Γιώργος Νούνεσης: Ναι, πιστεύω ότι η Ελλάδα θα παίξει ρόλο στην υψηλή τεχνολογία

07:11 18/7/2022 - Πηγή: Huffington Post Greece

.

Ας φανταστούμε ένα δημόσιο ερευνητικό κέντρο, στο οποίο μηχανήματα επικοινωνούν μεταξύ τους και λειτουργούν αυτόνομα, ένας κβαντικός υπολογιστής είναι έτοιμος να συνδράμει στην ψηφιακή μετάβαση της χώρας, στη διασύνδεση των επιχειρήσεων, στη δημιουργία έξυπνων πόλεων. Παράλληλα, νεοφυείς καινοτόμες επιχειρήσεις (start ups) από διάφορα μέρη του κόσμου βρίσκουν στέγη σε αυτό και εργάζονται σε αμυντικές τεχνολογίες, που θυμίζουν επιστημονική φαντασία, για λογαριασμό του ΝΑΤΟ. 

Στον ίδιο χώρο, start ups

με νέους επιστήμονες δραστηριοποιούνται και παράγουν έργο που ξεπερνάει τα σύνορα ενός κράτους. Στην μεγάλη περιβαλλοντική κρίση που διέρχεται η ανθρωπότητα προτείνει καινοτόμες και ρηξικέλευθες λύσεις όχι σε θεωρητικό αλλά σε πρακτικό επίπεδο. Συμπράξεις του ιδιωτικού τομέα, με το δημόσιο και ακαδημαϊκά ιδρύματα είναι μια πραγματικότητα που προσελκύει επενδύσεις και ανοίγει την πόρτα στο μέλλον.

Δεν χρειάζεται να το φανταστούμε διότι μόλις περιγράψαμε εν συντομία μια πραγματικότητα που συμβαίνει στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος».

Ο γενικός διευθυντής και πρόεδρος του Δ.Σ. του μεγαλύτερου ερευνητικού κέντρου της χώρας, Γιώργος Νούνεσης οραματίζεται και υλοποιεί τα έργα εκείνα που μπορούν να μεταμορφώσουν την Ελλάδα, φέρνει επενδυτές στη χώρα, και μαζί του λαμπρούς ξένους και Έλληνες επιστήμονες. Το όραμά του για την Ελλάδα δεν είναι τοπικό αλλά οικουμενικό, εκεί βλέπει τη φυγή προς τα εμπρός για τον τόπο.

Γεννημένος στην Κέρκυρα, φοίτησε στο 3ο Δημόσιο Γυμνάσιο, σπούδασε Φυσική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και συνέχισε με το διδακτορικό του στη Σχολή Φυσικής και Αστρονομίας του κρατικού University of Minnesota. Συνέχισε τις σπουδές του στο MIT όπου και εργάστηκε επί σειρά ετών για να επιστρέψει στην Ελλάδα, επιλέγοντας συνειδητά και με όραμα έναν δημόσιο φορέα.

″Η καρδιά της θεμελιώδους έρευνας που γίνεται στον «Δημόκριτο» και θα συνεχίσει να γίνεται, είναι ένα δημόσιο αγαθό το οποίο πρέπει να διαφυλαχθεί και να παραμείνει δημόσιο. Είναι πολύ σημαντικό για όλους μας και για τον πλούτο αυτής της χώρας. Πιστεύω στη δημόσια έρευνα και θα συνεχίσω να μάχομαι για τη διατήρηση της ουσίας του «Δημόκριτου»” δηλώνει ο κ. Νούνεσης στη HuffPost.

Σύμφωνα με τον ίδιο η στρατηγική του «Δημόκριτου για τα επόμενα χρόνια είναι η ενέργεια και η άμυνα, αλλά και το πάντρεμα αυτών με την επιχειρηματικότητα. Ωστόσο υπογραμμίζει ότι «οι ιδιωτικές επενδύσεις στην έρευνα είναι πράγματι ένα πολύ μεγάλο ζητούμενο για το δικό μας περιβάλλον και την Ελλάδα σήμερα, αλλά δεν είναι δυνατόν να αποστασιοποιηθεί η κρατική επένδυση».

Υποστηρίζει ένθερμα και εμπράκτως ότι η τεχνολογία είναι αυτή που θα μας οδηγήσει σε ένα άλλο καλύτερο μέλλον, ωστόσο η προσέγγισή του είναι βαθειά φιλοσοφική και ανθρωποκεντρική. 

Το ταξίδι στο μέλλον ξεκινά. Πλοηγός μας ο κ. Γιώργος Νούνεσης.

Πως μπορεί να συνεργαστεί ένα ελληνικό ερευνητικό κέντρο, έστω και το μεγαλύτερο - ο Δημόκριτος - με  το ΝΑΤΟ;

Το ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» μαζί με το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) επιλέχθηκαν να είναι μεταξύ των δέκα ευρωπαϊκών επιταχυντών για τεχνολογικά startups που θα χρηματοδοτηθούν από το νέο Innovation Fund του ΝΑΤΟ, που έχει προϋπολογισμό 1 δις. Ευρώ. Το πρόγραμμα που συμμετέχουμε ονομάζεταιDIANA (Defense Innovation Accelerator for the North Atlantic). Αποτελεί το πρώτο, μεγάλης κλίμακας αναπτυξιακό σχέδιο της Συμμαχίας για την αμυντική καινοτομία.

Αυτό λοιπόν που αναλαμβάνει ο «Δημόκριτος» είναι να υποδεχθεί στο τεχνολογικό πάρκο «Λεύκιππος», που αυτός θα είναι ο επιχειρηματικός επιταχυντής, νεοφυείς εταιρείες από όλα τα κράτη μέλη, που θα επιλέγει το ΝΑΤΟ και θα τις χρηματοδοτεί. Στη συνέχεια ερχόμενες αυτές οι εταιρείες εδώ, εμείς θα τους δίνουμε όλη την υποστήριξη για την επιτάχυνση της επιχειρηματικότητάς τους. Θα τους δίνουμε πρόσβαση σε εργαστήρια και σε ερευνητικές ομάδες, θα τους δίνουμε πρόσβαση στα δίκτυα που έχει ήδη το γραφείο καινοτομίας του «Δημοκρίτου» για επενδυτές διεθνώς. Επιπλέον, θα έχουν πρόσβαση και συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα καθώς και σε consortia – ευρωπαϊκές κοινοπραξίες για ερευνητικές δράσεις. Άρα λοιπόν όλο αυτό το ευρύ πακέτο υπηρεσιών και συνεργασιών θα το παίρνουν από εμάς.

Ο Γιώργος Νούνεσης μπροστά στο νέο κτιριακό συγκρότημα όπου φιλοξενείται ο "Λεύκιππος", στον Δημόκριτο.Σε τι έρευνα επενδύει το ΝΑΤΟ;

Επενδύει σε αναδυόμενες και ανατρεπτικές για τα σημερινά δεδομένα τεχνολογίες, για παράδειγμα σε κβαντικούς υπολογιστές, σε αυτόνομη κίνηση, στις τεχνολογίες για το διάστημα, σε υλικά και προηγμένες διεργασίες κατασκευών και παραγωγής, σε τεχνητή νοημοσύνη και μεγάλα δεδομένα, στη ρομποτική, αλλά και στη βιοτεχνολογία κυρίως για την ενίσχυση των ικανοτήτων του ανθρώπινου σώματος.

Δηλαδή κάποιος που δεν ξέρει θα αναρωτηθεί: Έρχεται ο στρατός στον «Δημόκριτο». Αυτό σημαίνει ότι αλλάζει η φυσιογνωμία του;

Όχι βέβαια, αυτό το οποίο γίνεται είναι ότι έρχονται νεοφυείς επιχειρήσεις, που έχουν ενδιαφέρον στην άμυνα και οι οποίες ανοίγουν τους δικούς τους λογαριασμούς με την Βορειοατλαντική Συμμαχία. Εμείς θα υποδεχτούμε αυτές τις επιχειρήσεις και θα τις στηρίξουμε με κάθε τρόπο όπως κάνουμε και με τις άλλες 45 που δραστηριοποιούνται ήδη στο τεχνολογικό πάρκο «Λεύκιππος».

Όμως και για να ξεφύγουμε από τις επιχειρηματικές προοπτικές του ΝΑΤΟ για τις startups, πρέπει να τονισθεί ότι όσον αφορά σε ερευνητικά προγράμματα για την ευρωπαϊκή και την εθνική άμυνα, τα μεγάλα ερευνητικά κέντρα της Χώρας έχουν τον τελευταίο καιρό εξαιρετικές επιτυχίες σε μεγάλα έργα που χρηματοδοτούνται από τοEuropeanDefenseFund. Στον Δημόκριτο ξεκινήσαμε με επιτυχία να υλοποιούμε τέτοια έργα και έχουμε άριστη συνεργασία και υποστήριξη από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και τη Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων.

Με έμφαση θέλω να πω ότι αυτό που διαπιστώνουμε διεθνώς και βεβαίως το βλέπουμε και στον «Δημόκριτο» είναι ότι πλέον επιστημονική πρόοδος και νέα τεχνολογία δεν παράγονται μόνο μέσα στα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και μέσα στις μεγάλες παραδοσιακές βιομηχανίες. Πλέον παράγονται και μέσα στις startups και για αυτό ακριβώς παρατηρούμε όλη τη δυναμική και την κινητικότητα σε κεφάλαια και επενδύσεις διεθνώς προς αυτή την κατεύθυνση των νεοφυών επιχειρήσεων. Η τεχνολογία έχει φτάσει σε τέτοια επίπεδα που πλέον μπορούμε να έχουμε καταπληκτικές επιστημονικές εξελίξεις από τους νέους ταλαντούχους ερευνητές στα εργαστήρια μιας startup.

