Η δημογραφική συρρίκνωση της Ελλάδας «σκοντάφτει» στα Φουρνά Ευρυτανίας

07:18 12/12/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η Βασιλική Εμανουήλ κρατά στα χέρια της την κόρη της Αικατερίνη και γύρω της είναι τα υπόλοιπα πέντε της παιδιά. Τον Ευάγγελο, τον Δημήτρη, το Λουκά, το Γιώργο και τον Παύλο.Η οικογένεια μετεγκαταστάθηκε στο χωριό Φουρνά στην Ευρυτανία, όπου τους δόθηκε σπίτι και εργασία με σκοπό να αποκτήσει το σχολείο παιδιά. (AP Photo/Thanassis Stavrakis)

Μέσα στις επόμενες δεκαετίες η Ελλάδα θα χάσει το 1/4 του πληθυσμού της καθώς από σχεδόν 10 εκατ. με το ζόρι θα αριθμεί 7,5 εκατ. ανθρώπους.

Έχοντας έναν από τους μεγαλύτερους δείκτες

υπογεννητικότητας παγκοσμίως, η χώρα γεμίζει ερημωμένες και εγκαταλειμμένες μικρές πόλεις και χωριά «φαντάσματα», με τους νέους να ρίχνουν «μαύρη πέτρα» πίσω τους. 

Οι πολιτικές εξαγγελίες κινούνται με αργούς ρυθμούς και συνήθως είναι σταγόνα στον ωκεανό, όπως η περίφημη στήριξη της πολιτείας στα νέα ζευγάρια, την ώρα που η στεγαστική κρίση καλπάζει.

Φουρνά: Φωτεινή εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον γκρίζο κανόνα

Η Βασιλική Εμμανουήλ μετακόμισε στο χωριό Φουρνά της Ευρυτανίας με την κόρη της Αικατερίνη και τους πέντε της γιους.

Η δασκάλα Παναγιώτα Διαμαντή που ξεκίνησε την πρωτοβουλία (AP Photo/Thanassis Stavrakis)

Ο σύζυγός της αναγκάστηκε να φύγει για δουλειά στη Γερμανία, την περίοδο της κρίσης ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή θα επιστρέψει για να ανοίξουν το παλιό τους αρτοποιείο.

Η ίδια δυσκολευόταν να καλύψει το μεγάλο κόστος ζωής και αποφάσισε να εγκαταστασθεί στα Φουρνά, ένα χωριό 180 ατόμων, όταν είδε ότι η δασκάλα του χωριού και ο ιερέας, δίνουν δωρεάν κατοικία για να φέρουν κόσμο στο χωριό και να γεμίσει χρώματα και φωνές το σχολείο.

Σήμερα, δύο οικογένειες έχουν ήδη μετακομίσει στο χωριό κι άλλες πέντε βρίσκονται σε λίστα αναμονής για το 2025 ενώ το δημοτικό σχολείο έχει ήδη 8 παιδιά.

Οι κάτοικοι του χωριού αφήνουν φαγητό έξω από την πόρτα της τη νύχτα και όπως λέει η ίδια, τους τρεις μήνες που εγκαταστάθηκε εκεί ο ιερέας και η σύζυγός του την αντιμετωπίζουν σαν μέλος της οικογένειάς τους.

«Όλο το χωριό είναι στο πλευρό μας, από την προσφορά καθημερινών ειδών πρώτης ανάγκης μέχρι τη συναισθηματική υποστήριξη» λέει συγκινημένη.

Δημογραφική πίεση...στην Οικονομία

Όμως όλα αυτά δημιουργούν, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, μια επιπλέον πίεση στην Κυβέρνηση καθώς η μείωση του πληθυσμού δημιουργεί ελλείψεις σε εργατικά χέρια και λαμπρά μυαλά, στα οποία θα στηριχθεί η οικονομία στις επόμενες γενιές.

«Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια πορεία σταθερούς ανάπτυξης όμως μακροπρόθεσμα αυτό θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί καθώς θα έχει λιγότερους ανθρώπους για να δουλεύουν», δήλωσε στο CNBC ο Bert Colijn, επικεφαλής οικονομολόγος της ING.

Τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη 

Η Ελλάδα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γονιμότητας στην Ευρώπη: Στο 1,3 είναι το μισό από αυτό που καταγράφηκε το 1950 και πολύ κάτω από το 2,1 που απαιτείται για την αντικατάσταση του πληθυσμού.

 Πέρυσι, η χώρα κατέγραψε 71.400 γεννήσεις, ο χαμηλότερος αριθμός από τότε που ξεκίνησαν τα αρχεία πριν από σχεδόν έναν αιώνα, και μειωμένος περίπου 6% σε σχέση με το 2022. Η Ελλάδα έχει τώρα περίπου μία γέννηση για κάθε δύο θανάτους και το μερίδιο του πληθυσμού ηλικίας άνω των 65 ετών είναι σχεδόν διπλάσιο από αυτό της ηλικίας 0 έως 14 ετών.

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει χαρακτηρίσει την υπογεννητικότητα ως μια «υπαρξιακή» απειλή για την ελληνική κοινωνία.

«Η αλήθεια είναι ότι σήμερα ο λαός μας είναι από τους πιο ηλικιωμένους στην Ευρώπη», είπε πέρυσι ο Μητσοτάκης, μιλώντας σε ελληνικό δημογραφικό συνέδριο.

 «Αυτή η μείωση του πληθυσμού δεν εκδηλώνεται εξίσου σε όλη τη χώρα», συνέχισε ο Μητσοτάκης. «Έχει κορυφές σε συγκεκριμένους τομείς και αυτό σημαίνει ότι οι εθνικές στρατηγικές δεν επαρκούν και χρειάζονται και τοπικές διατάξεις, με τη συνολική δημογραφική κατάρρευση να γίνεται κυριολεκτικά υπαρξιακό στοίχημα για το μέλλον μας».

 Πόλεις και χωριά «φαντάσματα»

Αυτή η παρακμή είναι πιο ορατή μέσω της εμφάνισης πολλών πόλεων και χωριών «φαντάσματα» που υπολογίζονται σήμερα κοντά στα 200, με κανένα κάτοικο καθώς όσοι γεννήθηκαν εκεί έφυγαν ή πέθαναν.

Το μεγάλο πρόβλημα ξεκίνησε μέσα στην οικονομική κρίση του 2009 όπου η δυσβάσταχτη λιτότητα, η δυστυχία και η ανεργία οδήγησαν περισσότερους από 400.000 Ελληνες, κυρίως νέους, που αποτελούν το 9% του εργατικού δυναμικού της χώρας, στο εξωτερικό.

Fourna village stands in central Greece, Monday, Nov. 25, 2024. (AP Photo/Thanassis Stavrakis)

Σήμερα, περισσότερο από το μισό (53,5%) του ελληνικού πληθυσμού ζει στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, με πολλές περιοχές, μεταξύ των οποίων και τα νησιά, να καταγράφουν συστηματική μείωση πληθυσμού τα τελευταία αρκετά χρόνια.

Μια άλλη περίοδος με σημαντική μείωση των γεννήσεων στην Ελλάδα, ήταν η δεκαετία του 1980. Η αιτία τότε, ήταν η χειραφέτηση των γυναικών, που στράφηκαν στην καριέρα και την ανεξαρτητοποίηση με το ποσοστό των γυναικών ηλικίας 20 έως 40 ετών σήμερα να είναι 150.000 λιγότερες από ό,τι πριν από πέντε χρόνια.

Πολιτικές αποφάσεις με ρυθμούς χελώνας

Η κυβέρνηση εκτιμά, ότι ο πληθυσμός μπορεί να μειωθεί από 10,4 εκατομμύρια σε 7,5 εκατομμύρια έως το 2050 - μείωση μεγαλύτερη από το ένα τέταρτο. Ωστόσο, η κυβέρνηση ίδρυσε μόλις πέρυσι το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογενειακών Υποθέσεων με σκοπό την ενίσχυση και τη στήριξη των παιδιών και των ευάλωτων ομάδων.

Τον Οκτώβριο, το υπουργείο ανακοίνωσε ότι θα δαπανήσει 20 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2035 σε κίνητρα για την ανάσχεση της μείωσης του πληθυσμού, όπως επιδόματα τέκνων, ενισχυμένη γονική άδεια και φορολογικές ελαφρύνσεις.

Η υπουργός Σοφία Ζαχαράκη δήλωσε στο CNBC, ότι «χρειαζόμαστε κάτι που να δημιουργεί μια αίσθηση ασφάλειας και αισιοδοξίας, ειδικά στον νεότερο πληθυσμό».

«Είμαστε αντιμέτωποι με όχι μόνο έναν οικονομικό αντίκτυπο… αλλά και ένα ζήτημα νοοτροπίας που έχει ενσταλάξει στο μυαλό πολλών νέων, πιθανώς λόγω της επαναλαμβανόμενης κρίσης και πιθανώς μιας αίσθησης απογοήτευσης».

Η αυτοκριτική της υπουργού είναι καλοδεχούμενη αν και δεν είναι αρκετή.

Οι νέοι θέλουν να νιώθουν ότι ζουν σε μια κοινωνία που αξίζει να φέρουν τα παιδιά τους. Ότι δεν θα χρειάζονται έναν μισθό μόνο για να πληρώνουν την κατά τα άλλα «δημόσια εκπαίδευση» και την  προβληματική δημόσια υγεία.

Η ελληνική οικονομία προβλέπεται να αναπτυχθεί κατά 2,2% το 2024 και 2,3% το 2025, ξεπερνώντας ακόμη και τις μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης. Η αρχική πρόβλεψη για 2,9% της χώρας του ΑΕΠ για το 2025 αναθεωρήθηκε προς τα κάτω μόνο λόγω της ευρύτερης επιβράδυνσης της ΕΕ.

Ωστόσο, οι οικονομολόγοι προειδοποιούν, ότι η δημογραφική πτώση θα μπορούσε τελικά να υπονομεύσει κι αυτή την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα.

Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα σε παγκόσμιο επίπεδο που αντιμετωπίζει  δημογραφική κρίση.

Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, με ποσοστά γονιμότητας 1,2 και 0,72 το 2023, αντίστοιχα, είναι από τα πιο γνωστά παραδείγματα χωρών σε δημογραφική κρίση ενώ πολλές χώρες της Δύσης και η Κίνα καταγράφουν ραγδαία γήρανση πληθυσμού και χρειάζονται μεγαλύτερη κρατική υποστήριξη.

Με πληροφορίες από Associated Press, CNBC