Η αμερικανική εξωτερική πολιτική το 2018: Διευθετώντας το χάος

11:31 12/1/2018 - Πηγή: Huffington Post Greece

Πριν πάρει το χρίσμα ο Donald Trump, οι περισσότεροι αναλυτές, ακαδημαϊκοί και πολιτικοί στον κόσμο είχαν αντιληφθεί ότι όσα έλεγε ο νυν πρόεδρος των ΗΠΑ και αφορούσαν την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, τα εννοούσε. Με τη συμπλήρωση λίγων μηνών στην εξουσία, ο Trump έχει δείξει ήδη μια σαφή εικόνα για το πώς αυτός και το επιτελείο του, σκέφτονται τις διεθνείς υποθέσεις.

Το θεσμικό έγγραφο εθνικής

ασφάλειας των ΗΠΑ και οι αμερικανικές στρατηγικές επιταγές.

Το έγγραφο που δίνει ουσιαστικά τις κατευθυντήριες γραμμές της αμερικανικής στρατηγικής, κατέστησε την εσωτερική πολιτική συγκλίνουσα με την εξωτερική. Ο Trump είναι σε δύσκολη θέση αναφορικά με τη συζήτηση για την εμπλοκή ή μη εμπλοκή της Ρωσίας στις εκλογές του Νοεμβρίου 2016. Αυτό σημαίνει πως δεν δύναται να έχει με τη Μόσχα τις σχέσεις που προεκλογικά διακήρυττε.

Εκτός από την καταπολέμηση του ισλαμικού φονταμενταλισμού, οι γεωστρατηγικές επιταγές των ΗΠΑ είναι σαφείς. Πρώτον, η σφυρηλάτηση μιας νέας σχέσης με την Ε.Ε η οποία θα έχει μορφή τέτοια που θα εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα. Δεύτερον, η προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Στην ταραγμένη Μέση Ανατολή, η Ρωσία έχει αποκτήσει σημαντικά πλεονεκτήματα (επιρροή σε Συρία, Ιράν και Τουρκία). Τρίτον, η ανάσχεση της σινικής ισχύος.

Ιράν, Ισραήλ και Τουρκία.

Τα κράτη με τα οποία οι ΗΠΑ θα ασχοληθούν έντονα αναφορικά με τη Μέση Ανατολή δεν μπορούν να μην είναι το Ισραήλ, το Ιράν και η Τουρκία. Το Ισραήλ είναι ο βασικός (αν όχι μοναδικός) στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ στην περιοχή. Επιπρόσθετα, ο «άξονας του Σότσι» μεταξύ Μόσχας-Τεχεράνης-Άγκυρας προβληματίζει αρκετά τις ΗΠΑ.

Το Ιράν είναι ίσως το πιο κρίσιμο κράτος στην ευρύτερη περιοχή καθώς όχι μόνο απειλεί το Ισραήλ αλλά για την ικανοποίηση των στρατηγικών του συμφερόντων (σ.σ ανάδειξη της Τεχεράνης σε περιφερειακή δύναμη της περιοχής) έχει ειδικές σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα. Η Τουρκία αν και μέλος του ΝΑΤΟ, δείχνει πως έχει επιλέξει να ακολουθήσει τη ρωσική πολιτική στη Μέση Ανατολή. Ο πάλαι ποτέ «γεωπολιτικός κανόνας» (όσο απομακρύνεται το Ιράν από τη Δύση τόσο πιο κοντά έρχεται η Τουρκία) φαίνεται να τίθεται εν αμφιβόλω καθώς Άγκυρα και Τεχεράνη συνεργάζονται.

Οι αμερικανορωσικές σχέσεις.

Μετά την «μπόρα» που ταράζει την εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ αναφορικά με την παρέμβαση (ή μη) της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές του 2016, η Ουάσινγκτον οφείλει να προχωρήσει σε στρατηγικές επιλογές αναφορικά με το μέλλον των αμερικανορωσικών σχέσεων.

