Η επικοινωνιακή χρήση της θρησκείας από την άκρα Δεξιά

22:05 19/5/2020 - Πηγή: Huffington Post Greece

Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ελλάδα και όχι μόνο. Τα κόμματα ή οι πολιτικοί χώροι που κινούνται στο φάσμα της ιδεολογίας αυτής, παρουσιάζουν μια κοινή ρητορική, η οποία εδράζεται σε ένα επαναλαμβανόμενο δίπτυχο: το Πατρίδα και το Θρησκεία. Σε αυτούς τους δύο πυλώνες χτίζεται η επικοινωνιακή τους τακτική, η οποία τις περισσότερες φορές δεν περιορίζεται απλώς σε ρητορική, αλλά μετατρέπεται και σε εικόνες (σύμβολα) που επικουρούν το όλο αφήγημα.

Έτσι, ως προς την μεταβλητή «πατρίδα»

της επικοινωνιακής τους τακτικής παρατηρούμε συχνή χρήση όρων και παραγώγων, λόγου χάριν: πατρίδα, πατριώτες, πατριωτικό καθήκον, πατριωτική ανάγκη, πατριωτικό κάλεσμα, Ελλάδα, Έλληνες, Ελληνική, Ελληνικό κ.ά. Η ρητορική ενδυναμώνεται από εικόνες, οι οποίες συχνά δείχνουν την Ελληνική Σημαία, περικεφαλαίες των αρχαίων Ελλήνων, αποφθέγματα σε κάρτες από Έλληνες φιλοσόφους κ.ά.

Από την άλλη πλευρά, ανάλογη χρήση παρατηρούμε και ως προς τη μεταβλητή «θρησκεία», όπου στην περίπτωση αυτή η επίκληση στα θεία είναι συχνή, οι αναφορές στο Βυζάντιο τακτικές και η χρήση του όρου «ορθοδοξία» και τα παράγωγα αυτής επαναλαμβάνονται. Σε επίπεδο εικόνας, παρατηρούμε το σύμβολο του Σταυρού, σε παραλλαγές να εντάσσεται στην επικοινωνιακή φαρέτρα των ακροδεξιών οργανώσεων.

Ιδιαιτέρως ως προς το θέμα της επικοινωνιακής χρήσης της θρησκείας από την άκρα Δεξιά, παρατηρούμε μια ακόμα εκμετάλλευση -αυτή της εμπορικής χρήσης της θρησκείας (εν προκειμένω του Ορθόδοξου Χριστιανισμού), για οικονομικό όφελος. Συχνά οι ίδιοι που εμπορεύονται προϊόντα (δήθεν) από μοναστήρια κλπ., φροντίζουν να εκμεταλλεύονται την εμπορική συγκυρία και να προσεγγίζουν πολιτικά τους ενδιαφερόμενους -αγοραστές.

Σε τελική ανάλυση, ακραίες πολιτικές φωνές, καπηλεύονται το θρησκευτικό φρόνημα των πολιτών και εμφανίζονται ως γνήσιοι εκφραστές της Ορθόδοξης Χριστιανικής πίστης και αυτοδίκαια γνήσιοι εκφραστές του κρατικού συμφέροντος. Στηριζόμενοι στην άγνοια, την ανασφάλεια και την ανάγκη για ένα καλύτερο αύριο, ακραίες και μη ορθολογικές φωνές, φτιάχνουν ένα επικοινωνιακό κράμα με ελληνικές σημαίες, σταυρούς και ολίγον από αρχαία Ελλάδα και δομούν το πολιτικό τους αφήγημα σε ανυποψίαστους. Τελικός στόχος η άγρα ψήφων.

Πηγή του φαινομένου η οντολογική ανασφάλεια των πολιτών, η οποία συνίσταται σε δυο επίπεδα φόβου: α) τον φόβο για το αύριο μας ή της οικογένειας μας και β) στον φόβο για το αύριο του πολιτισμού μας. Οι λαϊκιστές, με την κατάλληλη δοσολογία ρητορικής και εικόνων καταφέρνουν να ενδυναμώσουν και τα δύο προαναφερθέντα επίπεδα φόβου, μόνο και μόνο -σε τελική ανάλυση- για να αναδείξουν τους εαυτούς τους ως τη μόνη λύση για την καταπολέμηση του φόβου τους -ένας φόβος που οι ίδιοι συχνά σπέρνουν.

Ειδικότερα, σε εποχές όπου η οντολογική ανασφάλεια των πολιτών είναι εξ ορισμού «στο κόκκινο» (π.χ. η παρούσα περίοδος της πανδημίας ) τότε σε αυτή τη χρονική συγκυρία η λαϊκίστικη ρητορική ενός ακροδεξιού βρίσκει το πιο πρόσφορο έδαφος που θα μπορούσε να βρει. Στο πλαίσιο αυτό ξεδιπλώνεται το επικοινωνιακό τους αφήγημα είτε με ρητορική έντονου ύφους ή (με όρους μέσων κοινωνικής δικτύωσης) είτε ακόμα και με κεφάλαια γράμματα στο κείμενο που θα αναρτήσουν. Πιο συγκεκριμένα, σε επίπεδο μέσων κοινωνικής δικτύωσης) δεν είναι τυχαίο ότι τις περισσότερες φορές τα προφίλ των χρηστών οι οποίοι αναπαράγουν λαϊκίστικο εθνικισμό έχουν αναρτημένες εικόνες με σημαίες, περικεφαλαίες, αποφθέγματα αρχαίων και χριστιανικές εικόνες. Προκαλεί δε θυμηδία το γεγονός ότι οι λαϊκιστές «υπέρ-πατριώτες» και «υπέρ-χριστιανοί» αναρτούν εικόνες δυτικού τύπου και όχι βυζαντινής τεχνοτροπίας! Επιπρόσθετα, τα ιδεολογικά τους επιχειρήματα συνοδεύονται από αναπαραγωγή ειδήσεων από ιστοσελίδες άγνωστης εκδοτικής προέλευσης και μηδενικού δημοσιογραφικού κύρους.

Σε τελική ανάλυση, η μισαλλοδοξία των ακροδεξιών λαϊκιστών, καταλήγει να μην έχει κανένα βαθμό (ουσιαστικής) ταύτισης ούτε με την Ορθόδοξη Χριστιανική ηθική ούτε βέβαια και με τον ελλαδικό πολιτισμό. Αποτέλεσμα των προαναφερθέντων είναι εμφανώς η νόθευση τόσο της Πίστης όσο και της Ιστορίας. Ειδικά σε επίπεδο θρησκείας όχι μόνο αλλοιώνουν τις χριστιανικές αξίες (όπως π.χ. η ταπεινότητα, η αγάπη στον συνάνθρωπο, η σύνεση, κ.ά.), αλλά την ίδια ώρα πετυχαίνουν ένα ακόμα πλήγμα στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό και την Ελλάδα γενικότερα.

Ο τρόπος που χρησιμοποιούν τη χριστιανική πίστη και τα εθνικά σύμβολα οδηγούν σε δύο θλιβερά φαινόμενα: α) Ο κόσμος ταυτίζει τη λαϊκίστικη εθνικιστική ρητορική κάποιων κομμάτων με τον χριστιανισμό με αποτέλεσμα, για ιδεολογικούς λόγους να αποστρέφεται καθετί θρησκευτικό και β) η προαναφερθείσα εσφαλμένη ταύτιση οδηγεί τους πιστούς να κρύβουν την πίστη τους ή τα εθνικά τους σύμβολα υπό τον φόβο μην φανούν υποστηρικτές των οργανώσεων αυτών.

Με βάση όλα τα παραπάνω, και δεδομένου ότι η χώρα μας βρίσκεται ακόμα σε καθεστώς οντολογικής ανασφάλειας, Εκκλησία και πιστοί οφείλουν να είναι σε εγρήγορση και επιφυλακή καθώς οι σειρήνες του λαϊκισμού αναμένεται να δυναμώσουν τις προσπάθειες τους για προσηλυτισμό. Η Εκκλησία πρέπει να αποφεύγει την ταύτιση με όσους επιδιώκουν την πόλωση και το μίσος κατά κοινωνικών ομάδων, να στηλιτεύει την επικοινωνιακή χρήση των χριστιανικών συμβόλων και να ενημερώνει, δια του κηρύγματος για την αλήθεια. Όσο για τους πολίτες, απαιτείται εγρήγορση, έγκυρη ενημέρωση και αναζήτηση απαντήσεων στις εύλογες οντολογικές τους ανασφάλειες από ανθρώπους που έχουν έχουν την κατάλληλη, κατά περίπτωση, γνωστική επάρκεια: Ιερείς, θεολόγους, πολιτικούς επιστήμονες, δημοσιογράφους κλπ.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ Ο Αμβρόσιος αφόρισε Μητσοτάκη, Κεραμέως και Χαρδαλιά Οκτώ Ελληνες που αφορίστηκαν (κυριολεκτικά) Τα διαφορετικά πρόσωπα του «Επιστημονικού Λαϊκισμού»