Η περιβαλλοντική και γεωπολιτική σημασία των Διάσπαρτων Νήσεων Ινδικού Ωκεανού

10:34 14/1/2020 - Πηγή: Huffington Post Greece

Στα τέλη του περασμένου Οκτωβρίου πραγματοποιήθηκε επίσημη επίσκεψη του Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν στις Διάσπαρτες Νήσους Ινδικού Ωκεανού, περιοχή που ανήκει στην Γαλλία, ως υπερπόντιο έδαφος.Η περιοχή των Διάσπαρτων Νήσων Ινδικού Ωκεανού αποτελείται από μικρά ακατοίκητα νησάκια, σημαντικής οικολογικής σημασίας, στα οποία η παρουσία του Γαλλικού κράτους πραγματοποιείται μέσω στρατιωτικών δυνάμεων και ενός μετεωρολογικού σταθμού.

Η περιοχή αυτή θεωρείται διαφιλονικούμενη, καθώς η Μαδαγασκάρη διεκδικεί την κυριότητα των

νησιών αυτών και η επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου έγινε στο πλαίσιο της έναρξης των διπλωματικών εργασιών στην εύρεση μιας ”συναινετικής λύσης”,[1] όπως ανακοινώθηκε στο τέλος της συνάντησης των δύο ηγετών της χώρας, με την αναφορά τους στην ίδρυση μιας κοινής επιτροπής για το επίλυση του ζητήματος αυτού.

Το γεγονός αυτό ανέδειξε την γεωπολιτική και στρατηγική αξία του Ινδικού Ωκεανού, ιδιαίτερα στην νότια περιοχή και στην ακτογραμμή της Αφρικανικής ηπείρου. Στην συγκεκριμένη περιοχή των Διάσπαρτων Νήσων, το Κανάλι της Μοζαμβίκης είναι η περιοχή συμφερόντων της Γαλλίας, της Μαδαγασκάρης και της Μοζαμβίκης, καθώς η εκμετάλλευση των αντίστοιχων ΑΟΖ (Αποκλειστικών Οικονομικών Ζώνων] ενισχύει σημαντικά την θέση της Γαλλίας στην ευρύτερη περιοχή του Ινδικού Ωκεανού και η οριοθέτησή τους από τις δύο Αφρικανικές χώρες έχει τονισθεί ότι θα επιφέρει σημαντικά οφέλη για την οικονομική και κοινωνική τους ζωή. Όπως έχει επισημανθεί, υπάρχει αλληλεπικάλυψη των ορίων της ΑΟΖ της Μοζαμβικής, στα βόρεια, όπου βρίσκεται και η αντίστοιχη της Μαδαγασκάρης. [2]

Το ζήτημα αυτό έρχεται να προστεθεί στην συνολική κατανόηση της κατάστασης της ευρύτερης περιοχής, καθώς οι δύο αυτές χώρες χαρακτηρίζονται από εσωτερική πολιτική αστάθεια, έχοντας βιώσει περιόδους πραξικοπηματικών καθεστώτων και εμφυλιακών συγκρούσεων, με παράλληλα μεγάλα ποσοστά φτώχειας για τους κατοίκους τους.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει επανέλθει η πολιτική κανονικότητα, ωστόσο τα προβλήματα είναι αρκετά σοβαρά, όπως με τις έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό της Μοζαμβίκης για τον τρόπο διεξαγωγής των πρόσφατων εθνικών εκλογών και την εξάρτηση της Μαδαγασκάρης από προγράμματα διεθνούς βοήθειας, είτε οικονομικής υποστήριξης είτε κοινωνικής συνοχής και υπεράσπισης δικαιωμάτων. Ωστόσο, στην περιοχή αυτή δεν παρατηρείται εξαγωγή της εσωτερικής αστάθειας των κρατών αυτών, καθώς δεν έχουν εμφανισθεί κρούσματα πειρατείας, όπως γίνεται στις βορειότερες περιοχές του δυτικού Ινδικού Ωκεανού, στην Σομαλία. Το γεγονός αυτό δίνει ένα πλεονέκτημα στην περιοχή του Καναλιού της Μοζαμβίκης, καθώς η θαλάσσια αυτή περιοχή είναι ασφαλέστερη για την διέλευση των πλοίων, ενισχύοντας το θαλάσσιο εμπόριο στην περιοχή. Όπως έχει αναφερθεί, το Κανάλι της Μοζαμβίκης έχει ονομαστεί ως “Route of Cabo”, καθώς χαρακτηρίζεται ως μια σημαντική δίοδος προς αρκετά λιμάνια της ευρύτερη περιοχής του Ινδικού, είτε είναι εμπορικά πλοία, είτε επιστημονικά ή πραγματοποιούνται στρατιωτικές ασκήσεις.[3] Με αυτόν τον τρόπο, γίνεται κατανοητό πώς ενισχύονται τα συμφέροντα της Γαλλίας, επειδή δραστηριοποιείται σε μια περιοχή που δεν υπάρχουν έντονα ζητήματα ασφαλείας ή στρατιωτικών ανταγωνισμών. Οι χώρες που περιβάλλουν το Κανάλι της Μοζαμβίκης ανήκουν στην ευρύτερη κατηγορία αυτών που ονομάζονται μετα-αποικιακά κράτη.

