Δημήτρης Χριστόπουλος: Η υποχώρηση σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν ήταν μονόδρομος

12:50 19/12/2014 - Πηγή: Huffington Post Greece

Την πεποίθηση ότι θα μπορούσε να είχε ακολουθηθεί ένας άλλος δρόμος, τόσο από τις κυβερνήσεις που κλήθηκαν να διαχειριστούν την οικονομική κρίση όσο και από τους δανειστές, χωρίς να συντελεστεί μια τόσο σημαντική υποχώρηση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκφράζει μιλώντας στη HuffPost Greece ο αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Δημήτρης Χριστόπουλος.

Ο ίδιος μάλιστα- και με την ιδιότητα του αναπλ. καθηγητή στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο- ασκεί κριτική στην Ε.Ε. για την αποτυχία της να εκπληρώσει

το ρόλο της ως θεματοφύλακας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τονίζει πως οι «εκπτώσεις» σε αυτόν τον τομέα και η συνακόλουθη υποβάθμιση της ποιότητας της Δημοκρατίας, συνεπικουρεί στην άνοδο της Άκρας Δεξιάς.

-Όπως προκύπτει από την έκθεση της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου «θυσιάζεται» σειρά ατομικών, κοινωνικών κλπ δικαιωμάτων εξαιτίας των μέτρων λιτότητας που υιοθετούνται για τη διάσωση της χώρας. Αρκετοί έχουν σπεύσει να σχολιάσουν όμως πως οι επιπτώσεις, εάν δεν λαμβάνονταν αυτά τα σκληρά μέτρα, θα ήταν πιο σοβαρές...

Τα ανθρώπινα δικαιώματα θεωρήθηκαν εξ αρχής μια απολύτως εύλογη «παράπλευρη απώλεια» της κρίσης και του τρόπου με τον οποίο τη διαχειριστήκαμε. Αυτό είναι αναντίρρητο ακόμη και από τους ανθρώπους που θεωρούν πως «καλώς πράξαμε». Το σύνηθες επιχείρημα είναι ότι «δεν μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς. Στην κρίση εξ αντικειμένου τα δικαιώματα περιορίζονται».

"Ευρώπη είναι και δικαιώματα. Και σε τέτοιες συστηματικές παραβιάσεις υπάρχει και ένα ζήτημα πολιτικής λογοδοσίας και ενδεχομένως νομικής ευθύνης"

Έχω απόλυτη συναίσθηση ότι η κρίση είναι μια συγκυρία όπου ως ένα βαθμό και κάποια δικαιώματα περιορίζονται. Ωστόσο, το επιχείρημα ότι δεν μπορούσαμε να κάνουμε αλλιώς θα είχε νόημα αν είχε ποτέ επιχειρηθεί να διαχειριστούμε αλλιώς την κρίση. Εδώ από την αρχή θεωρήθηκε ότι ο μοναδικός τρόπος που υπάρχει είναι αυτός που εφαρμόστηκε. Θυμάμαι όταν έγινε η αποστολή της Ομοσπονδίας, ένας υψηλόβαθμος εκπρόσωπος της Task Force της ΕΕ εδώ στην Αθήνα, αδυνατούσε να αντιληφθεί ότι συζητάμε για θέματα παραβιάσεων δικαιωμάτων. Για εκείνον τα δικαιώματα παραβιάζονται μόνο σε περίπτωση βασανιστηρίων από την αστυνομία. Όλα τα άλλα δεν έχουν σχέση με παραβιάσεις δικαιωμάτων αλλά είναι απλώς παροχές που αν στενεύουν πολύ απλά κόβονται. Όμως, όπως δεν μπορείς να αφήσεις ένα σπίτι δίχως νερό και ρεύμα, δίχως τα στοιχειώδη δηλαδή, έτσι δεν μπορείς να αφήσεις ένα κόσμο χωρίς στοιχειώδη δικαιώματα.

-Μπορούσαν δηλαδή οι κυβερνήσεις να κάνουν άλλες επιλογές...

Με κάποιον τρόπο οφείλεις να έχεις κάνει μια πρότερη αξιολόγηση των πολιτικών σου στα δικαιώματα και κυρίως πολιτικών λιτότητας που εύλογα αναμένει κανείς ότι θα τα θέσουν σε κίνδυνο. Αυτό ζητάει το διεθνές δίκαιο, αυτό υποτίθεται έχει ως και στο καταστατικό του το IMF, αλλά φυσικά αυτό ουδέποτε αναζητήθηκε. Όταν όμως θεωρείς ότι όλα αυτά δεν είναι δικαιώματα τότε φυσικά είναι σαφές ότι «δεν μπορούσες να κάνεις αλλιώς» διότι πολύ απλά δεν το έψαξες καν. Αυτό έγινε στην Ελλάδα με την τρόικα και φυσικά οι ευθύνες βαραίνουν τόσο τους διεθνείς παράγοντες όσο και τους εθνικούς.