Δηλαδή η Ελλάδα να γίνει σαν το Ισραήλ;

Ναι, σαν το Ισραήλ, σαν την Εσθονία, τη Σιγκαπούρη. Γινόμαστε και εμείς ένα δυναμικό σύστημα για νεοφυείς επιχειρήσεις. Μεγάλη πρόκληση είναι η ποιότητα και ανταγωνιστικότητα της νέας γνώσης που παράγουμε.

Μιλάτε για τη δυνατότητα επενδύσεων και διεθνών χρηματοδοτήσεων, για υψηλή τεχνολογία που παράγουν εταιρείες. Ο Δημόκριτος, εκτός από την υποστήριξη σε συγκεκριμένες νεοφυείς εταιρείες, τι έργο έχει να επιδείξει. Τι καινούργιο γίνεται σήμερα στα εργαστήριά σας;

Πετύχαμε μεταξύ άλλων μια μεγάλη για τα δικά μας δεδομένα χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ελληνικό Δημόσιο ύψους 50 περίπου εκατομμυρίων ευρώ για την επέκταση του campus του «Δημοκρίτου» και την ανακαίνιση κάποιων από τα κτίριά του.

Τέσσερα από τα νέα κτίρια του θα ανεγερθούν, θα χρησιμοποιηθούν για ερευνητικές δραστηριότητες και εργαστήρια και συγκεκριμένα το πρώτο θα είναι για νανοτεχνολογία, το δεύτερο για τεχνητή νοημοσύνη και τηλεπικοινωνίες, το τρίτο θα φιλοξενήσει το νεοσύστατο ινστιτούτο για κβαντική υπολογιστική και κβαντική τεχνολογία, σύντομα θα ακούσετε πολλά περισσότερα γι΄αυτό το νέο απόκτημα του Δημοκρίτου, ενώ στο τέταρτο κτίριο θα στεγαστούν τα εργαστήρια ενός πολύ σημαντικού και κρίσιμου έργου, το οποίο εντάχθηκε και θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και ονομάζεται SuperLabs.

...Έχουμε λοιπόν μια ιδιαίτερη, ανατρεπτική τεχνολογία που αναπτύσσεται και ήδη πολλά νέα παιδιά έχουν έρθει από το ΜΙΤ και Ελληνικά Πανεπιστήμια και δουλεύουν πυρετωδώς...

Πράγματι, είναι μια συνεργασία του «Δημόκριτου» με το ΜΙΤ και ειδικότερα το Center for Bits and Atoms για την ανάπτυξη εργαστηριακών υποδομών για εφαρμογές αυτόνομης επιστήμης και παραγωγής. Προσοχή παρακαλώ στον όρο «αυτόνομη», που σημαίνει μηχανές, όπως μεγάλοι και πολύ ιδιαίτεροι τρισδιάστατοι εκτυπωτές και βιοεκτυπωτές, ρομπότ και lasercutters που λειτουργούν αυτόνομα, αξιολογώντας τα αποτελέσματα των διεργασιών τους, παίρνοντας τις δικές τους αποφάσεις και επικοινωνώντας τες μεταξύ τους, για να σχεδιαστούν τα επόμενα βήματα...

Το πρώτο ερευνητικό εργαστήριο έχει ήδη οργανωθεί και παράγει συναρπαστικά αποτελέσματα που σύντομα θα ανακοινωθούν. Έχουμε λοιπόν μια ιδιαίτερη, ανατρεπτική τεχνολογία που αναπτύσσεται, και όχι μόνο αυτό, ήδη πολλά νέα παιδιά έχουν έρθει από το ΜΙΤ και Ελληνικά Πανεπιστήμια και δουλεύουν πυρετωδώς.

Πώς επωφελείται η Ελλάδα; Πιστεύετε ότι η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει και να παίξει ρόλο σε τόσο υψηλή τεχνολογία;

Η τεχνολογία δημιουργεί αισιοδοξία στην κοινωνία και μεγάλη προσδοκία και οικονομικές αξίες στην αγορά, πολύ νωρίτερα από την παραγωγή και τη διάθεση των νέων προϊόντων. Θυμηθείτε πόσο ψηλά είχε φτάσει η μετοχή της Tesla πολύ πριν κατασκευαστεί και πουληθεί το πρώτο της αυτοκίνητο. Γι’ αυτό η ακριβώς η Ελλάδα μπορεί σήμερα να επωφεληθεί από επιτυχίες στην υψηλή τεχνολογία, από επιτυχημένες πατέντες, χωρίς να διαθέτει υποδομές ή αξιόλογες επιδόσεις σε βιομηχανική παραγωγή. 

