Η οικονομική αλληλεξάρτηση μεταξύ Γαλλίας και Αφρικανικών κρατών

08:05 31/5/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Στις πρόσφατες εκλογές της Σενεγάλης, ο Bassirou Diomaye Faye αναδείχθηκε νέος Πρόεδρος, φέροντας μια πολιτική ατζέντα με στοιχεία ρήξης από το αποικιακό παρελθόν. Μεταξύ των προτάσεων, ήταν και η αποχώρηση από το γαλλικό Φράγκο Αφρικής, τη νομισματική μονάδα πολλών χωρών της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής. Στην ευρύτερη περιοχή έχουν πραγματοποιηθεί αλλαγές καθεστώτων του τελευταίο χρονικό διάστημα, όμως η μετάβαση ορισμένων δεν έγινε με εκλογικές διαδικασίες, με παράδειγμα την στρατιωτική κατάληψη της εξουσίας σε χώρες

του Σαχέλ. Με αφορμή την αλλαγή της πολιτικής σκηνής σε αρκετά κράτη, αναδεικνύεται η οικονομική αλληλεπίδραση της Γαλλίας με τις χώρες της Αφρικής, και η επιρροή του ιστορικού παρελθόντος στις σύγχρονες εξελίξεις.

Η Γαλλία έχει μια συνεχής παρουσία στην ευρύτερη περιοχή, ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός τρίτων δρώντων, οι οποίοι προχωρούν στην σύναψη διμερών σχέσεων με τις τοπικές κυβερνήσεις. Από την άλλη, τα αφρικανικά κράτη αναζητούν νέες πολιτικές και οικονομικές πρακτικές για την επίλυση μακροχρόνιων ζητημάτων που απασχολούν τις κοινωνίες τους.

Το γαλλικό Φράγκο Αφρικής [Franc CFA-franc de la Communauté financière africaine (Δυτική Αφρική) και franc de la Coopération financière en Afrique(Κεντρική Αφρική)] αποτελεί μια νομισματική μονάδα που χρησιμοποιείται σε χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής, κληρονομιά της παλαιάς γαλλικής αποικιοκρατίας. Χωρίζεται σε δύο νομίσματα, ανάλογα με τον γεωγραφικό προσδιορισμό. Το αρχικό νόμισμα καθιερώθηκε το 1945, ακριβώς μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Στην μεταπολεμική περίοδο είχαν προσπεραστεί οι δομές των ευρωπαϊκών αποικιοκρατικών κρατών, και αναδείχθηκαν τα κινήματα ανεξαρτησίας. Ήταν μια εποχή όπου το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των λαών ενισχύθηκε με την ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Με το μεταπολεμικό Γαλλικό Σύνταγμα, και τις σχετικές συνταγματικές αναθεωρήσεις της Ε’ Γαλλικής Δημοκρατίας, θεσμοποιήθηκε η Γαλλική Κοινότητα, μια δομή διασύνδεσης της Γαλλίας με τις πρώην αποικίες της στην Αφρική. Η απεμπλοκή της Γαλλίας από τις πρώην αποικίες της δεν είχε μια κοινή στρατηγική, αλλά διέφερε ανάλογα με το status της κάθε αποικιοκρατικής δομής στο συνολικό οικοδόμημα, εάν ληφθούν υπόψη τα ιστορικά παραδείγματα της Ινδοκίνας και της Αλγερίας. Για την αφρικανική ήπειρο, που ανεξαρτητοποιήθηκε με το δεύτερο κύμα αποαποικιοποίησης, κατά την δεκαετία του 1960, η αλληλεπίδραση με την πρώην μητρόπολη διατηρήθηκε και μέσω του νομίσματος.

Στην μετα-αποικιακή εποχή, το γαλλικό Φράγκο Αφρικής διατήρησε τη θέση του ως νομισματική σταθερότητα για ορισμένα από τα νέα ανεξάρτητα αφρικανικά κράτη. Ως νέες οικονομίες, αναζητούσαν την επιβίωση και την σταθεροποίηση στα πρώτα τους βήματα. Το εμπόριο με την Γαλλία προσέφερε μια πρώτη λύση, όμως, η συνεργασία με την πρώην μητρόπολη συνεχίστηκε με πολιτικές προεκτάσεις. Η Γαλλία διατήρησε την παρουσία της στην ευρύτερη περιοχή, ελέγχοντας άμεσα και το νόμισμα. Κατά καιρούς, δόθηκαν περισσότερες ελευθερίες στους τοπικούς οικονομικούς οργανισμούς. Από το 1999, το Φράγκο Αφρικής συνδέθηκε με το ευρώ, ενισχύοντας την οικονομική σύνδεση μεταξύ Γαλλίας και Αφρικής, και με την Ευρώπη περαιτέρω.