-Στην έκθεση πάντως καθίσταται σαφές πως εντοπίζονται και «προϋπάρχοντα προβλήματα» στον τομέα της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα μας.

Ναι. Η FIDH στην έρευνα αυτή δεν τα ρίχνει όλα στην κρίση. Υπάρχει απόλυτη συναίσθηση ότι το κλίμα ήταν στραβό στην Ελλάδα πριν την κρίση και αυτό εξηγεί το γεγονός ότι η καταστροφή ήταν τέτοιων μεγεθών ακόμη και σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη του ευρωπαϊκού νότου ή την Ιρλανδία.

"Αυτό τον εκφυλισμό βιώνουμε σήμερα με τα γνωστά αποτελέσματα της απαξίωσης της πολιτικής, της ανόδου της Άκρας Δεξιάς, του παραμερισμού οποιασδήποτε έννοιας δημοκρατικού ελέγχου"

Είναι σύνηθες εδώ να τα ρίχνουμε όλα στα μνημόνια ξεχνώντας ότι και το «πριν» των μνημονίων δεν ήταν καθεστώς να το χαίρεται κανείς. Ωστόσο, τα μνημόνια ό,τι παθογένεια στο χώρο των δικαιωμάτων υπήρχε την βάλανε σε μεγέθυνση. Και αυτό είναι που στηλιτεύεται. Ίσως ξενίσει, αλλά ούτε εγώ ούτε η Ομοσπονδία βάλλει γενικά και αφηρημένα εναντίον της λιτότητας. Μια δίκαιη, αναλογική λιτότητα, μπορεί να είναι και εύλογη. Το θέμα είναι ότι αυτή ήταν μια άνιση λιτότητα, μια λιτότητα που επέτεινε τις υπαρκτές αδικίες στην ελληνική κοινωνία με αποτέλεσμα να θέσει το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας σε τροχιά απόλυτης αδυναμίας πρόσβασης σε κοινωνικά αγαθά ενώ ακόμη ένα κομμάτι βιώνει καταστάσεις πρωτόγνωρες για εκείνο.

-Εντοπίζετε ευθύνες στην Ευρωπαϊκή Ένωση για αυτή την υποχώρηση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Το θέμα έχει τεθεί στο παρελθόν και σε ευρωπαϊκά όργανα...

Αυτό που ολισθαίνει σήμερα στην Ευρώπη είναι κομμάτι αυτού που κάποτε, όχι πολύ καιρό πίσω, ονομάζαμε ευρωπαϊκό κεκτημένο. Έχω την αίσθηση ότι σήμερα έχουμε ξεχάσει ότι «Ευρώπη» δεν είναι μόνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και όλη η κληρονομιά του πολιτικού φιλελευθερισμού που αγκομαχά από τις κυρίαρχες δημοσιονομικές επιλογές. Ευρώπη λοιπόν είναι και δικαιώματα. Και σε τέτοιες συστηματικές παραβιάσεις υπάρχει και ένα ζήτημα πολιτικής λογοδοσίας και ενδεχομένως νομικής ευθύνης.

"Τα μνημόνια ό,τι παθογένεια στο χώρο των δικαιωμάτων υπήρχε την βάλανε σε μεγέθυνση"

-Από τη Διεθνή Ομοσπονδία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα έχουμε αναφορές και για στην άνοδο της Άκρας Δεξιάς, θέμα που το συνδέει με τις «εκπτώσεις» στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ποτέ μα ποτέ, ένα καθεστώς διαρκούς υποβάθμισης κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων δεν μπορεί να αφήσει αλώβητα τα ατομικά δικαιώματα και την ποιότητα της Δημοκρατίας σε ένα κράτος. Αυτό τον εκφυλισμό βιώνουμε σήμερα και στην Ελλάδα με τα γνωστά αποτελέσματα της απαξίωσης της πολιτικής, της ανόδου της Άκρας Δεξιάς, του παραμερισμού οποιασδήποτε έννοιας δημοκρατικού ελέγχου και πολιτικής συμμετοχής. Ακούμε πολύ συχνά σήμερα στην Ελλάδα αναφορές σε "χούντα" και άλλα τέτοια. Φυσικά, χούντα δεν έχουμε - αν δεν θέλουμε μπορούμε να αλλάξουμε κυβέρνηση - αλλά και η Δημοκρατία μας δεν είναι για να την χαιρόμαστε... Μακράν αυτού.