Ας μιλήσουμε για τη διαφθορά

08:21 12/12/2022 - Πηγή: Huffington Post Greece

Με αφορμή την κράτηση για ανάκριση και στη συνέχεια σύλληψη της ευρωβουλευτού Εύας Καϊλή για δωροδοκία από το αραβικό κράτος Κατάρ, προκειμένου να υποστηρίζει αιτήματα του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την εισδοχή του στη Συνθήκη Σένγκεν, έρχονται ξανά στο προσκήνιο παραβατικές καταστάσεις, που αναδεικνύουν τη διαφθορά ως μέσο για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων με παροχές κυρίως οικονομικές στους ασκούντες κάθε  μορφής

εξουσίας.

Σύμφωνα με τον ορισμό της Διεθνούς Τραπέζης διαφθορά είναι η χρήση δημοσίου αξιώματος προς όφελος του ιδίου ή τρίτου. Το φαινόμενο της διαφθοράς δημόσιων αξιωματούχων είναι παγκόσμιο με ιδιαίτερη ένταση στις τριτοκοσμικές και Λατινικής Αμερικής χώρες.

Στο παρελθόν υπήρξαν κατηγορίες για διαφθορά από υψηλόβαθμα στελέχη σε Διεθνείς Οργανισμούς ακόμα και  στην Ε.Ε. χωρίς όμως ποινικές καταδίκες. Όσον αφορά στην περίπτωση της Εύας Καϊλή, με την επιφύλαξη πάντοτε του τεκμηρίου αθωότητας, ίσως είναι η πρώτη φορά που πιάστηκε αξιωματούχος της Ε.Ε. με «την κατσίκα στη πλάτη» κατά τη χαρακτηριστική λαϊκή έκφραση της αυτόφωρης σύλληψης. 

Κατά υπολογισμούς  της Διεθνούς Τράπεζας  δαπανώνται παγκοσμίως κάθε χρόνο για τη διαφθορά ένα τρισεκατομμύριο δολάριο. Το νούμερο αυτό δείχνει τόσο διαβρωμένη οριζόντια και κάθετα είναι η παγκόσμια κοινωνία και καθένας αναρωτιέται μάλλον απαισιόδοξα εάν και πως μπορεί η διαφθορά να καταπολεμηθεί.

Ο ΟΗΕ καθιέρωσε την 9η Δεκεμβρίου (ημέρα συλλήψεως της κυρίας Καϊλή) ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Διαφθοράς. Φαίνεται όμως ότι η κινηματογραφική ατάκα «είναι πολλά τα λεφτά Άρη» έχει διαχρονική και παγκόσμια ισχύ.

Δεν θα ασχοληθώ ιδιαίτερα με λεπτομέρειες για την περίπτωση Καϊλή, όχι μόνο διότι σέβομαι το τεκμήριο αθωότητας της, αλλά και διότι για λόγους αρχής δεν μου επιτρέπεται να ασχοληθώ με δικαστικές υποθέσεις εν εξελίξει. Σημειώνω όμως ότι αν κριθεί από τις βελγικές δικαστικές αρχές το αδίκημα της παθητικής δωροδοκίας οργάνου της  Ε.Ε. που διέπραξε ως αυτόφωρο, τότε δεν απαιτείται η άρση της βουλευτικής ασυλίας της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο  και εισάγεται αμέσως σε δίκη με  τους συνεργούς της ενώπιον των βελγικών δικαστηρίων βάση των βελγικών ποινικών νόμων για δωροδοκία δημόσιου λειτουργού. Η δε ποινή που θα επιβληθεί θα εκτελεστεί σύμφωνα με το βελγικό σωφρονιστικό σύστημα.

Σε αντίθετη περίπτωση θα ακολουθήσει η διαδικασία άρσης της βουλευτικής ασυλίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χωρίς να επιτρέπεται η σύλληψη της ή επιβολή περιοριστικών μέτρων εκτός βεβαίως της κατασχέσεως των χρημάτων, που προέρχονται από τη δωροδοκία.

Σε πολιτικό επίπεδο η κ. Καϊλή καθαιρέθηκε ήδη από αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, διαγράφηκε ως μέλος του ΚΙΝΑΛ και γεννιέται ένα τεράστιο  εθνικό ερωτηματικό για τη στήριξη από Ελληνίδα ευρωβουλευτή των πολιτικών επιδιώξεων στη Ε.Ε. του Κατάρ συμμάχου και χορηγού της γειτονικής μας χώρας.

