 χρόνια, αυτή τη φορά εξ Ανατολών.

Ο πόλεμος έχει προ καιρού περάσει σε μία φάση στασιμότητας, έχοντας όμως παράλληλα μετατρέψει τον πληθωρισμό από παράπλευρη συνέπεια σε sine qua non συνθήκη των δυτικών οικονομιών.

Σε αυτό το παγκόσμιο πλαίσιο αστάθειας έκανε την εμφάνισή της η μεγαλύτερη ίσως τεχνολογική και κοινωνική αλλαγή που θα γνωρίσει ο κόσμος μετά την εφεύρεση του διαδικτύου. Η τεχνητή νοημοσύνη. Από τα πολύ επιδερμικά ερεθίσματα που έχει αρχίσει να βλέπει ο κόσμος από την καινούρια αυτή εξέλιξη, όλα δείχνουν ότι πρόκειται για μία εντελώς καινούρια κατάσταση σε σύγκριση με όσα είχαμε συνηθίσει να ζούμε στην καθημερινότητά μας. Αυτόματοι κειμενογράφοι, που στην εξέλιξή τους θα απαιτούν ιδιαίτερες γνώσεις για να αντιληφθεί κανείς αν το κείμενο έχει γραφτεί από άνθρωπο ή από εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης. Κατασκευασμένες φωτογραφίες και δημιουργίες ανθρώπων εκ του μηδενός, σε καταστάσεις που ποτέ δεν βρέθηκαν. Δημιουργία εικονικών παρουσιαστών ειδήσεων και φυσικά εικονικών… ειδήσεων.

Θα πει κανείς ότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει και θετικές πλευρές, με πρώτιστες προφανώς τις όποιες θετικές επιδράσεις στην πρόοδο της τεχνολογίας της υγείας και στην εξυπηρέτηση των πολιτών εκ μέρους του κράτους. Με τη δεύτερη περίπτωση όμως να συνυπάρχει σταθερά με τους κινδύνους για τα προσωπικά δεδομένα. Καθόσον και εφόσον και αυτή η τελευταία θεματική δεν έχει, φυσικά, καταστεί «άνευ ουσίας» στο πλαίσιο της κοινωνίας της πλήρους «ημιδιαφάνειας» των κοινωνικών δικτύων.

Ενόψει αυτού του πλέγματος προόδου και προκλήσεων, η Ελλάδα οδηγείται σε εκλογές. Εκλογέςπου θα διεξαχθούν με το σύστημα της απλής αναλογικής, το οποίο απαιτεί συνεργασίες προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση που να απολαμβάνει την εμπιστοσύνη της βουλής. Ειδάλλως, θα ακολουθήσουν νέες εκλογές με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Το παρόν άρθρο δεν ξεκίνησε από τα διεθνή επιδιώκοντας να προσγειώσει τον αναγνώστη «απότομα» την πεδιάδα της ελληνικής πολιτικής κοκορομαχίας.

Το πολιτικό γεγονός των εκλογών όμως, ιδιαίτερα στη διεθνή συγκυρία που παρουσιάστηκε ανωτέρω, έρχεται αναγκαστικά να δηλώσει το εξής: Δεν έχουμε το περιθώριο, δεν έχουμε την πολυτέλεια, να μην εκλέξουμε εκπροσώπους και ηγεσία κατάλληλα να προσαρμοστούν και να σχεδιάσουν τις απαντήσεις της χώρας μας στις διεθνείς προκλήσεις. Πληρώσαμε πολλάκις και πανάκριβα την επιλογή αλαζόνων μαθητευόμενων μάγων στις σημαντικότερες θέσεις της ελληνικής πολιτείας.

Η διαπίστωση αυτή δεν συνεπάγεται όμως και παράδοση άνευ όρων σε μεσσιανικού τύπου αντιλήψεις περί εξουσίας, οι οποίες ακόμη και όταν εκκινούν από αγαθή θεωρητική αφετηρία, εγκυμονούν πάντοτε την αλαζονεία της… μονοφθλαμίας ανάμεσα στους τυφλούς, με ορατό τον συνεπαγόμενο κίνδυνο του στρατηγικού εκτροχιασμού από το στόχο.

Χιλιάδες λέξεις και ώρες θα δαπανηθούν και φέτος για παρουσίαση πολιτικών προγραμμάτων, παράλληλους μονολόγους και προβολή θέσεων. Το κρίσιμο σημείο είναι το «αμέσως μετά». Κανείς δεν πρέπει να τρέφει αυταπάτες ότι υπάρχουν μαγικές συνταγές. Όμως και κανείς δεν πρέπει να τρέφει αυταπάτες ότι μόνος του μπορεί να φέρει σε ισορροπία μία χώρα που μαστίζεται ακόμη από διαφθορά, ρουσφέτια, κομματικούς στρατούς, διαλυμένα πανεπιστήμια και διορισμούς αχθοφόρων σε θέσεις σταθμαρχών που οδηγούν σε τραγωδίες.

Η χώρα έχει σίγουρα ανάγκη από σταθερότητα, καθώς ζει σε μόνιμο περιβάλλον αστάθειας. Ταυτόχρονα, οι γεωπολιτικές απειλές και προκλήσεις δεν έχουν εκλείψει και δεν πρέπει επ’ ουδενί να υπάρξει η υποψία ότι θα εκλείψουν στο μέλλον. Ζούμε δίπλα σε έναν δύστροπο γείτονα και αυτό πρέπει να είναι το ασφαλέστερο σενάριο εκκίνησης της πολιτικής μας, αν θέλουμε να καταλήξουμε ακόμη και με αυτόν τον δύστροπο γείτονα να συμβιώνουμε ειρηνικά. Ειρηνικά, αλλά όχι ανεπίγνωστα.

Εν τέλει, το 2023 είναι άλλη μία καμπή στον πολιτικό χρόνο, καθώς κλείνει άλλος ένας κύκλος και ανοίγει ένας καινούριος. Η όποια κυβέρνηση προκύψει δεν πρέπει να ρισκάρει τη θέση της χώρας στη διεθνή σκακιέρα. Δεν αρκεί όμως αυτό πλέον. Σε ένα διεθνές περιβάλλον κανονικοποίησης του απρόβλεπτου, η Ελλάδα καλείται να μειώσει πολύ περισσότερο την απόστασή της από τους πρωτοπόρους του πλανήτη, πολεμώντας τον κακό εαυτό της και θωρακίζοντας ακόμα περισσότερο το εξωτερικό της περίβλημα και τη διεθνή της παρουσία. Ανάπτυξη χωρίς ασφάλεια δεν υφίσταται άλλωστε και ασφάλεια χωρίς αποτρεπτική ισχύ είναι γράμμα κενό.

Εξάλλου, ο διασημότερος κινέζικος αφορισμός δεν είναι τυχαία το: «Σου εύχομαι να μη ζήσεις σε ενδιαφέροντες καιρούς». Κι εμείς μόνο από ανία δεν πάσχουμε.