Η αντιμετώπιση τη βίας μπορεί να είναι μόνο ολιστική

08:49 9/11/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

Το κίνημα metoo ήταν μια αρχή για να ανοίξει η συζήτηση για την κακοποίηση. Μήπως αυτή τη συζήτηση την αφήσαμε στη μέση; Μήπως είδαμε λίγο από την κλειδαρότρυπα κι ύστερα φύγαμε αδιάφοροι; Αντίστοιχα, όταν υπάρχουν περιστατικά βίας στα σχολεία, μιλάμε πολύ και λίγα κάνουμε για τον σχολικό εκφοβισμό.

Στην πραγματικότητα, η οποιαδήποτε μορφή βίας είναι ένα φαινόμενο που έχει και την κοινωνική του διάσταση και χρειάζεται ολιστική προσέγγιση. Δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει μόνη της η αστυνομία, ούτε μόνη της μια οικογένεια,

ούτε μόνοι τους οι ειδικοί ψυχικής υγείας ή οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία. Χρειάζεται πρόληψη και αντιμετώπιση συντονισμένα από διάφορους φορείς που θα συνεργαστούν έχοντας γνώση, εκπαίδευση και κατάλληλες δεξιότητες για αυτό.

Δυστυχώς, η επιστήμη της Ψυχιατρικής και της Ψυχολογίας σε μεγάλο βαθμό ιδιωτεύει μόνη. Η κακοποίηση και ο σχολικός εκφοβισμός, όμως, αφορά όλη την κοινωνία. Η Ψυχολογία και η Ψυχιατρική είναι επιτακτικό να μπουν σε μεγαλύτερο βαθμό στην κοινότητα, στα σχολεία, στην αστυνομία, στα νοσοκομεία και σε δημόσιες δομές που θα προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες για όλους τους πολίτες.

Βέβαια, αυτήν την εποχή πολλά δημόσια κέντρα ψυχικής υγείας κλείνουν στα πλαίσια της κατάρρευσης του συστήματος δημόσιας υγείας. Η ψυχική κατάρρευση πολιτών, όμως, και κυρίως παιδιών και εφήβων είναι κάτι που θα πληρωθεί πολλαπλά στην κοινωνία και ήδη το βλέπουμε μετά την πανδημία με εγκληματικότητα ανηλίκων.

Μια άλλη διάσταση του θέματος είναι ο κύκλος της βίας. Αρκετά άτομα που δρουν κακοποιητικά έχουν κακοποιηθεί, άρα είναι πρώην θύματα. Μπορούσε να είχε αποτραπεί η βία τους, αν είχαν υποστηριχθεί; Επίσης, μία ποινή δεν είναι ποτέ αρκετή. Όταν βρέθηκα σε ένα ιδιωτικό σχολείο για ένα πρόγραμμα για τον σχολικό εκφοβισμό, ζήτησα από τους μαθητές να φτιάξουμε μια ιστορία με αυτό το θέμα. Με εντυπωσίασε το γεγονός ότι, όταν στην ιστορία ο θύτης τιμωρήθηκε από το σχολείο και ζήτησε συγγνώμη, οι μαθητές αυτοί της E’ Δημοτικού αντί να δώσουν το ευτυχές τέλος, είπαν ότι μετά ο θύτης έγινε ακόμη πιο σκληρός, ακόμη πιο κακοποιητικός. Περιέγραψαν με σαφήνεια την αλήθεια, που όλοι λίγο ή πολύ ξέρουμε. Τα περισσότερα παιδιά που λειτουργούν εκφοβιστικά σε ένα σχολείο δεν σταματούν ποτέ με μια αποβολή.

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι μια κακοποιητική πράξη θα μένει ατιμώρητη. Ωστόσο, η τιμωρία μόνη της κάνει έναν θύτη να μισεί ακόμη περισσότερο, να στρέφεται ακόμη περισσότερο εναντίον των άλλων. Είναι πολύ πιθανό να εκφράσει την επιθετικότητά του αλλού μετά το τέλος της ποινής του. Πέραν της ποινής, λοιπόν, χρειάζεται και αναμόρφωση. Κατανοώ ότι πολλοί θα πουν «γιατί να νοιαστούμε για τον θύτη;». Ακόμη και για όσους δεν πιστεύουν σε δεύτερες ευκαιρίες, είναι μια κοντόφθαλμη λογική. Όταν αποτρέπεις την περεταίρω βία, κατά βάση προστατεύεις το κοινωνικό σύνολο άρα και τον εαυτό σου.

Μια κοινωνία που αληθινά ενδιαφέρεται για την πρόληψη τέτοιων φαινομένων, μπορεί να αποτρέψει περιστατικά βίας δίνοντας διεξόδους και δυνατότητα έκφρασης στα παιδιά που δρουν με εναντίωση πριν σταδιακά φτάσουν σε παραβατικότητα ή έγκλημα. Επίσης, τα παιδιά πρέπει να εκπαιδεύονται ώστε να διασφαλίζουν τα όριά τους και να σέβονται τα όρια των άλλων.

Πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Αν αρκούνται στην παρουσίαση της βίας σαν ένα φαινόμενο χωρίς καμία απολύτως ελπίδα να αντιμετωπίζεται, αν αρέσκονται στις γλαφυρές περιγραφές της για να ικανοποιήσουν την άρρωστη περιέργεια κάποιων, σίγουρα ο κύκλος της βίας δεν θα σπάει. Αντίθετα, οι ειδήσεις θα ενισχύουν τη συλλογική διαστροφή και θα δίνουν λανθασμένα πρότυπα. Ακόμη και η τέχνη και η ψυχαγωγία έχουν τον ρόλο τους σε αυτό το φαινόμενο. Η τέχνη, η ψυχαγωγία σήμερα έχουν κάτι το αρρωστημένο, γιατί έχουν ενσωματώσει τη βία σε υπερβολικό βαθμό και με μη ωφέλιμο τρόπο. Δεν είναι απλώς ότι η τέχνη δεν εξυψώνει. Είναι σαν να απευθύνεται πολύ συχνά στο πιο χυδαίο, στο πιο απάνθρωπο, στο πιο ανέλπιδο κομμάτι των ανθρώπων.

Εν κατακλείδι, υπάρχουν άνθρωποι σε διάφορους κλάδους που καθημερινά εργάζονται αντιμέτωποι με τη βία. Αυτοί οι άνθρωποι χρειάζεται να ακουστούν, να υποστηριχθούν, να εκπαιδευτούν σωστά και να συνεργαστούν. Γιατί το φαινόμενο της βίας είναι περίπλοκο και με πολλές διαστάσεις. Η πολιτεία θα πρέπει να το αντιμετωπίσει ακριβώς έτσι. Όχι αποσπασματικά και όχι πρόχειρα, όχι υποκριτικά. Αφορά στην υγεία, όχι μόνο την ψυχική και σωματική ξεχωριστών ατόμων, αλλά και στην υγεία του εκπαιδευτικού συστήματος, του θεσμού της οικογένειας, μιας ολόκληρης κοινωνίας.