Χρησιμοποιούμε σχεδόν καθημερινά τη λέξη διαφθορά, που από μόνη της δεν αποτελεί αυτοτελές ποινικό αδίκημα, αλλά είναι γενεσιουργός αιτία για την τέλεση άλλων αδικημάτων. Για να αποδώσουμε διάφορες ιδιότητες σε μεγάλη γκάμα καταστάσεων ή πραγμάτων π.χ. διεφθαρμένη κοινωνία ή διεφθαρμένη κυβέρνηση κλπ ή για να αποδώσουμε μια μομφή ή για να εκφράσουμε την απαξία, που αποδίδουμε σε ένα πρόσωπο ή σε μια κατάσταση. Αλλά όταν ζητάμε από κάποιον να αιτιολογήσει τον ισχυρισμό του τι είναι διαφθορά απαντά με γενικότητες ή ηθικολογίες, γιατί είναι μια έννοια η οποία εξαρτάται από πολλές παραμέτρους.

Τον πιο καταλυτικό όμως ορισμό εισέπραξα, όταν σαν δικαστής ρώτησα ένα μάρτυρα, εάν από τη σύγκρουση είχε ζημιές το μηχανάκι του μου απάντησε, ότι ήταν τελείως διεφθαρμένο.

Συνεπώς χωρίς να τεθούν συγκεκριμένοι γενικοί κανόνες προσδιορισμού της έννοιας της διαφθοράς, που σαφώς θα ποικίλουν κατά εποχή, πεδίο ή  μορφωτικό επίπεδο θα εξετάσουμε μόνο τους τομείς, που βάση των σημερινών δεδομένων και κανόνων που υπάρχουν μπορούμε να ανιχνεύσουμε και ενδεχομένως να μετρήσουμε τη διαφθορά συγκριτικά με προηγούμενες μετρήσεις για τη χώρα μας και μόνο για τον δημόσιο τομέα για τον οποίο υπάρχουν στοιχεία.

Χρήσιμο εργαλείο αποτελούν οι ετήσιες εκθέσεις του ΓΕΔΔ για τα έτη 2004-2016, που είναι αναρτημένες στο διαδίκτυο.

Η σύγκριση όμως του επιπέδου διαφθοράς με άλλες χώρες είναι επισφαλής, γιατί μπορεί να γίνει μόνο κατά προσέγγιση λόγω των ανομοιογενών συνθηκών. Ακόμα  και οι μετρήσεις της Διεθνούς Διαφάνειας δεν γίνονται βάσει στοιχείων, αλλά βάσει της  αντίληψης ( perception) που έχουν οι ερωτώμενοι για διαφθορά σε συγκεκριμένους τομείς, μέθοδος που ειδικά για τη χώρα μας δεν είναι αξιόπιστη, γιατί όλοι μιλούν με γενικότητες και μη διασταυρούμενες πληροφορίες.

Σε κάθε περίπτωση ο πίνακας της Διεθνούς Διαφάνειας είναι πολύ χρήσιμο εργαλείο, που λαμβάνεται διεθνώς πολύ σοβαρά υπόψη για τις επενδύσεις. Η χώρα μας βρίσκεται στον πίνακα κατάταξης των χωρών στην όχι και τόσο επίζηλη για ευρωπαϊκό κράτος 57η θέση.

Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια το ζήτημα της καταπολέμησης της διαφθοράς στο δημόσιο τομέα έχει μπει από τα αρμόδια όργανα κάτω από το χαλί και όλοι ασχολούνταν με τη διαφθορά σε κάποιους δημόσιους οργανισμούς σαν εργαλείο για πολιτική εκμετάλλευση.

Για την καταπολέμηση της διαφθοράς απαιτείται όμως η λειτουργία των κατάλληλων ελεγκτικών μηχανισμών παράλληλα με την ταχεία και αποτελεσματική λειτουργία της δικαιοσύνης για την πρόληψη και καταστολή των φαινόμενων αυτών, αλλά και η ενεργή συμπαράσταση ολόκληρης της κοινωνίας.

Συνεπώς τα ενδεδειγμένα μέτρα πρέπει να έχουν τρεις στόχους, τη πρόληψη, τη καταστολή και την εκπαίδευση των πολιτών.

Λέανδρος Τ.Ρακιντζής 

Αρεοπαγίτης ε.τ.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕΗ Εύα Καϊλή, ο σπιτονοικοκύρης μου και ο πόλεμος των λόμπιΗ Ελλάδα και η επανεκκίνηση που επιβάλλεται, να κάνει