Η ήττα του λαϊκισμού στην Ευρώπη ξεκινάει από την Ελλάδα

10:52 21/9/2019 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η Ελλάδα υπήρξε η πρώτη χώρα της Ευρωζώνης που χτυπήθηκε σκληρά από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση δέκα χρόνια πριν, εγκαινιάζοντας την εποχή των μνημονίων και της ανόδου του λαϊκισμού στην Ευρώπη. Υπήρξε ταυτόχρονα η τελευταία χώρα της Ευρωζώνης που βγήκε από προγράμματα στήριξης, αλλά και η πρώτη χώρα της Ευρώπης στην οποία υπέστη βαριά εκλογική ήττα ο λαϊκισμός. Παρατηρούμε λοιπόν ότι η Ελλάδα ήταν

πάντα πρωτοπόρα και στα καλά και στα κακά της Ευρώπης. Και φαίνεται ότι κι αυτή τη φορά από την Ελλάδα ξεκινάει ένα πανευρωπαϊκό κύμα μετριοπάθειας και λογικής που ίσως οδηγήσει μεσοπρόθεσμα σε υποχώρηση τον λαϊκισμό και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το οποίο έχει ήδη αρχίσει να παίρνει σχήμα και μορφή.

Στην Αγγλία, ο Μπόρις Τζόνσον (κατεξοχήν εκπρόσωπος του βρετανικού λαϊκισμού και υπέρμαχος του άτακτου Brexit) δέχεται την μία κοινοβουλευτική ήττα μετά την άλλη. Από τις 24 Ιουλίου οπού ανέλαβε Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου έχει χάσει και τις 6 ψηφοφορίες που έχουν διεξαχθεί στο αγγλικό κοινοβούλιο και συσπειρώνει πλέον εναντίον του όλο και μεγαλύτερο κομμάτι των Βρετανών. Μεγάλο κομμάτι των βουλευτών του κόμματος του (των Συντηρητικών) έχουν αποσύρει την εμπιστοσύνη τους από τον ίδιο και η βρετανική βουλή έχει οδηγηθεί σε χάος. Η πρωτοφανής απόφασή του να κλείσει τη βουλή για πέντε εβδομάδες κρίθηκε παράνομη από το Ανώτατο Δικαστήριο της Σκωτίας κι αν επικυρωθεί κι από το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου θα τον οδηγήσει σε μια ακόμα τεράστια ήττα. Το μόνο γεγονός που του επιτρέπει ακόμα να προηγείται στις δημοσκοπήσεις είναι η ανυπαρξία αξιόπιστης ηγεσίας στο αντίπαλο κόμμα των Εργατικών, όπου ο αριστερών πεποιθήσεων Τζέρεμι Κόρμπιν αδυνατεί να εμπνεύσει τους βρετανούς πολίτες και να οδηγήσει σε κατάρρευση των Μπόρις Τζόνσον. Αλλά αυτό μπορεί να αντιστραφεί γρήγορα μετά το Brexit και την πολύ πιθανή αλλαγή ηγεσίας στους Εργατικούς.

Στην Ιταλία, ο ηγέτης του ακροδεξιού λαϊκίστικου κόμματος της Λέγκας του Βορρά Ματέο Σαλβίνι προσπάθησε να οδηγήσει σε κατάρρευση την κυβέρνηση συνεργασίας που είχε σχηματίσει με το κόμμα των Πέντε Αστεριών ώστε να οδηγηθεί η Ιταλία σε εκλογές τις οποίες πίστευε ότι θα κερδίσει. Αλλά τελικά το ιταλικό πολιτικό σύστημα συσπειρώθηκε έναντι της επέλασης του λαϊκισμού και ακύρωσε αυτά τα σχέδια με την δημιουργία νέας κυβέρνησης συνεργασίας μεταξύ του κόμματος των Πέντε Αστέρων και του φιλοευρωπαϊκού και μετριοπαθούς κόμματος της Κεντροαριστεράς. Αποτελεί μεγάλο στοίχημα για το ιταλικό πολιτικό σύστημα να καταφέρει να ανακόψει οριστικά την ραγδαία άνοδο της Λέγκας του Βορρά στο μέλλον και να βοηθήσει στην υιοθέτηση περισσότερο φιλοευρωπαϊκής στάσης από τον ιταλικό λαό.

Στην Ισπανία, το 2011 δημιουργήθηκε το κόμμα των Podemos πατώντας πάνω στο κίνημα των αγανακτισμένων που ανθούσε εκείνη την περίοδο. Με λαϊκίστικες αριστερές θέσεις, παρόμοιες με του ΣΥΡΙΖΑ, έλαβε ποσοστό κοντά στο 21% στις βουλευτικές εκλογές του 2015, δείχνοντας ότι αποκτά μια τεράστια δυναμική και θα έπαιζε σύντομα σημαντικό ρόλο στο ισπανικό πολιτικό σύστημα. Όμως η κυβερνητική εμπειρία ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα μάλλον το έβλαψε δείχνοντας στους ισπανούς πολίτες τι μπορεί να πάθει μια χώρα αν ακολουθήσει τον δρόμο του εύκολου λαϊκισμού, με αποτέλεσμα η δυναμική του να ξεφουσκώσει απότομα. Στις βουλευτικές εκλογές του 2019 έλαβε ποσοστό κοντά στο 14%, ενώ στις εκλογές για την Ευρωβουλή που ακολούθησαν έπεσε ακόμα χαμηλότερα στο 10%.