Δεν στήνουμε μια start up στον «Δημόκριτο» με αποκλειστικό στόχο να λυθεί ένα πρόβλημα παραγωγής κάποιου Μέλους του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών. Ναι, τέτοιες σχέσεις είναι γόνιμες και πρέπει να δημιουργούνται, όμως η στρατηγική και το όραμα των start ups δεν πρέπει να περιορίζονται γεωγραφικά. Όλος ο πλανήτης μπορεί να γίνει δικός τους. Τότε είναι που τα πράγματα γιγαντώνονται και μπορεί να υπάρξει άμεσος, ουσιαστικός θετικός αντίκτυπος στην ελληνική οικονομία.

Όσον αφορά τις startups που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, πρέπει να σας πω ότι μας έχουν καταπλήξει με τα επιτεύγματά τους και έχουν ήδη αποκτήσει σημαντική κεφαλαιακή αξία. Όταν η χώρα εξελίσσεται σε πόλο έλξης για start ups, οι οποίες έρχονται εδώ γιατί βρίσκουν πολλά θετικά πράγματα, όπως ταλέντο και ανθρώπινο δυναμικό, ανταγωνιστικούς μισθούς, πρόσβαση σε ερευνητικές υποδομές, επιχειρηματικούς επιταχυντές του ΝΑΤΟ κλπ, τότε δημιουργείται τεράστια πρόσθετη αξία για όλο το υπάρχον οικοσύστημα και εξαιρετικές συνθήκες για τεχνολογική ανάπτυξη.

Και για να απαντήσω στο ερώτημά σας πιο συγκεκριμένα, Ναι, πιστεύω ότι η Ελλάδα θα παίξει ρόλο στην υψηλή τεχνολογία. Το γεγονός ότι σήμερα στις εγκαταστάσεις ενός ερευνητικού κέντρου υπάρχουν δημόσια ερευνητικά εργαστήρια και startups που συνεργάζονται και παράγουν νέα γνώση και τεχνολογία, καταλαβαίνετε ότι αυτό είναι το μεγάλο ζητούμενο, ο καταλύτης για να τρέξουμε μπροστά.

Όμως είναι βασικό να κατανοήσουμε ότι η τεχνολογική καινοτομία ξεφεύγει από τα στενά γεωγραφικά όρια ενός κράτους και απευθύνεται σε όλο τον πλανήτη. Δεν στήνουμε μια startup στον «Δημόκριτο» με αποκλειστικό στόχο να λυθεί ένα πρόβλημα παραγωγής κάποιου Μέλους του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών. Ναι, τέτοιες σχέσεις είναι γόνιμες και πρέπει να δημιουργούνται, όμως η στρατηγική και το όραμα των start ups δεν πρέπει να περιορίζονται γεωγραφικά. Όλος ο πλανήτης μπορεί να γίνει δικός τους.Τότε είναι που τα πράγματα γιγαντώνονται και μπορεί να υπάρξει άμεσος, ουσιαστικός θετικός αντίκτυπος στην ελληνική οικονομία.

Αφού αναφερθήκατε στο παγκόσμιο, διαπιστώνουμε καθημερινά ότι η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι ένα καμπανάκι, μία υπόμνηση στην ανθρωπότητα και στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ότι στους τομείς της ασφάλειας και της ενέργειας πρέπει να κάνουμε κάτι καλύτερα κάτι γρηγορότερα;

Σαφέστατα, όλοι έχουμε αιφνιδιαστεί από τα γεγονότα στην Ουκρανία και γι′ αυτό πρέπει οι λύσεις να είναι άμεσες και αποτελεσματικές. Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε σε ενεργειακές επιλογές που δεν βοηθούν να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή. Πρέπει να βρούμε τις τεχνολογικές λύσεις για να έχουμε και ενεργειακή αυτονομία αλλά και αυτή η ενέργεια να είναι «καθαρή».

Ο Πρόεδρος του Δημόκριτου με φόντο τον σταθμό παροχής υδρογόνου, σε πολύ υψηλή πίεση, για ηλεκτρικά οχήματα, τα οποία χρησιμοποιούν υδρογόνο.  ...η μεγάλη ευρεσιτεχνία του «Δημόκριτου» και της spinoff (τεχνοβλαστός) εταιρείας του, της CYRUS, είναι ο θερμοσυμπιεστής υδρογόνου.

Αυτό πώς μπορεί να επιτευχθεί; Η κάθε χώρα τη δική της λύση ή λύσεις για όλους;

Σας ανέφερα και πριν ότι οι μεγάλες τεχνολογικές ανατροπές είναι παγκόσμιες, πετυχαίνουν οικουμενικές εξελίξεις. Σήμερα, με ένα πόλεμο σε εξέλιξη πρέπει άμεσα να αναζητηθούν λύσεις στα πλαίσια των αμυντικών και οικονομικών συμμαχιών μας.

