Η προστασία του περιβάλλοντος και τα χάλια μας

10:15 2/6/2020 - Πηγή: Huffington Post Greece

Ένας από τους πλέον προβληματικούς τομείς είναι αυτός της αειφορικής διαχείρισης του οικολογικού αποθέματος της χώρας, καθόσον η συνεχής υποβάθμιση της ποιότητας του περιβάλλοντος παρά την ύπαρξη της συνταγματικής επιταγής και του εθνικού και κοινοτικού περιβαλλοντικού δικαίου, οφείλεται κατά κύριο λόγο σε φαινόμενα κακοδιοίκησης και σε πολλές περιπτώσεις διαφθοράς, που αφήνουν την αδηφάγο ιδιωτική πρωτοβουλία ασύδοτη. Η συνεχιζόμενη υποβάθμιση δεν επηρεάζει

μόνο την ποιότητα ζωής, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα και σοβαρή απειλή κατά της αναπτυξιακής προσπάθειας της χώρας,, φαλκιδεύει τα δικαιώματα των επερχομένων γενεών και περιορίζει σε μεγάλο βαθμό τη διατήρηση των φυσικών πόρων.

Από τις ποικίλες απειλές κατά του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων ξεχωρίζουν, για το μη αναστρέψιμο του χαρακτήρα τους, οι χωροταξικές μεταβολές με επιπτώσεις στο οικολογικό απόθεμα της χώρας, που συνιστούν ευθεία απειλή στο υπόβαθρο της ζωής.

Σημαντικά προβλήματα όπως το νέφος και η αλόγιστη χρήση επικινδύνων ουσιών μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη λήψη τεχνικών ή θεσμικών μέσων. Η ερημοποίηση, η καταστροφή των δασών και η επέκταση της αστικοβιομηχανικής και τουριστικής ανάπτυξης σε βάρος της γεωργικής γης και των οικοσυστημάτων είναι φαινόμενα μη αναστρέψιμα.

Η χώρα μας είναι από τις λίγες χώρες που καταστρέφουν τη γεωργική γη, που είναι ένα μικρό ποσοστό της όλης εκτάσεως, για οικοπεδοποίηση αντί της άγονης γης που υπάρχει μπόλικη. Εάν δει κάποιος την Αττική από αεροπλάνο θα διαπιστώσει μια συνεχή οικοδόμηση από Χαλκίδα μέχρι Κιάτο.

Συνεπώς η Διοίκηση οφείλει να εφαρμόσει κατά προτεραιότητα πολιτικές και μέτρα πρόληψης μέσα από ένα υγιή προληπτικό χωροταξικό σχεδιασμό, αφού βεβαίως λάβει υπόψη και τις δημιουργηθείσες καταστάσεις.

Η Διοίκηση θα όφειλε επίσης κατά προτεραιότητα να συντάξει, να εφαρμόσει και να ελέγξει αποτελεσματικά (που είναι το δυσκολότερο γιατί δεν υπάρχουν επαρκείς ελεγκτικοί μηχανισμοί και παρεμβάλλονται και πολιτικές παρεμβάσεις) τον εθνικό και περιφερειακό χωροταξικό σχεδιασμό με άξονες την προστασία των δασών, τη χωροθέτηση της διάθεσης των στερεών αποβλήτων και την αποτελεσματική διαχείριση τους, τομέας που ταλαιπωρεί ολόκληρη την Ελλάδα, που οι σχεδιασμοί λόγω εντόνων κοινωνικών αντιδράσεων δεν ολοκληρώνονται και με πολλαπλές καταδίκεςαπό το ευρωπαϊκό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την καταπολέμηση της άναρχης δόμησης ιδίως του νησιωτικού χώρου [ κατά τακτά χρονικά διαστήματα έχομε την τελευταία νομιμοποίηση των αυθαίρετων] και τον χωροταξικό σχεδιασμό της ανοικοδόμησης για να γλυτώσομε το κτίσιμο της Ακρόπολης. Σημαντικά εργαλεία για την επιτυχία των παραπάνω στόχων είναι το Κτηματολόγιο και οι δασικοί χάρτες, που αναμένουν την εκδίκαση από τις ΕΠΕΑ [ν.3889/2010] 170,000 αντιρρήσεων για την επικύρωση τους. Με το ν.4685/2020 περί εκσυγχρονισμού της περιβαλλοντικής νομοθεσίας θεσπίσθηκαν νέοι διακριτοί χαρακτηρισμοί των δασικών εκτάσεων. Υπάρχουν όμως πληροφορίες ότι στο Κτηματολόγιο δεν υποβάλλονται για ορεινά ή άγονα αγροτεμάχια αιτήσεις για καταχώρηση δικαιωμάτων λόγω κόστους ή εγκαταλείψεως τους.

