Η καλλιέργεια φαρμακευτικών μανιταριών σε κορμούς δένδρων

12:44 2/5/2016 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η καλλιέργεια των μανιταριών σε κομμένους βλαστούς δένδρων είναι μία πολύ παλιά μέθοδος που αναπτύχθηκε στην Ασία πριν από 2000 χρόνια. Οι πρώτες μαρτυρίες της καλλιέργειας μανιταριών με αυτή την μέθοδο χρονολογούνται στην Κίνα από το 600 πΧ. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται σήμερα σε πολλά μέρη του κόσμου για την παραγωγή φαρμακευτικών μανιταριών και κυρίως του Shitake και του Ganoderma. Είναι μία σχετικά απλή μέθοδος που δεν απαιτεί από εκείνον που την εφαρμόζει ειδικές γνώσεις. Με τη μέθοδο αυτή μπορούν να καλλιεργηθούν και άλλα είδη μανιταριών, που χρησιμοποιούνται στην μαγειρική όπως είναι τα πλευρώτους.

Η μέθοδος αυτή στηρίζεται στον εμβολιασμό των ιστών του ξύλου με το μυκήλιο του κατάλληλου μύκητα (μανιτάρι).

Η βασική αρχή του «εμβολιασμού» είναι να έρθει σε στενή επαφή, το μυκήλιο του καλλιεργούμενου μύκητα με το ξύλο των βλαστών. Για πρακτικούς λόγους, το μυκήλιο του μύκητα τοποθετείται στην επιφάνεια ενός ξύλινου «βύσματος» που επιτρέπει την μεταφορά του με ευκολία στο εσωτερικό του ξύλου και την στενή επαφή του με τους ιστούς του ξύλου.

Πολλές φορές αντί βύσματος ξύλου, χρησιμοποιούνται πριονίδια που έχουν εμβολιασθεί με το μυκήλιο του μύκητα και τα οποία τοποθετούνται στις οπές που ανοίγονται κατάλληλα στους κομμένους βλαστούς των δέντρων.

Με τη μέθοδο αυτή μπορούμε να αξιοποιήσουμε ξυλεία χαμηλής εμπορικής αξίας (καυσόξυλα) παράγοντας φαρμακευτικά μανιτάρια που έχουν πολύ μεγαλύτερης αξίας, δίνοντας έτσι πολύ μεγαλύτερο εισόδημα στους παραγωγούς.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να γίνει η εφαρμογή του εμβολιασμού των κορμών των δέντρων.

Α) Με τη δημιουργία οπών και την πλήρωση τους με μυκήλιο.

Β) Την αποκοπή ορισμένων τμημάτων των κορμών, τον εμβολιασμό τους με το μυκήλιο του μανιταριού και την επανατοποθέτηση των τμημάτων αυτών και συγκράτηση τους με κάρφωμα.

Γ) Με βύσματα ξύλου, τα οποία καλύπτονται στην επιφάνεια τους από το μυκήλιο του μύκητα. Τα βύσματα του ξύλου τοποθετούνται μέσα στις οπές που δημιουργούνται στο ξύλο.

Η μέθοδος αυτή επιτρέπει:

Να καλλιεργούνται εδώδιμα και φαρμακευτικά μανιτάρια ακόμη και μέσα στα δάση χωρίς τη δημιουργία πολυδάπανων εγκαταστάσεων με χαμηλό κόστος παραγωγής.

Να διαφοροποιούνται και να αυξάνονται τα προϊόντα που παράγονται από το δάσος.

Να δημιουργούνται πηγές συμπληρωματικού εισοδήματος κυρίως για κατοίκους ορεινών περιοχών.

Να αξιοποιούνται δασικά είδη φυτών μικρής εμπορικής αξίας με την παραγωγή φαρμακευτικών μανιταριών δίνοντας εισόδημα 20-30 φορές μεγαλύτερο από το εισόδημα που δίνουν τα είδη αυτά όταν πωλούνται σαν καυσόξυλα.

Να επιμηκύνεται η περίοδος απασχόλησης του εργατικού δυναμικού που απασχολείται με δασικές εργασίες στις ορεινές κοινότητες.

Να διαφοροποιείται η εργασία με νέου είδους απασχόληση.

Να εκπαιδεύεται το προσωπικό σε νέες ασχολίες.

Να αναπτύσσονται εν δυνάμει αγορές για τα τοπικά προϊόντα.

Σε γενικές γραμμές, τα φυλλοφόρα φυτά ενδείκνυνται καλύτερα από τα κωνοφόρα, επειδή τα κωνοφόρα περιέχουν στη ρητίνη μία ουσία, που προκαλεί παρεμπόδιση της ανάπτυξης του μύκητα. Το φαρμακευτικό μανιτάρι (Ganoderma lucidum) έχει την ιδιότητα να μπορεί να αναπτύσσεται ακόμη και σε κωνοφόρα δέντρα.

Η χρησιμοποίηση δέντρων με μαλακά φύλλα όπως η λεύκα, επιτρέπει την παραγωγή μανιταριών σε συντομότερο χρόνο (6-12 μήνες μετά τον εμβολιασμό) ενώ η διάρκεια της παραγωγής φθάνει τα 3-4 έτη σε φυτά που έχουν σκληρά φύλλα όπως είναι ο σφένδαμος.

Το δέντρο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή μανιταριών πιο συχνά είναι η δρυς. Το ξύλο της δρυός είναι πυκνό και ο φλοιός της παχύς, δηλαδή στοιχεία που αποτελούν πολύ μεγάλα πλεονεκτήματα για την καλλιέργεια των μανιταριών.