Και όμως βλέπουμε πως ενώ συζητούσαμε για την πράσινη μετάβαση να κάνουμε βήματα προς τα πίσω.

Ελπίζουμε όλοι ότι αυτό είναι προσωρινό για να αντιμετωπιστούν άμεσα τα προβλήματα που προέκυψαν από τον πόλεμο. Δεν πιστεύω ότι η επιστροφή στον λιγνίτη είναι οριστική.

Πώς μπορεί λοιπόν να επιτευχθεί η ενεργειακή αυτονομία και η μετάβαση στην πράσινη τεχνολογία; Σας έχουμε ακούσει να κάνετε λόγο για αντικατάσταση των βενζινάδικων με ”υδρογονάδικα”.

Πράγματι. Εδώ στον «Δημόκριτο» πριν από ένα μήνα εγκαινιάστηκε με μεγάλη επιτυχία, το πρώτο υδρογονάδικο, δηλαδή ο πρώτος σταθμός παροχής υδρογόνου, σε πολύ υψηλή πίεση, για ηλεκτρικά οχήματα, τα οποία χρησιμοποιούν υδρογόνο. Δείξαμε πως μπορούν να γεμίζουν με ασφάλεια, με απίστευτα μεγάλη ταχύτητα και μηδενικό αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα, ηλεκτρικά ποδήλατα υδρογόνου, τα οποία έχουν αδειοδοτηθεί και μπορούν κυκλοφορούν στη χώρα. 

.Το υδρογόνο που λέτε που παράγεται;

Στο «υδρογονάδικο» του Δημόκριτου, η παραγωγή του υδρογόνου είναι απολύτως πράσινη. Όμως η μεγάλη ευρεσιτεχνία του «Δημόκριτου» και της spinoff (τεχνοβλαστός) εταιρείας του, της CYRUS, είναι ο θερμοσυμπιεστής υδρογόνου. Πρόκειται για μία συσκευή που καταφέρνει και διοχετεύει υδρογόνο στο ρεζερβουάρ αν θέλετε του οχήματος, κάτω από πολύ μεγάλες πιέσεις, με απόλυτη ασφάλεια, πάρα πολύ γρήγορα και χωρίς να ρυπαίνει το περιβάλλον, χρησιμοποιώντας μόνο ηλιακή ενέργεια και ζεστό νερό.

Έχει υπάρξει ενδιαφέρον από το εξωτερικό για αυτή την πατέντα;

Βεβαίως, έχει υπάρξει ενδιαφέρον, ήδη το γνωρίζουν όλοι. Εν τω μεταξύ η CYRUS διεκδίκησε επιτυχώς ένα νέο γύρο χρηματοδότησης προκειμένου να καταφέρει να μειώσει το κόστος βιομηχανικής κατασκευής της μονάδας.

Το υδρογόνο λοιπόν είναι μια περίπτωση. Τι άλλο υπάρχει;

Το υδρογόνο θα είναι το καύσιμο επιλογής για ηλεκτρική κίνηση, βαρέων οχημάτων όπως νταλίκες, λεωφορεία, τρένα... Ίσως δεν αποδειχθεί ότι είναι το καύσιμο επιλογής στα επιβατηγά δεδομένου ότι η πρόοδος που γίνεται στις μπαταρίες είναι σημαντική. Εντούτοις όλοι οι κατασκευαστές αυτοκινήτων ασχολούνται σήμερα με το υδρογόνο.

Μια άλλη κατεύθυνση είναι η αμμωνία, διερευνάται διεξοδικά ειδικά για την κίνηση των πλοίων. Ένα πλοίο είναι πιο εύκολο να παράγει μόνο του την αμμωνία που χρειάζεται ως καύσιμο. Αρα, μιλάμε για καύσιμα που καίγονται, το αποτέλεσμα της καύσης είναι νερό, υδρατμός και εντέλει από αυτή την καύση παίρνουμε και αξιοποιούμε ηλεκτρικό ρεύμα. Καταλαβαίνετε ότι αυτή η καινοτομία θα παίξει ρόλο σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα αγαθών.

Αυτή λοιπόν είναι η οδός για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα;

Είναι μία πιθανή οδός, μαζί με την ηλιακή ενέργεια και την αιολική ενέργεια. Πιστεύω ότι η τελική λύση με ανταγωνιστικά οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη θα είναι ένα μείγμα από όλα αυτά, όπως πιστεύω ότι και η πυρηνική ενέργεια θα παίξει σημαντικό ρόλο στο άμεσο μέλλον.