Οι παραπάνω παραλείψεις για την προστασία του περιβάλλοντος πιστοποιούνται με τις επί σειρά ετών αποφάσεις των εθνικών και κοινοτικών δικαστικών αρχών, τις αιτιάσεις των αρμοδίων οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις κινητοποιήσεις των πολιτών, των περιβαλλοντικών οργανώσεων και των ΜΚΟ, που πολλές είναι αξιόλογες και παράγουν έργο, για την προστασία του περιβάλλοντος, τις καταγγελίες για αδράνεια των αρμοδίων υπηρεσιών για τη λειτουργία μη νομίμων ΧΥΤΑ, άλλωστε οι βαρύτερες καταδίκες, που έχουν επιβληθεί στη χώρα μας είναι για παραλείψεις προστασίας του περιβάλλοντος [π.χ.Κουροπητός]

Στη χώρα μας το 28ο/ο του εδάφους της έχει χαρακτηρισθεί Natura με ελαφρά καρδιά και χωρίς τη προσήκωσα μελέτη και με κατάθεση των σχετικών χαρτών στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΗΕ, με αποτέλεσμα οι εκτάσεις αυτές να μη μπορούν να αξιοποιηθούν παρά μόνο για ήπια εκμετάλλευση, βάση μίας ατέρμονος γραφειοκρατικής διαδικασίας, που ελάχιστοι μπόρεσαν να διεξέλθουν, οι περισσότεροι απλά παραβίαζαν το καθεστώς προστασίας.

Ήδη έχει θεσπισθεί νέο ευρωπαϊκό καθεστώς για τις περιοχές Natura. Μέχρι τώρα υπήρχαν προσωπικές ρυθμίσεις επί τη βάσει ειδικών σχετικών μελετών. Τώρα όμως εισάγονται 4 ζώνες προστασίας των περιοχών Natura:

α) ζώνη απόλυτης προστασίας της φύσης

β) ζώνη προστασίας της φύσης

γ) ζώνη διατήρησης οικοτόπων

δ) ζώνη βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων.

Στις ζώνες αυτές θα μπορούν να αναπτυχθούν δραστηριότητες, που θα προβλέπονται από ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες, που θα εκπονηθούν σε όλη τη χώρα με αντίστοιχα διαχειριστικά σχέδια και θα εγκριθούν με προεδρικά διατάγματα ανά περιοχή. Δηλαδή αντικαθίσταται το σημερινό αδιαφανές βάση μελετών σύστημα για τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες στις περιοχές Natura με ένα νέο σύστημα καθορισμού των δραστηριοτήτων σύμφωνο με την οδηγία 92/43 ΕΟΚ για τους οικότοπους. Το όλο θέμα θυμίζει το ανέκδοτο τι διαφέρει η θεωρία από τη πράξη, γιατί άλλα γράφονται και άλλα γίνονται in situ. Σε κάθε όμως περίπτωση είναι μια καλή αρχή, ασχέτως του χρόνου, λαμβανομένου υπόψη των ελληνικών δικαστικών και γραφειοκρατικών ιδιαιτεροτήτων, που θα απαιτηθεί για την ολοκλήρωση του όλου σχεδίου.

Λέανδρος Τ.Ρακιντζής

Αρεοπαγίτης ε.τ.