Το ξύλο που θα επιλεγεί για να χρησιμοποιηθεί στην καλλιέργεια των διαφόρων ειδών μανιταριών πρέπει απαραιτήτως να είναι υγιές. Όσον αφορά τον αριθμό των βυσμάτων που φέρουν το μυκήλιο του μύκητα, αυτός εξαρτάται από τη διάμετρο των βλαστών.

Ο εμβολιασμός

Ο εμβολιασμός των κορμών των δέντρων γίνεται με (βύσματα) τα οποία τοποθετούνται σε οπές βάθους 3,5-4cm που ανοίγονται σε όλη την επιφάνεια των κορμών. Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται αμέσως μετά το άνοιγμα των οπών. Τα βύσματα που τοποθετούνται στις οπές φέρουν στην επιφάνεια τους το μυκήλιο του μανιταριού, ώστε να έρθει σε άμεση επαφή με τους ιστούς του ξύλου των κορμών και να γίνει επιτυχής εμβολιασμός. Ακολουθεί το σφράγισμα των οπών. Αυτή είναι μία πολύ σημαντική εργασία, επειδή εμποδίζει τα βύσματα να χάσουν την υγρασία τους ενώ ταυτόχρονα τα προστατεύει από την προσβολή τους από διάφορα έντομα.

Βύσματα ξύλου

Η επιλογή του χώρου που θα γίνει η εναπόθεση των εμβολιασμένων κορμών ώστε να γίνει ανάπτυξη του μυκηλίου μέσα στους ιστούς του ξύλου, είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο στην παραγωγή των μανιταριών και γι' αυτό πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη φροντίδα. Τα μανιτάρια έχουν ανάγκη από χώρους υγρούς και θερμούς και γι αυτό τοποθετούνται πολλές φορές σε κλειστούς θαλάμους ή τοποθετούνται σε ορισμένη διάταξη μέσα στο δάσος κάτω από τα δέντρα.

Εμβολιασμός του ξύλου

Αφού γίνει ο εμβολιασμός των κορμών και καθορισθεί ο χώρος που θα τοποθετηθούν οι κορμοί δεν μένει παρά να τοποθετηθούν κατά τον καταλληλότερο τρόπο ώστε να ευνοηθεί η ανάπτυξη του μυκηλίου στο εσωτερικό των οπών. Η πρώτη φάση, δηλαδή ο εμβολιασμός, απαιτεί διαφορετικό τρόπο τοποθέτησης των κορμών σε σχέση με την φάση της παραγωγής των μανιταριών.

Η παραγωγή

Σε αυτό το στάδιο, εάν οι συνθήκες καλλιέργειας έχουν τηρηθεί, το μυκήλιο θα εγκατασταθεί στους ιστούς του ξύλου και θα αναπτυχθεί μέχρι την περίοδο που οι χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα θα εμποδίσουν την παραπέρα ανάπτυξη του. Για την έναρξη της παραγωγής μανιταριών, απαιτείται μία περίοδο 6-12 μηνών αλλά στην πράξη η ελάχιστη περίοδος είναι ένα έτος. Μερικά μανιτάρια αρχίζουν να παράγουν μετά από 2 έτη και μερικά ακόμη αργότερα.

Η συγκομιδή γίνεται γενικά την άνοιξη και το φθινόπωρο. Υπάρχουν δύο περίοδοι συγκομιδής το έτος.

Υπολογίζεται ότι ένα σύνολο κορμών, βάρους 3600 kg που η αξία του σαν καυσόξυλα είναι 150-200€ μπορεί να δώσει καθαρό εισόδημα από την παραγωγή και πώληση φαρμακευτικών μανιταριών 4000 € (στοιχεία από καλλιέργειες μανιταριών στον Καναδά).

Τα φαρμακευτικά μανιτάρια μπορούν να καλλιεργηθούν και σε άλλα κυτταρινούχα υποστρώματα. Σε σχέση με την καλλιέργεια του μύκητα σε διάφορα υποστρώματα όπως είναι (περιβλήματα ρυζιού, πριονίδια, άχυρα, κ.α) που γίνεται σε ελεγχόμενο περιβάλλον, η καλλιέργεια του μυκηλίου σε τεμαχίδια ξύλου προσφέρει τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα, όπως είναι:

Δεν απαιτεί σημαντικά κεφάλαια για την καλλιέργεια.

Το κόστος των ημερομισθίων κατά την φάση της συντήρησης είναι μικρό.

Το κόστος της καταναλισκόμενης ενέργειας είναι σχεδόν μηδενικό.

Τα μανιτάρια που παράγονται με αυτή την μέθοδο, έχουν μία ιδιαίτερα ευχάριστη γεύση.

Η όλη παραγωγική διαδικασία έχει την εικόνα της φυσικής παραγωγής και μάλιστα βιολογικής.

Αξιοποιείται η ξυλεία χαμηλής εμπορικής αξίας με την παραγωγή μανιταριών υψηλής αξίας.

Έχει όμως η μέθοδος αυτή μερικά μειονεκτήματα, όπως είναι:

Δεν έχει μεγάλη παραγωγικότητα

Δεν είναι εύκολο να διασφαλισθεί μία σταθερή ετήσια παραγωγή μανιταριών κατά την διάρκεια των ετών.

Η παραγωγή επηρεάζεται από τις κλιματικές μεταβολές αλλά και από την επίδραση βιολογικών παραγόντων (έντομα, ανταγωνιστικοί μύκητες).

Η καλλιέργεια με κορμούς ξύλου σε ελεγχόμενο περιβάλλον, δίνει καλύτερα αποτελέσματα από την καλλιέργεια τους στο δάσος.

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.