Προ ημερών το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε ψηφοφορία του άνοιξε το δρόμο ώστε να ενταχθεί η πυρηνική ενέργεια στον κατάλογο των περιβαλλοντικά βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων. Είναι «πράσινη» η πυρηνική ενέργεια;

Ναι, είναι, έτσι όπως κατηγοριοποιείται το «πράσινο», δηλαδή σε σχέση με την παραγωγή αερίων του θερμοκηπίου. Όσον αφορά τα κατάλοιπα των πυρηνικών εγκαταστάσεων, αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα αν και σε τοπικό επίπεδο μπορεί να αντιμετωπιστεί με σωστά τεχνολογικά μέσα. Πάντως αξίζει να σημειώσω ότι ο Καναδάς στο θέμα των πυρηνικών έχει κάνει σοβαρή πρόοδο τα τελευταία χρόνια και έχει αναπτύξει εξαιρετική τεχνολογία, τολμώ να πω ότι έχει κάνει άλμα στο μέλλον και θα το δούμε αυτό στα προσεχή χρόνια να συζητείται εκτενώς.

Γιατί όμως βλέπουμε χώρες όπως για παράδειγμα τη Γερμανία και τη Γαλλία, όπου η μια απεμπολεί την πυρηνική ενέργεια και κλείνει τα εργοστάσια είναι η άλλη προχωρά προς την αντίθετη κατεύθυνση;

Είναι θέμα οικονομικών συμφερόντων, η κάθε χώρα βλέπει σε τι έχει επενδύσει τα τελευταία χρόνια και ανάλογα θέλουν οι επενδύσεις τους να αποδώσουν. Επίσης, μπορεί να υπάρχουν και ζητήματα αποδοχής ή μη μιας πολιτικής για την ενέργεια από την τοπική κοινωνία. 

Σαν πολίτης νιώθω πιο ασφαλής εάν ξέρω ότι η χώρα μου δεν εξαρτάται από μια μόνο ενεργειακή πηγή αλλά έχει αναπτύξει μια «πράσινη» εθνική υποδομή όπου σου επιτρέπει να τροφοδοτείς και να αποθηκεύεις από πολλά διαφορετικά δίκτυα.

Όσον αφορά την Ελλάδα και την παραγωγή πυρηνικών μπαταριών για τις οποίες σε ομιλία σας έχετε αναφερθεί σχετικά;

Πράγματι έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από επενδυτές. Πρόκειται για μια τεχνολογία που αφορά μικρούς και μάλιστα κινητούς πυρηνικούς αντιδραστήρες που λειτουργούν με τήγματα άλατος και όχι με νερό, για να αξιοποιείται η θερμική ενέργεια που παράγεται από την πυρηνική σχάση και με πολύ καλύτερες προδιαγραφές για τη διαχείριση των ραδιενεργών καταλοίπων σε σχέση με τους συνήθεις αντιδραστήρες.

Οπότε ναι θα μπορούσε να προχωρήσει μια τέτοια πρωτοβουλία στην Ελλάδα, αλλά όλα αυτά είναι θέματα αποφάσεων που θα παρθούν έπειτα από χειροπιαστές επενδυτικές προτάσεις προς την πολιτεία. Εμείς στον «Δημόκριτο» επειδή έχουμε μεγάλες ομάδες ερευνητών που ασχολούνται με πυρηνική τεχνολογία είμαστε έτοιμοι να στηρίξουμε τέτοιες πρωτοβουλίες και προτάσεις και σε ρυθμιστικά αλλά και σε νομοθετικά ζητήματα. 

Υπάρχει και ο αντίλογος που λέει ότι επειδή η Ελλάδα έχει το πλεονέκτημα του ήλιου, του αέρα, της θάλασσας δεν χρειάζεται να κοιτάμε προς την πυρηνική ενέργεια.

Κοιτάξτε, σε θέματα ενέργειας θέλω να βλέπω αυτονομία που προκύπτει από ένα μείγμα από διαφορετικές ενεργειακές πηγές. Σαν πολίτης νιώθω πιο ασφαλής εάν ξέρω ότι η χώρα μου δεν εξαρτάται από μια μόνο ενεργειακή πηγή αλλά έχει αναπτύξει μια «πράσινη» εθνική υποδομή όπου σου επιτρέπει να τροφοδοτείς και να αποθηκεύεις από πολλά διαφορετικά δίκτυα.

Ποιο είναι το όραμα του «Δημόκριτου» και κατά προέκταση και το δικό σας όσον αφορά την ψηφιακή και ενεργειακή μετάβαση δεδομένου ότι τα ενεργειακά δίκτυα γίνονται πλέον «έξυπνα» (smart);

Όλα πλέον μετασχηματίζονται σε «έξυπνα» και πιστεύω ότι στην κατεύθυνση αυτή οι εξελίξεις στον Δημόκριτο είναι τα τελευταία χρόνια εξαιρετικές. Έχουμε πολύ ώριμες, μεγάλες ερευνητικές ομάδες που παράγουν τεχνολογία με διεθνείς επιπτώσεις και προσελκύουν ενδιαφέρον και επενδύσεις από διεθνείς πηγές: Τεχνητή νοημοσύνη, μεγάλα δεδομένα, διαδίκτυο των αντικειμένων, τηλεπικοινωνίες 5G και ρομποτική βρίσκονται πια σε τροχιά εξαιρετικής ανάπτυξης στον Δημόκριτο.

