Η επιστροφή της KGB: Η «ανάσταση» της διάσημης μυστικής υπηρεσίας από τον Βλάντιμιρ Πούτιν

17:43 28/9/2016 - Πηγή: Huffington Post Greece

Στην ιστορία των μυστικών υπηρεσιών, το όνομα της KGB (Κα Γκε Μπε), της θρυλικής (και διαβόητης) υπηρεσίας πληροφοριών της Σοβιετικής Ένωσης έχει ιδιαίτερα μεγάλη βαρύτητα, καθώς είναι συνώνυμο της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου και της σιωπηλής, «υπόγειας» σύγκρουσης ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή.

Η KGB «έδυσε» μαζί με το τέλος της ΕΣΣΔ και του Ψυχρού Πολέμου- ωστόσο η σκιά της εξακολούθησε να

δεσπόζει στη Ρωσία (και εκτός αυτής), καθώς πολλά στελέχη της παρέμειναν ενεργά στο «παιχνίδι» και προεξάρχων μεταξύ αυτών είναι ο ίδιος ο Ρώσος πρόεδρος, Βλάντιμιρ Πούτιν, πρώην πράκτοράς της και ο ίδιος.

Σήμερα, εν έτει 2016, πολλά χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η KGB ίσως να είναι έτοιμη να επιστρέψει: Τον γύρο των διεθνών ΜΜΕ κάνει δημοσίευμα της Kommersant, όπου αναφέρεται πως ο Πούτιν σχεδιάζει μια δραστική ανανέωση/ μεταρρύθμιση των υπηρεσιών ασφαλείας της χώρας. Όπως αναφέρει σχετικά το Foreign Policy, η ρωσική εφημερίδα ανέφερε πως η κεντρική ιδέα είναι η ενοποίηση της SVR (η υπηρεσία πληροφοριών που έχει να κάνει με το εξωτερικό) με την FSB (η ομοσπονδιακή υπηρεσία εσωτερικής ασφαλείας). Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μίας νέας, υπερ-υπηρεσίας, με το όνομα «Υπουργείο Κρατικής Ασφαλείας»- το όνομα (συμπτωματικά ή όχι) που είχε λάβει και η ισχυρότερη και πιο διαβόητη εκ των μυστικών υπηρεσιών του Ιωσήφ Στάλιν, κατά το διάστημα 1943-1953. Όσον αφορά στον συνδυασμό των αρμοδιοτήτων της συλλογής πληροφοριών στο εξωτερικό/ κατασκοπείας και της εσωτερικής ασφαλείας, παραπέμπει άμεσα στο παρελθόν- και συγκεκριμένα, στην KGB.

Όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα του Foreign Policy, η KGB δεν ήταν μια «κλασική» υπηρεσία πληροφοριών και ασφαλείας, όπως στη Δύση. Μεταξύ των πρωταρχικών σκοπών της ήταν η προστασία του καθεστώτος, με τις αρμοδιότητές της να περιλαμβάνουν το κυνήγι κατασκόπων και αντικαθεστωτικών και την επίβλεψη των ΜΜΕ, των αθλημάτων και ακόμα και της εκκλησίας. Λειτουργούσε εντός και εκτός της χώρας, ωστόσο και στις δύο σφαίρες δραστηριότητάς της βασικός πυλώνας ήταν η προστασία αυτών που είχαν τον έλεγχο του Κρεμλίνου. Η ενοποίηση των υπηρεσιών σε αυτή την υπερ-υπηρεσία φαίνεται να σηματοδοτεί την επιστροφή σε αυτό το μοντέλο.

Μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το 1991, η μεταρρύθμιση στην KGB αποτελούσε προτεραιότητα για την ηγεσία της χώρας, καθώς επρόκειτο για μια υπηρεσία που δεν ήταν με βεβαιότητα υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης. Ο επικεφαλής της τότε, Βλάντιμιρ Κριούτσκοφ, είχε βοηθήσει στην ενορχήστρωση της απόπειρας πραξικοπήματος κατά του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ τον Αύγουστο. Αλλά ο νέας πρόεδρος, Μπόρις Γέλτσιν, δεν ήξερε ακριβώς τι ήθελε να κάνει με την KGB, οπότε επέλεξε να την σπάσει σε κομμάτια. Το πρώτο της τμήμα αρχικά ονομάστηκε υπουργείο Ασφαλείας, μετά Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αντικατασκοπείας (FSK) και μετέπειτα FSB. Στις αρμοδιότητές της ήταν οι υπηρεσίες αντικατασκοπείας και αντιτρομοκρατίας. Ο κλάδος που είχε να κάνει με τις επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών στο εξωτερικό έγινε η SVR. Το τμήμα που είχε να κάνει με τις ηλεκτρονικές παρακολουθήσεις και θέματα κρυπτογραφίας έγινε η FAPSI, ενώ η GUSP ανέλαβε τις μυστικές υπόγειες εγκαταστάσεις. Το τμήμα της KGB που ήταν επιφορτισμένο με την προστασία των στελεχών της κυβέρνησης ονομάστηκε FSO και η συνοριοφυλακή ανεξαρτητοποιήθηκε και έγινε η FPS.

Μεταξύ όλων αυτών των υπηρεσιών, βασικός διάδοχος ήταν η FSK (FSB) αλλά είχε χάσει τις αρμοδιότητες που είχαν να κάνουν με το εξωτερικό, όπως και την ευθύνη της προστασίας των ηγετών και τις μυστικές εγκαταστάσεις. Πλέον, η αποστολή της ήταν παρόμοια με αυτή της βρετανικής ΜΙ5, δηλαδή την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας και της διαφθοράς. Ωστόσο, η κυβέρνηση Γέλτσιν ποτέ δεν διαμόρφωσε μια ξεκάθαρη στρατηγική για το πώς οι υπηρεσίες πληροφοριών ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος θα γίνονταν οι υπηρεσίες πληροφοριών μιας δημοκρατίας, και κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1990, οι υπηρεσίες είχαν αρχίσει να επιστρέφουν στην «ομπρέλα» της FSK, που κάποια στιγμή έγινε FSB, αναλαμβάνοντας αυξημένες αρμοδιότητες ασφαλείας.

Όταν ο Πούτιν ανέβηκε στην εξουσία, το 2000, φάνηκε να επιδιώκει στην αρχή να μειώσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των υπηρεσιών, επιτρέποντας στην FSB να αναλάβει τον έλεγχο της FAPSI και δίνοντάς της αυξημένες δυνάμεις πάνω στον στρατό και την αστυνομία. Ωστόσο, ο πρόεδρος Πούτιν, πρώην στέλεχος της KGB και ο ίδιος, επεδίωξε αύξηση της επιρροής της FSB, χρησιμοποιώντας την ως δεξαμενή στρατολόγησης για θέσεις- κλειδιά στην κυβέρνηση. Κατά τα τέλη της δεκαετίας του 2000, φάνηκε πως είχε περισσότερες αλλαγές κατά νου, αλλά δεν ήταν ξεκάθαρο αν θα κατέστρεφαν ή θα ενίσχυαν την υπηρεσία, καθώς φαινόταν να μην είναι ικανοποιημένος από την αποτελεσματικότητά της. Το 2007 ανέθεσε σε μια άλλη υπηρεσία, (δίωξη ναρκωτικών), υπό τον προσωπικό του φίλο, Βίκτορ Τσερκέσοφ, να διερευνήσει την FSB, ελπίζοντας, φαίνεται, να προκαλέσει την κατάρρευσή της. Ωστόσο αυτή η απόπειρα απέτυχε τελείως, με τον ίδιο τον Πούτιν να αναγκάζεται να απομακρύνει τον Τσερκέσοφ, που ήταν και προσωπικός του φίλος. Μετά ο Ρώσος πρόεδρος δημιούργησε μια άλλη, πολύ ισχυρή υπηρεσία, την Επιτροπή Ερευνών (ένα «ρωσικό FBΙ»), που αναλάμβανε τις πιο πολύπλοκες έρευνες, όπως τις δολοφονίες επικριτών του Κρεμλίνου (Άννα Πολιτκόφσκαγια, Μπόρις Νέμτσοφ), αλλά και τις διώξεις πολιτικών ακτιβιστών. Παράλληλα, επεκτάθηκαν οι «Δυνάμεις Εσωτερικού» (στρατιωτικές μονάδες εξουσιοδοτημένες να επιχειρούν εντός της χώρας) και δημιουργήθηκε ειδικό τμήμα για την αντιμετώπιση του εξτρεμισμού, εντός του υπουργείου Εσωτερικών. Μέσα στο τρέχον έτος, ο Πούτιν δημιούργησε και την Εθνική Φρουρά, επιφορτισμένη με την αντιμετώπιση εσωτερικών ζητημάτων.

Όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα του Foreign Policy, κατά τις δεκαετίες του 2000 και του 2010 φαινόταν ότι η αντίδραση του Πούτιν στο πρόβλημα της αποτελεσματικότητας της FSB ήταν η δημιουργία νέων υπηρεσιών. Βάσει του δημοσιεύματος της Kommersant, αυτή η στρατηγική για την FSB φαίνεται να τελειώνει, επιλέγοντας να της δώσει την «παλιά δόξα» της KGB, ως η πιο ισχυρή μυστική υπηρεσία της χώρας. Αυτό φαίνεται να υποδεικνύει ένα προβληματισμό του Πούτιν εν όψει των εκλογών του 2018, με τον ίδιο να επιδιώκει να συγκεντρώσει τις εξουσίες και τον έλεγχο στο κέντρο, μέσω μιας υπερ-υπηρεσίας.

Όπως υπογραμμίζεται σε σχετικό δημοσίευμα του Politico, από το 2013, που άρχισε η πτώση των τιμών του πετρελαίου, το Κρεμλίνο ετοιμάζεται για αναταραχή στο εσωτερικό. Κινήσεις όπως η προσάρτηση της Κριμαίας και η επέμβαση στη Συρία βοηθούν στην άμβλυνση των αντιδράσεων εντός της χώρας, ενώ παράλληλα ο Ρώσος πρόεδρος ετοιμάζει και μια «σιδηρά γροθιά».

Καταλήγοντας, στο δημοσίευμα αναφέρεται πως όποιος είναι επικεφαλής της νέας υπηρεσίας θα είναι ένας σημαντικός πολιτικός παίκτης- ωστόσο είναι ξεκάθαρο πως ο πραγματικός επικεφαλής θα είναι ο ίδιος ο Πούτιν. Αυτό, τονίζεται, έχει να συμβεί από την εποχή του Γιούρι Αντρόποφ, που από την KGB βρέθηκε γενικός γραμματέας το 1982-1984, μια περίοδο που χαρακτηρίστηκε από πτώση των τιμών του πετρελαίου, τον πόλεμο του Αφγανιστάν και μια οικονομική κρίση. Ο Πούτιν, εκτιμάται, φαίνεται να πιστεύει πως αυτή τη φορά, θα τα καταφέρει καλύτερα.

Διαβάστε επίσης:
-Πίσω από τα τείχη του Κρεμλίνου: Το παρασκήνιο, οι «οίκοι» και οι διαμάχες στην κυβέρνηση Πούτιν
-Δημιουργία Εθνικής Φρουράς στη Ρωσία ανακοίνωσε ο Πούτιν: Ποιοι οι λόγοι πίσω από την αιφνιδιαστική κίνηση
-Stratfor: Γιατί ο Πούτιν «καρατόμησε» τον επικεφαλής των υπηρεσιών του Κρεμλίνου, Σεργκέι Ιβάνοφ

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.