Η πικρή ήττα των Κούρδων στο Ιράκ είναι πλέον πρόβλημα για όλους

15:02 26/10/2017 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η κατάρρευση έλαβε χώρα γρήγορα και απρόσμενα.

Για εβδομάδες, Κούρδοι πολιτικοί, στρατιώτες και ακτιβιστές εμφανίζονταν αποφασισμένοι να αγωνιστούν για ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος στο βόρειο Ιράκ.

Αψηφώντας τη σφοδρή αντίσταση της ιρακινής κυβέρνησης και της διεθνούς κοινότητας, η κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση στις 25 Σεπτεμβρίου οργάνωσε ένα δημοψήφισμα για ανεξαρτησία το οποίο έλαβε συντριπτική υποστήριξη από τους Κούρδους ψηφοφόρους.

Οι Κούρδοι ηγέτες αρνήθηκαν να κάνουν πίσω μετά την ψηφοφορία, αψηφώντας τις αυξανόμενες απειλές και τις προειδοποιήσεις από τη Βαγδάτη για ακύρωσή του.

Αλλά όταν ιρακινά στρατεύματα και μαχητές της σιιτικής πολιτοφυλακής Χασντ αλ Σααμπί προέλασαν εναντίον της, κατεχόμενης από τους Κούρδους, πόλης του Κιρκούκ την περασμένη εβδομάδα, η κουρδική αντίσταση κατέρρευσε εντυπωσιακά. Χρειάστηκαν λίγες μόνο ώρες για να σπάσει η γραμμή άμυνας των Κούρδων μαχητών Πεσμεργκά γύρω από την πλούσια σε πετρέλαιο πόλη. Οι Κούρδοι έχασαν το 40% των περιοχών που έλεγχαν από το 2014 μέσα σε μερικές ημέρες, όπως αναφέρει το Al-Monitor. Την Τρίτη, η κουρδική περιφερειακή κυβέρνηση πάγωσε τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος και κάλεσε την ιρακινή κυβέρνηση να συμφωνήσει σε άμεση κατάπαυση του πυρός.

Όσο μεγάλη και να είναι η κουρδική επιθυμία για αυτοδιάθεση, οι πολιτικοί ηγέτες του ιρακινού Κουρδιστάν ήταν διχασμένοι όσον αφορά στο «πώς» και το «πότε». Εν τέλει, η κουρδική επιδίωξη για ανεξαρτησία κατέρρευσε εν μέρει εξαιτίας μιας εγωιστικής επιθυμίας για δύναμη και μιας συνωμοσίας. Μέσα σε επτά ημέρες, το όνειρο της ανεξαρτησίας, διάρκειας δεκαετιών, ακόμα και αιώνων, έγινε εφιάλτης.

Η τελευταία απελπισμένη προσπάθεια του Μπαρζανί

Όταν Κούρδοι μαχητές απελευθέρωσαν τη Σιντζάρ από το αποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος, πριν από δύο χρόνια, ο Κούρδος ηγέτης Μασούντ Μπαρζανί, σε μια θριαμβευτική εμφάνιση στις κάμερες ανακοίνωσε πως από τότε και στο εξής μόνο η κουρδική σημαία θα ανέμιζε στην ορεινή περιοχή. Σε ένα ξεκάθαρο μήνυμα της ήττας του Μπαρζανί, Ιρακινοί στρατιώτες την περασμένη εβδομάδα ύψωσαν τη σημαία τους στην πόλη των Γιαζίντι.

Ο Μπαρζανί δέχεται σκληρές επικρίσεις για το δημοψήφισμα του προηγούμενου μήνα, μεταξύ των οποίων και κάποιες από τους ηγέτες του Κουρδικού Κόμματος Πατριωτικής Ένωσης (PUK). Οι επικριτές υποστηρίζουν πως ο Μπαρζανί, που κυβερνά χωρίς επίσημη εντολή εδώ και δύο χρόνια, κατέφυγε στο δημοψήφισμα κυρίως για να ενισχύσει τη δική του πολιτική θέση.

«Ήταν η τελευταία του, απελπισμένη προσπάθεια να κερδίσει πίσω τη νομιμότητά του» είπε ένας Κούρδος πολιτικός στην Washington Post.

Το Γκοράν, ένα άλλο κόμμα της κουρδικής αντιπολίτευσης, ζήτησε την Κυριακή από τον Μπαρζανί να παραιτηθεί. «Η κουρδική προεδρία πρέπει να διαλυθεί και να σχηματιστεί μια κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας για να αντιμετωπιστεί η παρούσα κατάσταση» ανέφερε η ηγεσία του κόμματος σε ανακοίνωσή της.

Ένα χάσμα που διευρύνεται

Το δημοψήφισμα του Σεπτεμβρίου έχει εντείνει τις υπάρχουσες εντάσεις μεταξύ των Κούρδων, και οι διαφορές αυτές φαίνονται να έπαιξαν ρόλο στην πτώση του Κιρκούκ.