Μια πρόσφατη εξέλιξη για την οποία θέλω να σας ενημερώσω είναι ο ευρωπαϊκός κόμβος ψηφιακής καινοτομίας (European Digital Innovation Hub).

Ένα από τα τέσσερα HUBs που εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ελλάδα είναι το Smart Attica, ένας κόμβος που θα συντονίσει ο «Δημόκριτος» και το Ahedd, (Attica Hub fortheEconomyofDataandDevices), το οποίο ως στόχο έχει να βοηθήσει την Ελληνική επιχειρηματικότητα να μετασχηματιστεί ψηφιακά. Έτσι λοιπόν το Smart Attica θα εμπλέξει φορείς, πανεπιστήμια κι άλλα ερευνητικά κέντρα, βιομηχανίες, την περιφέρεια και τους δήμους, σε δραστηριότητες ψηφιακού μετασχηματισμού που θα αφορούν την ενέργεια, τις συγκοινωνίες, τις «έξυπνες πόλεις», τον τουρισμό και την εφοδιαστική αλυσίδα.

Πρόκειται για ένα μεγάλο έργο που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Σε αυτή την κατεύθυνση τα επόμενα χρόνια θα προστεθούν και οι κβαντικοί υπολογιστές, οι οποίοι θα φέρουν και αυτοί με τη σειρά τους τις πολύ μεγάλες τεχνολογικές ανατροπές.Ήδη η χώρα προετοιμάζεται με το νέο ινστιτούτο για κβαντική υπολογιστική που περιμένουμε να ιδρυθεί στον Δημόκριτο.

Ένα δημόσιο εργαστήριο του Δημόκριτου είναι πλέον σε θέση και μπορεί να προσελκύσει μια διεθνή επένδυση, να προσελκύσει μία εταιρεία που πιστεύει ότι μπορεί να συν-αναπτύξει με τον Δημόκριτο μοναδική τεχνολογία που θα την καταστήσει περισσότερο ανταγωνιστική... η πνευματική ιδιοκτησία που παράγουν παραμένει ιδιοκτησία του ελληνικού δημοσίου, του Έλληνα φορολογούμενου. Αναλογιστείτε λοιπόν πόση περιουσία, πόση οικονομική αξία για το ελληνικό δημόσιο μπορεί πια να αναπτυχθεί από τα μυαλά και τα ταλέντα αυτών των ανθρώπων μέσα σε δημόσιες ερευνητικές υποδομές.

Πώς λειτουργούν οι συμπράξεις με τα Πανεπιστήμια;

Σε θέματα μεταφοράς τεχνολογίας ο «Δημόκριτος» με το ΕΜΠ, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά και το ΕΠΙΣΕΥ δημιούργησαν φέτος το ScienceAgora. Μια ισχυρή σύμπραξη που θα βοηθήσει στην αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων που παράγονται στους Δημόσιους Ερευνητικούς Οργανισμούς και στη δημιουργία νέων εταιρειών spin-off, μοχλεύοντας διεθνείς ιδιωτικές επενδύσεις στην έρευνα. Μόνο τέτοιες μεγάλες συμπράξεις μπορούν να επιταχύνουν την καινοτομία στη Χώρα μας.

Δημόσιο και «Δημόκριτος», να τολμήσουμε να πούμε ότι ο «Δημόκριτος» είναι ένας δημόσιος ναός της γνώσης στην Ελλάδα και εάν μέρος του ρόλου σας, πέρα από την τεχνολογία, είναι να αλλάξετε την νοοτροπία με την οποία συνεργάζεται η επιστήμη, με το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα;

Αυτή ακριβώς την κουλτούρα προσπαθούμε πάρα πολύ να την διαμορφώσουμε. Όμως η καρδιά του Δημόκριτου χτυπάει στα εργαστήρια θεμελιώδους έρευνας που γίνεται στο Κέντρο. Η έρευναείναι δημόσιο αγαθό το οποίο πρέπει να διαφυλαχθεί. Είναι πολύ σημαντικό για όλους μας, για τον πλούτο και την ευημερία, για το διεθνές κύρος της χώρας μας . Πιστεύω στη δημόσια έρευνα και σε όλες τις συναρπαστικές εξελίξεις, την καταπληκτική ανταγωνιστικότητα που μπορεί να επιτύχει από τις συνεργασίες και τις διασυνδέσεις της με τις ιδιωτικές επενδύσεις.