Τα ζητήματα των ευρωρωσικών σχέσεων που πλαισιώνονται από όρους εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, η παγωμένη σύγκρουση στην Ουκρανία, τα ρωσικά συμφέροντα ενεργειακής και γεωστρατηγικής υφής στη Συρία και στη Μέση Ανατολή, καθώς και οι στενές σχέσεις Ρωσίας-Κίνας, θα απασχολήσουν τις ΗΠΑ το 2018. Ανάμεσα στο τρίγωνο ΗΠΑ-Ρωσία-Κίνα, οι ΗΠΑ πρέπει να επιλέξουν για το αν θα προσπαθήσουν να προσεταιριστούν τη Ρωσία ακολουθώντας το «the devil we know» ή αν θα συνεχίσουν να θεωρούν τη Ρωσία ως μια δύναμη με αντίθετα συμφέροντα. Δε θα εκπλαγεί κανείς αν οι ΗΠΑ προσπαθήσουν να βελτιώσουν αισθητά τις σχέσεις τους με τη Μόσχα προκειμένου να τύχουν της ευμενούς ρωσικής ουδετερότητας στα θέματα της Άπω Ανατολής (π.χ Βόρεια Κορέα).

Το Pivot στην Ασία.

Πριν από τα μέσα του 2017, οι σχέσεις ΗΠΑ-Β.Κορέας άρχισαν να κλιμακώνονται επικίνδυνα μέχρι και το καλοκαίρι, όπου ο Κιμ Γιονγκ Ουν προχώρησε σε πρωτοφανείς πυρηνικές δοκιμές.

Η Β.Κορέα είναι για τις ΗΠΑ η κορυφή του παγόβουνου των προκλήσεων που έχουν να αντιμετωπίσουν στην ασιατική πολιτική τους, γνωστή από την προεδρεία Οbama ως «Pivot to Asia». Μεγάλο μέρος αυτού του «παγόβουνου» ακούει στο όνομα «Κίνα». Η Κίνα έχει επιλέξει να βάλει στην εξίσωση της σύγκρουσης της Νότιας Θάλασσας και τη Βόρεια Κορέα. Οι όποιες ανισορροπίες ισχύος υπάρχουν σε σχέση με το αμερικανικό ναυτικό στη Νότια Θάλασσα, μπορούν να εξισορροπηθούν από την βορειοκορεατική απειλή που ελέγχει σε μεγάλο βαθμό το Πεκίνο.

Η κατάσταση στην Ασία είναι πραγματικά περίπλοκη και εξαιρετικά ρευστή καθώς η Κίνα αντιμετωπίζει μια σειρά προκλήσεων (Ταϊβαν, Ιαπωνία, Κορεατική) που θέτουν εν αμφιβόλω τον επιθυμητό έλεγχο των θαλασσίων οδών της περιοχής της που είναι απαραίτητος για την οικονομική της ανάπτυξη και την συνέχεια της σινικής πορείας προς την αναθεώρηση του διεθνούς status quo.

Από την άλλη πλευρά, οι ΗΠΑ θεωρούν πως αν δεν υπάρξουν κάποιοι τριγμοί στην ανατολική Ασία, η Κίνα θα συνεχίσει την επεκτατική πολιτική της και αυτή η συνέχεια δε θα μπορεί να ανακοπεί στο μέλλον. Πιθανή διευθέτηση του θέματος της Βορείου Κορέας (υπέρ των αμερικανικών συμφερόντων) θα στερήσει από την Κίνα ένα σημαντικό «όπλο» στην περιοχή. Οι κρίσιμες χώρες για τα αμερικανικά συμφέροντα στην ανατολική Ασία είναι η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Ινδία και το Βιετνάμ. Μετά τα tests αντιδράσεων που έλαβαν χώρα το 2017 στην Κορεατική Χερσόνησο, το 2018 αναμένεται να έχει ουσιαστικότερες εξελίξεις αναφορικά με το καθεστώς της Β.Κορέας και τον έλεγχο της περιοχής της βορειοανατολικής Ασίας. Μένει να δούμε αν αυτές οι εξελίξεις είναι επικίνδυνες ή όχι.

Τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στην ανατολική Ασία, οι ΗΠΑ έχουν να αντιμετωπίσουν πρωτοφανείς προκλήσεις. Αυτό που φαίνεται πιο σίγουρο από ποτέ είναι οτι η Ουάσινγκτον βαδίζει σε ένα δρόμο επαναπροσδιορισμού της εξωτερικής της πολιτικής σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη προσπαθώντας να διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία της στις διεθνείς υποθέσεις και αποτρέποντας συνασπισμούς δυνάμεων (π.χ Κίνας, Ρωσίας, Ευρώπης) που θα απειλήσουν αυτήν την πρωτοκαθεδρία.