Εκκλησία και πανδημία

07:35 12/3/2020 - Πηγή: Huffington Post Greece

Με το αρχικό μου κείμενο στην HuffPost θέλησα να δείξω ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία διαθέτει στο οπλοστάσιό της τρόπους δογματικά ορθούς ώστε να ανταποκριθεί στην επέλαση της πανδημίας του κορονοϊού. Την άτολμη και κατώτερη των περιστάσεων δήλωση της Ιεράς Συνόδου– που απογοήτευσε όχι μόνο τους μη θρησκευόμενους- διαδέχθηκε η τοποθέτηση του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, ο οποίος έθεσε το θέμα της θείας κοινωνίας σε άλλο πλαίσιο: η θεία κοινωνία καθαυτή δεν ενοχοποιείται για τη μετάδοση της νόσου, αλλά ο τρόπος μετάδοσής της χρήζει επανεξέτασης, καθότι σε αυτόν εμπλέκονται υλικοί, και συνεπώς

φθαρτοί, παράγοντες (σκεύη και άνθρωποι).

Επίσης, η θέση του για τον εκκλησιασμό – ότι μπορούμε να λατρεύουμε τον Θεό δίχως επίσκεψη στην Εκκλησία όσο διαρκεί η πανδημία- οδήγησε και άλλους μητροπολίτες, όπως ο Μεσογαίας-Λαυρεωτικής, να αναγγείλουν ρυθμίσεις αναβολής ή άλλης διευθέτησης των ιερών ακολουθιών.

Θα ήθελα να επανέλθω στο θέμα της θείας κοινωνίας, γιατί θεωρώ ότι η Εκκλησία δεν μπορεί να αρκεστεί σε δειλά βήματα και αργή ανταπόκριση στην επείγουσα κατάσταση. Η εμπειρία της Ιταλίας, όπου επικράτησε η άφρονα λογική «έλα μωρέ, μια γρίπη είναι», πρέπει να γίνει μάθημα. Όταν η Πολιτεία μας δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα να μην γίνουμε Ιταλία, δεν δικαιούται η Ορθόδοξη Εκκλησία να υποτιμήσει τον κίνδυνο. Στην μακραίωνη ιστορία της –το κράτος μας έχει ζωή περίπου 200 ετών, ενώ η Εκκλησία 2000- η Ορθοδοξία έχει βρει τρόπους δογματικά ορθούς για να αντιμετωπίσει πανδημίες. Χρειάζεται, λοιπόν, να αξιοποιήσει την πλούσια εμπειρία και παράδοσή της. Και μπορεί να το κάνει, χωρίς να φτάσει σε ακραίες και επικίνδυνες, δογματικά, λύσεις.

Ειδικότερα, στο ”Πηδάλιον” - συλλογή κανόνων της Ορθόδοξης Εκκλησίας που εκπονήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα από τους μοναχούς Νικόδημο Αγιορείτη και Αγάπιο και εγκρίθηκε από δύο πατριαρχικές συνόδους- αναφέρεται το πώς μεταδίδεται η θεία κοινωνία σε περιόδους πανδημιών:

”Όθεν και Ιερείς και Αρχιερείς πρέπει εν καιρώ πανώλης να μεταχειρίζωνται τρόπον εις το να μεταλαμβάνουν τους ασθενούντας, όστις να μη παραβαίνη τον Κανόνα τούτον, ουχί βάλλοντες μέσα εις σταφίδα τον άγιον Άρτον, αλλά εις τι αγγείον ιερόν, και εκείθεν να τον λαμβάνουν, ή οι μόρται ή οι ασθενείς, δια λαβίδος. Το δε αγγείον συν τη λαβίδι να βάνεται εις ξύδι, και το οξύδι να ρίπτηται εις το χωνευτήριον, ή με όποιον άλλον τρόπον δυνηθώσι ασφαλέστερον και κανονικόν”. Δηλαδή, οι ασθενείς από πανώλη δεν μεταλαμβάνουν από το κοινό άγιο ποτήριο, αλλά σε ξέχωρο σκεύος, στο οποίο δεν γίνεται κατάλυση από τον ιερέα και πλένεται με ξύδι. Με τον τρόπο αυτό δεν τίθεται δογματικό θέμα και διασφαλίζεται η δημόσια υγεία.

Επίσης, στο προηγούμενο κείμενό μου είχα προτείνει και μια άλλη εναλλακτική. Ότι θα ήταν δυνατό να επανέλθει μαζικά, για όσο διαρκεί η πανδημία, ο αρχαιοπρεπής τρόπος μετάδοσης της θείας κοινωνίας, που διασώζεται στην λειτουργία του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου. Κατά τον τρόπο αυτό γίνεται ξεχωριστά η μετάληψη του Σώματος του Κυρίου και ξεχωριστά η μετάληψη του Αίματος. Ο τρόπος αυτός εφαρμόστηκε επί αιώνες και τον εφαρμόζουν μέχρι και σήμερα Ορθόδοξοι ιερείς και αρχιερείς, όταν αποφασίζουν να τελέσουν την λειτουργία του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου. Σε μια εκδοχή του, ο πιστός λαμβάνει τον άρτο με το χέρι του, τον εμβαπτίζει στον οίνο και κοινωνεί. Αυτό το «επισκοπικό προνόμιο» θα μπορούσε κατ’ οικονομίαν να γενικευθεί και στο ποίμνιο, τους απλούς πιστούς. Ο τρόπος μετάληψης της θείας κοινωνίας θεωρώ ότι δεν είναι κανονικό ή δογματικό ζήτημα, αλλά απλώς ένα λειτουργικό έθος.

Επιπλέον, ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως δήλωσε, με παρρησία και θεολογική ακρίβεια, ότι δεν είναι μαγική η θεία κοινωνία. Ανάλογα με την πίστη που έχουμε δεν βλάπτει. Η θέση του στηρίζεται στο χωρίο του Αποστόλου Παύλου: ”Ακριβώς δε, επειδή αναξίως κοινωνείτε από τα τίμια δώρα, υπάρχουν μεταξύ σας πολλοί ασθενείς και πολύ βαριά άρρωστοι· αρκετοί δε και πεθαίνουν. Διότι εάν εξετάζαμε τον εαυτόν μας με προσοχή και μετανοούσαμε ειλικρινώς για τα αμαρτήματά μας και έτσι προετοιμασμένοι προσερχόμαστε στο μέγα μυστήριον, δεν θα καταδικαζόμαστε και δεν θα τιμωρούμασταν έτσι από τον Θεόν.” (Προς Κορινθίους Α11, 30-31).

Συμπερασματικά,στην Ορθοδοξία ισχύει το ”κατ′ οικονομίαν” και είναι η ώρα να εφαρμοστεί. Ένα ανώτατο εκκλησιαστικό όργανο μπορεί, στο πλαίσιο της εκκλησιαστικής οικονομίας, να αποφασίσει πρόσκαιρη -λογική και συνετή- παρέκκλιση από την ακρίβεια των ιερών κανόνων, χωρίς μετακίνηση των δογματικών ορίων. Αρκεί η παρέκκλιση αυτή να γίνεται από χριστιανική αγάπη και για τη σωτηρία των ανθρώπων. Στην περίπτωση της πανδημίας του κορονοϊού συντρέχουν όλοι παραπάνω οι λόγοι για να ανασύρει η Εκκλησία –κατ’ οικονομίαν- από την παράδοσή της λύσεις αποτελεσματικές και δογματικά ορθές. Έτσι θα συμβάλλει στην προαγωγή της δημόσιας υγείας και δεν θα τρωθεί ανεπανόρθωτα η ίδια.

Και για να είμαι δίκαιος, αντίστοιχα και ανάλογα μέτρα χρειάζεται να ληφθούν από όλες τις θρησκείες και τα δόγματα εντός της Ελλάδας.

Related... Ημίμετρα Ιεράς Συνόδου για τον κορονοϊό: Κλείνει τα κατηχητικά, συνεχίζει τις λειτουργίες Οικουμενικό Πατριαρχείο: Ακολουθήστε τις οδηγίες του ΠΟΥ και των κυβερνήσεων Πίστη και Πιστοί στην Ιταλία εν μέσω επιδημίας - Οι γενναίες αποφάσεις Καθολικής Εκκλησίας και Κράτους