Η Μαδαγασκάρη και η Μοζαμβίκη έχουν βιώσει μια αλληλουχία αποικιοκρατικών διοικήσεων από ευρωπαϊκά κράτη, που είχαν αντίκτυπο στον τρόπο οργάνωσης των κοινωνιών τους και των θεσμών τους, επηρεάζοντας την εξέλιξή τους και μετά την ανεξαρτησία τους. Στα δύο αυτά κράτη, τα εσωτερικά τους ζητήματα είναι έντονα και οι διεκδικήσεις τους στο διεθνές περιβάλλον γίνονται μέσω διπλωματικής οδού, είτε διμερών διαπραγματεύσεων ή διεθνών οργανισμών, κάτι που ευνοεί την διπλωματική προσέγγιση από την πλευρά της Γαλλίας. Επίσης, η ιδιαίτερη οικολογική σημασία που έχει δοθεί στην περιοχή αυτή, την προστατεύει από τον έντονο ενεργειακό ανταγωνισμό. Η ιδιαίτερη βιοποικιλότητά της έχει τονισθεί από αρκετούς επιστήμονες, ενισχύοντας και την περιβαλλοντική διπλωματία από την πλευρά της Γαλλίας, όπως φάνηκε στο πώς παρουσιάσθηκε η επίσκεψη του Προέδρου Μακρόν στα μέσα ενημέρωσης.

Συνεπώς, η ευρύτερη περιοχή των Διάσπαρτων Νήσων αποτελεί έναν σημαντικό κόμβο γεωπολιτικών συμφερόντων και περιβαλλοντικών ζητημάτων. Είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η συνέχεια της περιβαλλοντικής προστασίας, εξασφαλίζοντας μια μακροπρόθεσμη πολιτική και αποτρέποντας οποιαδήποτε κίνηση που θα διατάρασσε την ιδιαιτερότητα της περιοχής αυτής. Τέλος, η επίσημη επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου έδειξε την έντονη σημασία του Ινδικού Ωκεανού, πεδίο αντιπαράθεσης συμφερόντων αρκετών διεθνών δρώντων στην ευρύτερη περιοχή του. Με την κίνηση αυτή, η Γαλλία προσπαθεί να εδραιώσει την ισχύ της στον Ινδικό Ωκεανό και να βελτιώσει τις σχέσεις της με κράτη στα οποία υπάρχουν γεωπολιτικές διαφωνίες. Όμως, η επίλυση των ζητημάτων αυτών είναι σημαντικό να γίνει σε μια βάση που θα ευνοεί και τις δύο πλευρές, ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης των κρατών του Καναλιού της Μοζαμβίκης και να αποτραπούν προκλήσεις ασφαλείας στο μέλλον.

1. “Océan Indien : ces îles Éparses si convoitées”, Eric Chaverou, France Culture, 23/10/19 [https://www.franceculture.fr/geopolitique/ocean-indien-ces-iles-eparses-si-convoitees]

2. “Developing an integrated ocean policy for Mozambique”, Izildo Roque Rangel Ferreira, The United Nation - Nippon Foundation Fellowship Programme, Division for Ocean Affairs and the Law of the Sea Office, 2009, page 31 [https://www.un.org/Depts/los/nippon/unnff_programme_home/fellows_pages/fellows_papers/ferreira_0809_mozambique.pdf]

3. Ibid, page 69.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ Δεν υπέγραψε τη συμφωνία για εκεχειρία στη Λιβύη ο Χαφτάρ - Αποχώρησε από τη Ρωσία Το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του;