Χριστουγεννιάτικη υπερκατανάλωση: Γιατί ψωνίζουμε με τον τρόπο που το κάνουμε

07:29 18/12/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Τα Χριστούγεννα έρχονται. Οι δρόμοι φωτισμένοι και γεμάτοι με λαμπάκια, βοηθώντας μας να ξεχάσουμε το κρύο. Όλοι αρχίζουμε να σκεφτόμαστε τα δώρα για την οικογένεια, τους φίλους και τους συνεργάτες μας.

Μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου, κάθε είδους στρατηγικής μάρκετινγκ έχει στόχο να κάνουμε αγορές . Οι Βρετανοί προϋπολογίζουν περίπου 362 λίρες για χριστουγεννιάτικα δώρα φέτος, με επιπλέον 317 λίρες για εορταστικά τρόφιμα και ποτά - και κάθε επιχείρηση ανταγωνίζεται για ένα κομμάτι αυτής της κερδοφόρας

πιτας.

Δεν είναι μόνο δώρα. Η κατανάλωση των Χριστουγέννων επεκτείνεται στα τρόφιμα, στις διακοσμήσεις, στα δέντρα και πολλά άλλα. Αυτές οι εποχιακές αγορές γεμίζουν τα σπίτια μας και ενισχύουν το πνεύμα των διακοπών, αλλά έρχονται επίσης με ένα βαρύ ψυχολογικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος.

Η ψυχολογία πίσω από την αυξημένη εποχιακή κατανάλωση

Κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων, οι άνθρωποι περνούν περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη εποχή του χρόνου. Ακόμη και οι υποστηρικτές του περιβάλλοντος τείνουν να παραμερίζουν στιγμιαία τις πεποιθήσεις και τις πρακτικές τους κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, όπως δείχνει η μελέτη του 2020 από τους Langhof & Deuringer: «Θέλω να είμαι οικολόγος αλλά τι γίνεται με το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο;». Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως το να μην θέλουν να βλάψουν τα συναισθήματα των συγγενών, η επιθυμία να σέβονται τους κοινωνικούς κανόνες και τις παραδόσεις και συχνά δεν έχουν πλήρη έλεγχο σε καταστάσεις όταν προσκλήθηκαν από άλλους.

Αυτή η μετατόπιση των προτεραιοτήτων μπορεί επίσης να προκύψει, διότι οι οικογενειακές σχέσεις και οι κοινωνικοομικοί δεσμοί υπερισχύουν των περιβαλλοντικών ανησυχιών κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου. Αλλά υπάρχουν και άλλοι ψυχολογικοί παράγοντες, αυτοί που μπορούν να ωθήσουν ακόμη και τον πιο ευσυνείδητα αγοραστή να αγοράσει περισσότερα από όσα είναι απαραίτητα.

Η δύναμη της σύγκρισης

Η θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας , που παρουσιάστηκε από τον Leon Festinger πριν από σχεδόν 70 χρόνια, προτείνει να καθορίσουμε την κοινωνική και προσωπική μας αξία με βάση τον τρόπο με τον οποίο συγκρίνουμε με τους άλλους. Παρά την ηλικία της, η θεωρία συνεχίζει να είναι επίκαιρη σήμερα, εκδηλώνοντας με νέους και εξελισσόμενους τρόπους. Στη σημερινή ψηφιακή εποχή, το φαινόμενο αυτό μεγεθύνεται από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπου η επικράτηση της «τοξικής θετικότητας» δημιουργεί εξιδανικευτικές απεικονίσεις της ζωής που συχνά αποκλείουν αρνητικές ή προκλητικές πτυχές.

Πριν και κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πλημμυρίζουν με εικόνες από πλούσιους εορτασμούς, εξωφρενικά δώρα και τέλειες οικογενειακές συγκεντρώσεις, θέτοντας ένα ανομολόγητο πρότυπο για το πώς πρέπει να μοιάζουν τα «σωστά» Χριστούγεννα.

Η συνεχής έκθεση σε αυτό το επίπεδο του κοινωνικού μίντια και του επαγγελματικού μάρκετινγκ μπορεί να εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα όπως η ανεπάρκεια, ωθώντας τους ανθρώπους προς την υπερβολική κατανάλωση σε μια προσπάθεια να αντισταθμίσουν τη συναισθηματική δυσαρέσκεια.

Ο φόβος της εξαφάνισης (FOMO)

Ένας άλλος ψυχολογικός παράγοντας που οδηγεί την κατανάλωση κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου είναι το «FOMO». Αυτό είναι ένα ιδιαίτερα ισχυρό έναυσμα κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και πολλές στρατηγικές μάρκετινγκ έχουν σχεδιαστεί για να το εκμεταλλευτούν.