Αντιμέτωπα με τα προελαύνοντα ιρακινά στρατεύματα, κάποια τμήματα του PUK συμφώνησαν να αποσυρθούν και να επιτρέψουν σε Ιρακινούς στρατιώτες να καταλάβουν σημεία στρατηγικής σημασίας εντός και γύρω από το Κιρκούκ. Μετά τη συνθηκολόγηση, η γενική διοίκηση των Πεσμεργκά κατέκρινε αξιωματούχους του PUK για αυτό που χαρακτήρισε «μεγάλη ιστορική προδοσία του Κουρδιστάν».

Η Τουρκία ανησυχεί για το Ιράν και το ΡΚΚ

Οι εξελίξεις στο ιρακινό Κουρδιστάν επίσης αποτελούν σημαντικό λόγο προβληματισμού για την τουρκική κυβέρνηση στην Άγκυρα. Κουρδικές ομάδες ελέγχουν επί της παρούσης έναν διάδρομο στη Συρία και το Ιράκ που εκτείνεται από τα ιρανικά σύνορα σχεδόν ως τη Μεσόγειο. Επιπρόσθετα, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η κυβέρνησή του φοβούνται γενικευμένη εξέγερση από την κουρδική μειονότητα της χώρας, καθώς και τη δημιουργία ενός εχθρικού κουρδικού κράτους στα σύνορά της.

Οπότε, η τουρκική κυβέρνηση έχει στηρίξει σταθερά την ιρακινή κυβέρνηση στη Βαγδάτη στις προσπάθειές της κατά της κουρδικής ανεξαρτησίας- ακόμα και πριν το δημοψήφισμα. Κατά τις ημέρες πριν το δημοψήφισμα, η Τουρκία προειδοποίησε πως η κουρδική κυβέρνηση θα «πλήρωνε τίμημα» για την ανακήρυξη ανεξαρτησίας.

Η τουρκική στρατηγική, ωστόσο, έχει ρίσκα. Η παρουσία σιιτών, προσκείμενων στο Ιράν, μαχητών της Χασντ αλ Σααμπί στο βόρειο Ιράκ έχει προκαλέσει ανησυχία στην Τουρκία- και έχει αυξήσει τις απαιτήσεις για ισχυρότερη τουρκική στρατιωτική παρουσία εκεί.

Το χάος και οι διχασμοί ανάμεσα τους Κούρδους στο βόρειο Ιράκ θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει γόνιμο έδαφος για κουρδικές αντάρτικες οργανώσεις σαν το ΡΚΚ. Η επιρροή της οργάνωσης, την οποία η Τουρκία χαρακτηρίζει τρομοκρατική, αυξάνεται μεταξύ των νεαρότερης ηλικίας Κούρδων στο Ιράκ, ειδικά σε περιοχές όπου το PUK είναι ισχυρό, σημειώνει το Al-Monitor.

Το θέμα του πετρελαίου

Σχεδόν οι μισές ετήσιες εξαγωγές πετρελαίου του Ιράκ προέρχονται από τις πετρελαιοπηγές του Κιρκούκ. Η απώλεια του ελέγχου των πετρελαιοπηγών είναι ένα δραματικό οικονομικό και πολιτικό πλήγμα για τους Κούρδους, αλλά επίσης δημιουργεί νέες προκλήσεις για την ιρακινή κυβέρνηση και τις γειτονικές χώρες.

Μέχρι τώρα, το πετρέλαιο περνούσε από το Κιρκούκ μέσα από την περιοχή του ιρακινού Κουρδιστάν, μέσα από τα τουρκικά σύνορα, στο λιμάνι του Τσεϊχάν, είπε πρόσφατα στη HuffPost ο Ομέρ Οζκιζιλτσίκ του Middle East Foundation (Ortadoglu Vakfi).

Ο Ιρακινός υπουργός Πετρελαίου έχει προειδοποιήσει τους Κούρδους να μην εμποδίσουν τη ροή του πετρελαίου, αλλά οι εντάσεις μεταξύ Βαγδάτης και Ερμπίλ καθιστούν την άμεση μεταφορά πετρελαίου μεταξύ Κιρκούκ και Τουρκίας ένα φορτισμένο ζήτημα.

Η Βαγδάτη θα εξέταζε την εξαγωγή του πετρελαίου της μέσω Ιράν. Αλλά ο αποκλεισμός της Τουρκίας από το εμπόριο πετρελαίου θα μπορούσε να αποτελέσει πολιτικό πλήγμα, καθώς και οικονομικό, για την κυβέρνηση του Ερντογάν.

Τα πρώτα σημάδια της αποτυχίας έχουν ήδη εμφανιστεί. Την περασμένη Πέμπτη, μόλις 196.000 βαρέλια πετρελαίου πέρασαν από την περιοχή γύρω από το Κιρκούκ στην Τουρκία αντί για τα συνήθη 600.000. Αρκετές διεθνείς εταιρείες που είχαν προβεί σε προπληρωμές στην κουρδική κυβέρνηση πλέον ανησυχούν για τα χρήματά τους, αναφέρει το Bloomberg.

Οι Κούρδοι είναι οι χαμένοι αυτής της διαμάχης για κέρδη και εδάφη. Αλλά αυτό δεν κάνει αυτόματα τους αντιπάλους τους νικητές.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στη γερμανική έκδοση της HuffPost και μεταφράστηκε στα ελληνικά