Η Γαλλία, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για οικονομική ανεξαρτησία στις πρώην αποικίες της, έχει προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις του νομίσματος Franc CFA. Το αποθεματικό του βρίσκεται σε Κεντρικές Τράπεζες εντός της αφρικανικής ηπείρου - η BCEAO (Banque Centrale des États de l’Afrique de l’Ouest) για την Δυτική Αφρική, και η BEAC (Banque des États de l’Afrique Centrale) για την Κεντρική Αφρική - ενώ η Γαλλία, από το 2019, δεν έχει, πλέον, υποχρεωτική εκπροσώπηση στα επίσημα όργανα της Κεντρικής Τράπεζας της Δυτικής Αφρικής. Επιπλέον, το 2020 η Γαλλική Εθνοσυνέλευση επικύρωσε νομοσχέδιο που καταργεί την ονομασία Franc CFA για την Οικονομική Κοινότητα της Δυτικής Αφρικής, και το νόμισμα μετονομάζεται σε ECO, με το νομοσχέδιο να δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το 2021 (LOI n° 2021-108 du 3 février 2021).

Παρ′ όλα αυτά, υπάρχουν ζητήματα που απαιτούν προσοχή. Η μεταρρύθμιση του νομίσματος της Δυτικής Αφρικής δεν έχει ολοκληρωθεί, στο σύνολό της, στις τοπικές οικονομίες, και το ζήτημα της διαχείρισης, και πιθανής διαγραφής, των χρεών των αφρικανικών κρατών, είναι ένα κεντρικό οικονομικό θέμα στον δημόσιο διάλογο. Από την άλλη, αναδεικνύονται πολιτικά κινήματα και επιχειρήματα που ζητούν την εδραίωση εθνικών νομισμάτων, ως ένα μέσο ενίσχυσης της κρατικής εθνικής κυριαρχίας. Η συζήτηση αυτή ήρθε στην επικαιρότητα και μετά τις εξελίξεις των στρατιωτικών πραξικοπημάτων στις χώρες της Δυτικής Αφρικής, Μάλι, Μπουρκίνα Φάσο, Νίγηρα, οι οποίες στα τέλη Ιανουαρίου του 2024 ανακοίνωσαν την αποχώρησή τους από την Οικονομική Κοινότητα της Δυτικής Αφρικής. Με αυτόν τον τρόπο, γίνεται κατανοητό ότι αναδεικνύεται ένα νέο πεδίο ανταγωνισμού για την εξασφάλιση της οικονομικής επιρροής, και ποιοί δρώντες θα εκμεταλλευτούν την κατάσταση. Αναμένεται με ενδιαφέρον η εξέλιξη των περαιτέρω γεγονότων και η δυναμική που θα αναπτυχθεί στην εν λόγω περιοχή.

Εν κατακλείδι, στο πλαίσιο των εξελίξεων στο διεθνές σύστημα, τα κράτη επιδιώκουν να αναδείξουν μια νέα δυναμική, που, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποτελεί και μια κριτική στάση απέναντι στην ιστορία. Με μια νέα προοπτική, η Γαλλία επιθυμεί να προσπεράσει τις αποικιακές μνήμες του παρελθόντος, ενώ παράλληλα να εντείνει τις διμερείς σχέσεις της με τα αφρικανικά κράτη. Από την άλλη, τα αφρικανικά κράτη βρίσκονται σε μια μεταβατική περίοδο, με συχνές εξελίξεις που δίνουν νέα δεδομένα για την εσωτερική και εξωτερική πολιτική. Είναι μια γεωπολιτική περιοχή που θα συνεχίσει να απασχολεί την επικαιρότητα. Ωστόσο, στην νέα εποχή είναι αναγκαία η δόμηση ισορροπημένων και δίκαιων συνεργασιών, προσπερνώντας τις σχέσεις εξάρτησης και τις ανισότητες.

Related...Μακρόν: Η Νέα Καληδονία δεν γίνεται να μετατραπεί σε «Φαρ Ουέστ»Ο υπαρκτός κίνδυνος γενοκτονίας στο βόρειο Νταρφούρ και η αδιάφορη στάση της διεθνούς κοινότητας