Οι πωλητές δίνουν έμφαση στην έλλειψη σε διάφορες προσφορές περιορισμένου χρόνου, δημιουργώντας μια αίσθηση ότι αν δεν αγοράσετε τώρα, θα χάσετε και θα αισθανθείτε μια αίσθηση απώλειας. Οι άνθρωποι προσπαθούν να αποφύγουν να αισθάνονται αποκλεισμένοι και συχνά φοβούνται τη λύπη των χαμένων ευκαιριών. Για παράδειγμα, όταν οι καταναλωτές χάνουν μια συμφωνία περιορισμένου χρόνου, τείνουν να προβληματίζονται για το τι θα μπορούσαν να έχουν κερδίσει. Αυτή η αντανάκλαση οδηγεί σε αισθήματα λύπης και δυσαρέσκειας («λύση παράλειψης»), η οποία μπορεί να τροφοδοτήσει περαιτέρω την επιθυμία τους να αγοράσουν.

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της υπερκατανάλωσης των διακοπών

Η αύξηση της κατανάλωσης κατά την περίοδο των διακοπών έχει σημαντικές και εκτεταμένες περιβαλλοντικές συνέπειες. Ένα από τα πιο άμεσα αποτελέσματα είναι η σημαντική αύξηση των αποβλήτων: από τις υπερβολικές συσκευασίες και τα είδη μιας χρήσης έως τα μη βιώσιμα δώρα και τα πλεονάζοντα τρόφιμα που δεν έχουν καταναλωτομενευτεί.

Ενώ μερικά από αυτά τα απόβλητα μπορούν να ανακυκλωθούν, ένα μεγάλο μέρος αναπόφευκτα καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής. Δυστυχώς, προσθέτοντας στην περιβαλλοντική επιβάρυνση, περίπου το 15% των αγορών των ΗΠΑ που έγιναν κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου επιστρέφονται.

Αυτό το υψηλό ποσοστό απόδοσης συμβάλλει σημαντικά όχι μόνο στην αύξηση των αποβλήτων αλλά και στις υψηλότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ιδίως λόγω της μεταφοράς που απαιτούνται για τα ναυτιλιακά είδη μπρος-πίσω.

Σύμφωνα με την Υπηρεσία Περιβάλλοντος του Ηνωμένου Βασιλείου, τα οικιακά απόβλητα αυξάνονται έως και 30% κατά τη διάρκεια αυτής της εορταστικής περιόδου. Η έρευνα της Lavelle-Hill et al. υποστηρίζει αυτή την τάση δείχνοντας ότι η χρήση πλαστικής σακούλας εκτοξεύεται από τη Black Friday μέχρι το τέλος του έτους, επιδεινώνοντας την πλαστική ρύπανση.

Κάντε προσεκτικές επιλογές για αυτά τα Χριστούγεννα

Τι μπορούμε να κάνουμε τα Χριστούγεννα; Μπορεί να είναι χρήσιμο να σκεφτούμε τον κύκλο ζωής των αντικειμένων που σχεδιάζουμε να αγοράσουμε. Η σκέψη του κύκλου ζωής περιλαμβάνει την υποβολή κρίσιμων ερωτήσεων σχετικά με το ταξίδι ενός προϊόντος, όπως:

Πού και πώς έγινε;

Πώς ήρθε σε μένα;

Πόση ενέργεια θα χρησιμοποιήσει;

Πόσο θα κρατήσει;

Πώς μπορεί να απορριφθεί στο τέλος της ζωής του;

Ομολογουμένως, αυτό δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, επειδή οι κατασκευαστές και οι πωλητές συχνά δεν παρέχουν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις αλυσίδες εφοδιασμού τους, τις διαδικασίες παραγωγής ή τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Ως αγοραστής, είναι σημαντικό να θέσουμε αυτές τις ερωτήσεις και να υιοθετήσουμε μια πιο ενσυνειδητή προσέγγιση προς τα αγαθά των διακοπών, τα οποία μπορούν να μας καθοδηγήσουν να κάνουμε βιώσιμες επιλογές.

Δώστε προτεραιότητα σε φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα

Αν ψάχνετε για εναλλακτικές λύσεις, η ιεράρχηση των φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων είναι μια εξαιρετική αρχή. Διερευνήστε τον κύκλο ζωής των αντικειμένων που σκοπεύετε να αγοράσετε και αναζητήστε μάρκες που δίνουν προτεραιότητα στην ανθεκτικότητα και την ηθική κατασκευή.

Οι αγορές σε τοπικό επίπεδο μπορούν επίσης να είναι μια αποτελεσματική εναλλακτική λύση.

Πηγή: Phys