Στην Ελλάδα, δύο μήνες μετά τις εθνικές εκλογές και την μεγάλη ήττα του λαϊκισμού σε τέσσερεις διαφορετικές κάλπες , ο Κυριάκος Μητσοτάκης μοιάζει απόλυτος κυρίαρχος του πολιτικού σκηνικού. Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα η κυβέρνηση του έχει καταφέρει να επιδείξει προγραμματισμό, σοβαρότητα και επαγγελματισμό που προκαλεί εντύπωση σε όλους, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ. Με ταχύτητα (ακόμα κι εντός του καλοκαιριού) προσπαθεί να υλοποιήσει εμπροσθοβαρώς τις μεταρρυθμίσεις και τις αλλαγές που υποσχέθηκε προεκλογικά, επιτυγχάνοντας πολλές μικρές εμβληματικές νίκες από πολύ νωρίς. Η αμηχανία του ΣΥΡΙΖΑ μπροστά στο νέο πολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται και η αδυναμία άσκησης σοβαρής αντιπολίτευσης στη νέα κυβέρνηση της ΝΔ είναι περισσότερο από εμφανείς και αντικατοπτρίζονται ξεκάθαρα και στις δημοσκοπήσεις που δημοσιεύονται αυτόν τον καιρό.

Η νέα κυβέρνηση, απαλλαγμένη από την υποχρέωση λήψης νέων μνημονιακών μέτρων, έχει τη δυνατότητα να υλοποιήσει το δικό της πρόγραμμα και να καρπωθεί πολιτικά όλους τους καρπούς της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Μιας ανάκαμψης που μοιάζει ήδη να έχει επιταχυνθεί σημαντικά μετά την αλλαγή κυβέρνησης και αντικατοπτρίζεται στη ραγδαία πτώση των επιτοκίων των ελληνικών ομολόγων, στην σημαντική άνοδο στους δείκτες οικονομικής εμπιστοσύνης, στην επιστροφή καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, στην επανεκκίνηση σημαντικών ώριμων επενδύσεων, στις ανακοινώσεις των διεθνών επενδυτικών οίκων.

Τα πράγματα όμως δε θα είναι καθόλου ρόδινα για την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη η οποία έχει να αντιμετωπίσει μεγάλες δυσκολίες και προκλήσεις. Η σημαντικότερη απειλή για την ανάκαμψη της χώρας είναι η παγκόσμια ύφεση που βρίσκεται προ των πυλών και δεν γνωρίζουμε μόνο πότε ακριβώς θα λάβει χώρα και σε ποια ένταση. Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας, το επερχόμενο Brexit, η ύφεση που αναμένεται να ξεκινήσει στη Γερμανία από το γ’ τρίμηνο του 2019, η γεωστρατηγική σύγκρουση ΗΠΑ-Ιράν-Ρωσίας στη Μέση Ανατολή, η μεγάλη μείωση των ρυθμών ανάπτυξης σε ΗΠΑ και Κίνα, αποτελούν σημαντικές απειλές για την παγκόσμια οικονομία. Η πρόσφατη απόφαση της EKT για νέα μείωση επιτοκίων και έναρξης επιπλέον ποσοτικής χαλάρωσης, η απόφαση της FED να μειώσει τα δικά της επιτόκια για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, η αρνητική καμπύλη αποδόσεων των αμερικανικών κρατικών ομολόγων, τα αρνητικά επιτόκια που προσφέρουν τα γερμανικά κρατικά ομόλογα βραχυπρόθεσμης λήξης, όλα αυτά αποτελούν ανησυχητικά σήματα που προμηνύουν μια καταιγίδα που έρχεται.

Σε ένα τόσο υφεσιακό διεθνές περιβάλλον, η Ελλάδα κινδυνεύει να χτυπηθεί σκληρότερα από όλους, αφού αποτελεί μια πολύ αδύναμη οικονομία στα πρώτα στάδια της ανάκαμψης της. Ήδη ο ελληνικός τουρισμός μοιάζει να βρίσκεται σε κόπωση και να μην μπορεί να διατηρήσει τους ρυθμούς ανάπτυξης των προηγουμένων ετών, το AirBnB δεν μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς και να δίνει ανάσες στον κατασκευαστικό κλάδο όπως στο παρελθόν, τα κόκκινα δάνεια (που δεν αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά τα προηγούμενα χρόνια) αποτελούν βραχνά για τις τράπεζες και δυσκολεύουν τη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας. Σε ένα τόσο απειλητικό διεθνές περιβάλλον, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα πρέπει να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει έκτακτες καταστάσεις που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την ανάκαμψη της χώρας και την επιτυχία του κυβερνητικού έργου. Και σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο, ο λαϊκισμός καραδοκεί έτοιμος να επιστρέψει δριμύτερος για το δεύτερο ημίχρονο. Διότι πιστεύει πολύ σε αυτό που έλεγε ο Μάο: «Μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση»