Η «κανονικότητα» της σύγκρουσης

08:05 20/4/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

19 Απριλίου 2024 Καθημερινότητα σ΄έναν δρόμο της Τεχεράνης

Γράφει ο Κώστας Υφαντής, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Πρόεδρος του ΙΔΙΣ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Όπως είναι απολύτως φυσικό, στην τηλεοπτική δημόσια σφαίρα διατυπώνεται ένα ερώτημα κάθε φορά που κάτι συμβαίνει στην Μέση Ανατολή. Πότε θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα; Δυστυχώς, αυτή η εύλογη αγωνία ξεκινάει από μια λανθασμένη αφετηρία. Προβάλλουμε την δική μας αντίληψη στην γεωπολιτική πραγματικότητα της περιοχής. Η «κανονικότητα» σε κάποια (αρκετά δυστυχώς) κομμάτια του χάρτη της περιοχής είναι η σύγκρουση και ο πόλεμος.

Αυτό

που κάπως διαφοροποιεί την σημερινή συγκυρία είναι η σημαντική από κάθε άποψη απόφαση του Ιράν να πλήξει το Ισραήλ απευθείας και όχι όπως μέχρι τώρα δια των τρομοκρατών αντιπροσώπων του. Είναι η πρώτη φορά από το 1973 και τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, που ένα κράτος της περιοχής επιτίθεται στο Ισραήλ (με την εξαίρεση της εκτόξευσης πυραύλων Scudαπό τον Σαντάμ Χουσεϊν το 1991). Το Ιράν παραμένει ο μόνος ουσιαστικά κρατικός παράγοντας που ακόμη επιδιώκει την εξαφάνιση του Ισραήλ από το χάρτη και το διατυπώνει από τα πιο επίσημα χείλη με κάθε ευκαιρία.

Θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος/α με αξιοπιστία ότι το Ιράν αντιμετωπίζει πλέον ένα στρατηγικό αδιέξοδο στην «επαναστατική» και απολύτως αναθεωρητική πολιτική του στον Ισλαμικό κόσμο. Επαναστατική γιατί έτσι αυτοπροσδιορίζεται σε σχέση με το περιφερειακό αλλά και παγκόσμιο καθεστώς αλλά και αναθεωρητική καθώς από την πρώτη στιγμή της επικράτησης της θεοκρατικής του ηγεσίας προσπαθεί να υπονομεύσει και να ανατρέψει τα σουνιτικά αραβικά καθεστώτα που συνεργάζονται με την Δύση και τις ΗΠΑ.

Το στρατηγικό αδιέξοδο μάλλον επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι από τον Ιανουάριο αναγκάζεται το ίδιο να «ανταποδίδει» πλήγματα, χτυπώντας σουνιτικούς στόχους στο Ιράκ, στην Συρία και στο Πακιστάν πριν την στρατιωτική ενέργεια εναντίον του Ισραήλ. Βλέπει η στρατηγική των δι’ αντιπροσώπων επιθέσεων στο Ισραήλ και της παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή αντί να υπονομεύει αντιθέτως ενισχύει την ενότητα των αντιπάλων του. Η Χαμάς έχει σχεδόν εξαντληθεί από την ισραηλινή αντεπίθεση, οι επιθέσεις των Χούθι προκάλεσαν την ενίσχυση της ναυτικής παρουσίας της Δύσης στην Ερυθρά Θάλασσα, ενώ η Χεζμπολαχ και οι σιιτικές, τζιχαδιστικές πολιτοφυλακές στην Συρία έχουν περιορισμένη επίδραση στην αποφασιστικότητα του Ισραήλ. Το «δαχτυλίδι της φωτιάς» ή ο κατά Τεχεράνη «άξονας της αντίστασης» είναι ενεργός αλλά προς το παρόν δεν ενισχύει την θέση του Ιράν έναντι των ανταγωνιστών και αντιπάλων του στην περιοχή. 

Την κατάσταση την ερμηνεύουν έτσι και στην Τεχεράνη. Έτσι ερμηνεύεται η ορθολογική αντίδραση της 14ης Απριλίου. Το Ιράν «έπρεπε» να αντιδράσει - με το πλήγμα στο Ιρανικό Προξενείο στην Δαμασκό, οι «Φρουροί της Επανάστασης» μετρούν πλέον σε διψήφιο αριθμό τις απώλειες ανώτατων διοικητών - για να στείλει ένα μήνυμα στο Ισραήλ, αλλά κυρίως για να καθησυχάσει του κηδεμονευομένους του ότι δεν διστάζει. Επί της ουσίας, όμως, η αντίδραση ήταν τέτοια που να μην προκαλέσει την κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με την μαζική ανταπόδοση του Ισραήλ και των ΗΠΑ. Προφανώς, η επιλογή αναλογικής αντίδρασης του Ιράν και η ορθολογικότητα και των δύο πλευρών δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι «θα μας σώσει». Και στις δύο πλευρές υπάρχουν ακραίες φωνές που χτυπούν τα τύμπανα του πολέμου.