Φταίει ο Πούτιν για την βουτιά της ρωσικής οικονομίας

15:31 27/12/2014 - Πηγή: Huffington Post Greece

Στην τιτάνια προσπάθειά του να σώσει την τιμή του ρουβλίου, αλλά και την δική του, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απαγόρευσε τους υπουργούς της κυβέρνησής του να απομακρυνθούν από τα γραφεία τους στις εορταστικές ημέρες που ξεκινούν στην Ρωσία την επόμενη εβδομάδα με την Πρωτοχρονιά.

Η Ρωσία, μην έχοντας περάσει ποτέ στο γρηγοριανό ημερολόγιο,

γιορτάζει τα Χριστούγεννα στις 7 Ιανουαρίου, διατηρώντας έτσι μια ακόμη απόσταση από τις δυτικές χώρες, που συνήθως τις αντιμετωπίζει σαν άσπονδους εχθρούς της και σπανίως ως συνεργάτες της.

Η ανακοίνωση του Ρώσου προέδρου προς τους υπουργούς του έγινε στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου παρουσία των τηλεοπτικών καναλιών. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, ο επικοινωνιακός Πούτιν έστειλε προς κάθε σπιθαμή της Ρωσίας το μήνυμα ότι αυτός θα σώσει και πάλι την χώρα και την οικονομία της. Πρόκειται για την επανειλημμένη πρακτική του Πούτιν που στρέφει τα φώτα επάνω του, είτε ποζάροντας ημίγυμνος επάνω στο άλογο του είτε εκτοξεύοντας απειλές εναντίον όσων κρίνει ότι βάλουν κατά των συμφερόντων της Ρωσίας.

Η μονοδιάστατη οικονομία του πετρελαίου

Η παρούσα, όμως, κρίση της ρωσικής οικονομίας ρίχνει βαριά σκιά στην καλοφροντισμένη αύρα του Ρώσου προέδρου. Μπορεί ο ίδιος να αποδίδει την κρίση στο οικονομικό εμπάργκο που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία λόγω της εμπλοκής της στην ουκρανική κρίση, αλλά μια πιο προσεκτική ματιά στις δομές της ρωσικής οικονομίας δείχνει ολιγωρία του ίδιου του Πούτιν στην βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό των δομών της ρωσικής οικονομίας.

Εδώ και δύο δεκαετίες η ρωσική οικονομία στηρίζεται στην εξαγωγή πρώτων υλών και κυρίως πετρελαίου. Η κατάρτιση του ρωσικού προϋπολογισμού γίνεται με δεδομένο ότι η τιμή του πετρελαίου θα κρατηθεί πάνω από τα 100 δολάρια. Μόνο για το 2013, ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός της Ρωσίας βασιζόταν σχεδόν κατά το ήμισυ στα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου. Την ίδια χρονιά το 68% των εσόδων της Ρωσίας από τις εξαγωγές προήλθαν από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Ταυτόχρονα, η εξόρυξη του ρωσικού πετρελαίου κατευθύνεται όλο και βορειότερα προς την παγωμένη Σιβηρία, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει το κόστος της εξόρυξης και της μεταφοράς του. Ήδη η εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2015 καθίσταται προβληματική, καθώς τα ρωσικά έσοδα από το πετρέλαιο θα συρρικνωθούν ακόμη περισσότερο.

Το σχέδιο "Στρατηγική 2020" της ίδιας της κυβέρνησης Πούτιν έριχνε το κύριο βάρος στον απεγκλωβισμό από την μονοδιάστατη εξαγωγή πρώτων υλών. Εντούτοις, ο Πούτιν το αγνόησε επίμονα, όπως και τα μηνύματα που έφταναν και από άλλες πλευρές, ότι η Ρωσία δεν είναι ένα μικρό εμιράτο του Περσικού κόλπου, που μπορεί να στηρίζεται στις εξαγωγές πετρελαίου. Είναι μια τεράστια χώρα με πολλαπλά συμφέροντα, που έχει ανάγκη μια πολυποίκιλη οικονομία. Στηριζόμενη αποκλειστικά και μόνο στις εξαγωγές πετρελαίου κινδύνευε να βρεθεί όμηρος των αγορών της Δύσης, κάτι που τελικά συνέβη αυτόν τον μήνα. Η συμφωνία ΗΠΑ - Σαουδικής Αραβίας για αύξηση της παραγωγής πετρελαίου έριξε στα τάρταρα το ρούβλι και την ρωσική οικονομία.

Τι δεν κατάφερε ο Πούτιν

Ο Πούτιν χαϊδεύει πρόσκαιρα τα υπερεθνικιστικά ρωσικά ώτα, αλλά μακροπρόθεσμα δεν έχει προχωρήσει στις αλλαγές των δομών της ρωσικής οικονομίας που θα αποκαταστήσουν την Ρωσία ως ένα ισχυρό παίκτη ισορροπίας στην γεωπολιτική σκακιέρα. Σε όλα αυτά τα χρόνια διακυβέρνησης του Πούτιν, είτε ως προέδρου είτε ως πρωθυπουργού, οι επενδύσεις σε υποδομές στην αχανή Ρωσία ήταν μικρότερες σε αναλογία με τα ποσά που ξοδεύτηκαν για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Σότσι (γύρω στα 50 δις δολάρια) και την αιμορραγία που προκαλεί η προσάρτηση της Κριμαίας. Υπολογίζεται ότι θα φτάσει στα 75 δις δολάρια.

Η ρωσική οικονομία δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να αναπτύξει εξαγωγική βιομηχανία, αν και διαθέτει φτηνά εργατικά χέρια με καλή κατάρτιση. Αντίθετα, συνάπτει γιγαντιαίες συμφωνίες για παροχή υδρογονανθράκων στην Κίνα, εδραιώνοντας έτσι την βιομηχανική παντοδυναμία της γείτονός της. Δεν έχει καταφέρει να αναπτύξει τριτογενή τομέα, αν και διαθέτει μορφωμένο και εξειδικευμένο προσωπικό. Αντίθετα, σχεδιάζει την ανάπτυξη του δικού της διατραπεζικού συστήματος μετάδοσης πληροφοριών, σε αντικατάσταση του SWIFT των δυτικών χωρών, που θα απομονώσει ακόμη περισσότερο την οικονομία της.

Ενώ η Ρωσία διαθέτει πολύ καλή αμυντική τεχνογνωσία, κληρονομιά της σοβιετικής εποχής, εντούτοις, δεν έχει καταφέρει να μπει στην κερδοφόρα αγορά των αμυντικών εξοπλισμών. Η προσπάθεια που έκανε πριν μερικά χρόνια, πρωτίστως με το μεταγωγικό αεροσκάφος Αντόνοφ το οποίο διαθέτει πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλα ανταγωνιστικά, είχε πενιχρά αποτελέσματα. Η ίδια δείχνει να αγνοεί ότι οι εξαγωγές αμυντικών συστημάτων μιας χώρας συμβαδίζουν με την εξωτερική πολιτικής της. Έντονες μεταπτώσεις στην εξωτερική πολιτική, αποθαρρύνουν εν δυνάμει αγοραστές οπλικών συστημάτων.

Ποια περιθώρια απομένουν στον Πούτιν;

Αυτή τη στιγμή ο Πούτιν φαίνεται να έχει χάσει οριστικά την ευκαιρία που είχε σχεδόν επί μια δεκαετία να αναδιαρθρώσει την ρωσική οικονομία στηριζόμενος στα τεράστια κέρδη από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου. Τώρα είναι υποχρεωμένος σε σκληρές αποφάσεις που θα αγγίξουν τους εκατοντάδες χιλιάδες κρατικοδίαιτους υπαλλήλους και συνταξιούχους, θα αυξήσουν την ανεργία, θα κατεβάσουν δραστικά το επίπεδο διαβίωσης, θα καταστήσουν το κόστος προσάρτησης της Κριμαίας ακόμη πιο δαπανηρό.

Ήδη στην Gazprom, ραχοκοκκαλιά της ρωσικής αγοράς εργασίας, μιλούν για τεράστιο κύμα απολύσεων. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, την περασμένη Πέμπτη, τα ρωσικά αποθέματα συναλλάγματος έπεσαν κάτω από 400 δις δολάρια.

Το χειρότερο για τον Πούτιν είναι ότι η οικονομική ελίτ της Ρωσίας δεν τον αντιμετωπίζει πλέον ως τον εγγυητή της οικονομικής σταθερότητας. Αυτό σημαίνει ότι η μέχρι τώρα ακλόνητη καρέκλα του αρχίζει να τρίζει.

Άρα, εθνικιστικές κορώνες, δαιμονοποίηση της Δύσης και θεωρίες συνομωσίας κατά της Ρωσίας είναι όσα πρέπει να αναμένουμε από το Κρεμλίνο στο επόμενο διάστημα. Μόνο που το Κρεμλίνο δεν ανήκει σε κάποια πετρελαιοπαραγωγό χώρα μεγέθους Βενεζουέλας. Είτε το θέλουμε είτε όχι, η Ρωσία είναι βασικός παίκτης της παγκόσμιας ασφαλείας και κανείς δεν θέλει επιπλέον αστάθεια στην διεθνή σκακιέρα.