Για να προσπαθήσω να εξηγήσω απλοϊκά, πέρα από τη θεωρία… Ένα δημόσιο εργαστήριο του Δημόκριτου είναι πλέον σε θέση και μπορεί να προσελκύσει μια διεθνή επένδυση, να προσελκύσει μία εταιρεία που πιστεύει ότι μπορεί να συν-αναπτύξει με τον Δημόκριτο μοναδική τεχνολογία που θα την καταστήσει περισσότερο ανταγωνιστική. Αποτέλεσμα της επένδυσης είναι ότι προσλαμβάνονται νέοι ταλαντούχοι Έλληνες, να δουλέψουν για να αναπτυχθεί διανοητική ιδιοκτησία, που η εταιρεία αυτή θέλει να χρησιμοποιήσει.

Είναι νομίζω πολύ σημαντικό που οι νέοι αυτοί άνθρωποι έχουν καλά αμειβόμενες συμβάσεις με ένα δημόσιο ελληνικό οργανισμό και επίσης ότι η πνευματική ιδιοκτησία που παράγουν παραμένει ιδιοκτησία του ελληνικού δημοσίου, του Έλληνα φορολογούμενου. Αναλογιστείτε λοιπόν πόση περιουσία, πόση οικονομική αξία για το ελληνικό δημόσιο μπορεί πια να αναπτυχθεί από τα μυαλά και τα ταλέντα αυτών των ανθρώπων μέσα σε δημόσιες ερευνητικές υποδομές.

Αυτά τα μυαλά όμως μένουν στη συνέχεια στην Ελλάδα ή φεύγουν;

Πάντα φεύγουν, και εγώ έφυγα και πολλοί από τους φίλους και συμφοιτητές μου. Η έρευνα, είναι πρωταθλητισμός, ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και το να πας να μάθεις σε ξένα εργαστήρια είναι τεράστια υπόθεση. Αρα από αυτή την άποψη δεν είναι κακό το να φεύγει κανείς στο εξωτερικό, το αντίθετο μάλιστα. Το θέμα είναι να δημιουργήσεις τις κατάλληλες συνθήκες που θα προσελκύσουν αυτούς τους ανθρώπους για να επιστρέψουν. Όταν δε το αποφασίσουν να επιστέψουν τότε πρέπει να τους καλοδέχεσαι και να τους υποστηρίζεις. Να ανοίγεις διάπλατες τις πόρτες, γιατί φέρνουν φρέσκιες ιδέες και γνώσεις.

Κύριε Νούνεση μας μιλήσατε για τον θαυμαστό κόσμο της τεχνολογίας και τις προοπτικές του. Τελικά είναι η τεχνολογία στην υπηρεσία του ανθρώπου ή το αντίθετο;

Δεν είναι εύκολο να απαντήσει κανείς ευθέως σε αυτό το ερώτημα. Αυτό που εμένα με βοηθάει να παραμένω προσηλωμένος στη δουλειά μου και να πιστεύω ότι θα αποκτηθεί ο ζητούμενος ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας στην τεχνολογία, είναι η ίδια η ανθρώπινη ιστορία. Παρότι τεχνολογίες εμφανίστηκαν με πολύ αρνητικό πρόσημο, απειλητικές για τον άνθρωπο και την ειρήνη, εντέλει η τεχνολογία έχει αναμφισβήτητα συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών ζωής του ανθρώπου, σε θέματα υγείας, ακραίας φτώχειας, άμβλυνσης των ανισοτήτων, αναλφαβητισμού ακόμη και σε θέματα ελευθεριών και δημοκρατίας.

Όμως συμβαίνει και το αντίθετο, περιορισμός της δημοκρατίας, πιο εύκολο να σκοτώσεις, όπως βλέπουμε σε κάθε πολεμική σύρραξη...

Οι απειλές είναι πάντα παρούσες, όμως οι ανθρώπινες κοινωνίες βρίσκουν τρόπο να κάνουν την τεχνολογία ανθρωποκεντρική. Οι οικουμενικές αξίες της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρες από ποτέ.

Στον Δημόκριτο συνεργαζόμαστε με διεθνή κέντρα που δουλεύουν στην ηθική της τεχνητής νοημοσύνης. Μόλις προ ημερών υπογράψαμε ένα σύμφωνο συνεργασίας, πολύ ιδιαίτερο για εμάς με τον διεθνή οργανισμό ΙΕΕΕ, που μας παρέχει τα σημερινά ανθρωποκεντρικά πρότυπα για την πιστοποίηση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Συνεργαζόμαστε στενά με την Πολιτεία στα θέματα της εθνικής μας στρατηγικής για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Οι ερευνητικοί φορείς πρέπει να είναι παρόντες στο διάλογο, που η κοινωνία μας θα αναπτύξει για τον ανθρωποκεντρισμό της τεχνολογίας.