Η σημερινή κρίση στην Κριμαία – Η ιστορία επαναλαμβάνεται

08:56 28/7/2021 - Πηγή: Huffington Post Greece

Οι πολεμικές αψιμαχίες των τελευταίων εβδομάδων μεταξύ δυτικών, κυρίως βρετανικών πολεμικών σκαφών, να δέχονται βολές από ρωσικούς πυραύλους στα ανοικτά της χερσονήσου της Κριμαίας, προέκυψαν κάπως απρόσμενα, σε μια εποχή που η ανθρωπότητα μαστίζεται από σοβαρές κρίσεις. Βέβαια όσοι δεν έχουν πρόσβαση σ΄εκείνα τα κέντρα λήψης αποφάσεων που καθορίζουν τις τύχες μας έχουν λόγους να ανησυχούν και να απορούν ποιο άραγε να είναι το πραγματικό διακύβευμα στην τρέχουσα «κριμαϊκή κρίση»;

Εκ των πραγμάτων η σημερινή κρίση στην Κριμαία μας παραπέμπει σε μια άλλη κρίση στην περιοχή η οποία κατέληξε

σε ένα από τους πιο αιματηρούς πολέμους τη σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας - ήτοι στον Κριμαϊκό πόλεμο, πριν ενάμισι περίπου αιώνα.

Αυτή η αναφορά ίσως μας βοηθήσει να προβούμε σε κάποιες συγκρίσεις και, κατά κύριο λόγο να αναγάγουμε ορισμένα διδάγματα σχετικά με τις ενδεχόμενες παρενέργειες της σημερινής κριμαϊκής κρίσης.

Μια καλή αφετηρία για να ξετυλίξουμε το κουβάρι σ’αυτόν τον προβληματισμό είναι να υπογραμμίσουμε την απόλυτη συναίνεση των Βρετανών ιστορικών στο ότι ο κριμαϊκός πόλεμος του 1854-56 ήταν ο πιο άχαρος, ανούσιος και βλακώδης πόλεμος στον οποίο ενεπλάκη η Βρετανία στην μακραίωνη ιστορία της - εξ ου και η διακωμώδησή του τόσο στο βρετανικό σινεμά (βλέπε, για παράδειγμα, την φαρσοκωμωδία, «Η Επέλαση της Ελαφράς Ταξιαρχίας!»), όσο και στη λογοτεχνία.

Μάλιστα ένας ένθερμος ενστερνιστής του ελεύθερου εμπορίου, ο John Bright, έφτασε στο σημείο να χαρακτηρίσει τη βρετανική πολεμική εμπλοκή στην Κριμαία «έγκλημα», μία άποψη που θα συμμερίζονταν έγκυροι Βρετανοί ιστορικοί όπως ο A.J.P. Taylor ή ο E.H. Carr –από την άποψη ότι, καθώς λέει ένα γαλλικό γνωμικό, «χειρότερο κι από το έγκλημα είναι η ηλιθιότητα».

Ο A.J.P. Taylor, σε ένα άρθρο του, που περιλαμβάνεται στον τόμο “Europe: Grandeur and Decline”, (Penguin, 1974, p. 67-77) χαρακτηρίζει τον πόλεμο της Κριμαίας “The War That Would Not Boil”, («Ο Πόλεμος Που Δεν Πάει Κάτω Με Τίποτε.») Δύο βασικοί λόγοι καθιστούν τον Κριμαϊκό πόλεμο τόσο «αχώνευτο» για τους Βρετανούς.

Ο ένας έχει να κάνει με το διακύβευμα. Τι διακυβεύονταν γι΄ αυτούς ώστε να συρθούν σ’ εκείνη την πολεμική προπέτεια; Συνήθως οι κυβερνήσεις προσφεύγουν στον πόλεμο για να υπερασπιστούν, ή να προαγάγουν, «ζωτικά τους συμφέροντά», όπως αυτά τα εκλαμβάνει η εκάστοτε κυβέρνηση. Στην περίπτωση της Κριμαίας ποιο ήταν το βρετανικό «ζωτικό συμφέρον» που τους έσυρε στον πιο πολύνεκρο πόλεμο της εκατονταετίας μεταξύ των Ναπολεόντειων πολέμων και του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου;

Στην προκειμένη περίπτωση αυτό που ενοχλεί του Βρετανούς είναι ότι η Βρετανία σύρθηκε σ΄εκείνη τη σύρραξη για να εξυπηρετήσει αλλότρια συμφέροντα. Αφορμή για τον Κριμαϊκό αποτέλεσε η διαμάχη μεταξύ Γαλλίας και Ρωσίας για την «πρωτοκαθεδρία» στους Άγιους Τόπους, στα Ιεροσόλυμα: η Καθολική ή η Ορθόδοξη Εκκλησία;

Ως τα μέσα του 19ου αιώνα τον απόλυτο έλεγχο στους Αγίους Τόπους τον είχε η Ορθοδοξία. Ωστόσο η Γαλλία του μεγαλομανή Ναπαολέοντα-Βοναπάρτη που είχε ξεχάσει τις αρχές περί ανεξιθρησκίας της γαλλικής Επανάστασης και είχε προσεταιριστεί τον Καθολικισμό, αυτο-χρίστηκε προστάτης των συμφερόντων των Καθολικών και εκτός συνόρων.

Αυτήν την διαμάχη εκμεταλλεύτηκε η Τουρκία η οποία τάχτηκε υπέρ των Γάλλων. Αποτέλεσμα, ο ρωσο-τουρκικός πόλεμος του 1852 - 4, στον οποίο κατεστράφη ολοσχερώς ο τουρκικός στόλος.

Αυτό προκάλεσε στους Βρετανούς μια πρωτοφανή έκρηξη οργής και ηθικής αγανάκτησης που το Λονδίνο, από κοινού με το Παρίσι κήρυξαν τον πόλεμο στη Ρωσία.

Ο A.J.P. Taylor γράφει ότι: «ο Κριμαϊκός Πόλεμος αποτελούσε το ψυχρό πόλεμο μιας προγενέστερης εποχής. Δύο παγκόσμια συστήματα ρίχτηκαν το ένα κατά του άλλου…Και οι δύο πλευρές απέφυγαν μια μετωπική σύγκρουση η οποία θα οδηγούσε σε ένα πόλεμο ως εσχάτων, και που θα επέφερε μία νέα τάξη πραγμάτων στον πλανήτη.» (σελ. 67)

Συνεπώς ο Κριμαϊκός Πόλεμος περιορίστηκε και από τις δύο πλευρές σε ένα συγκεκριμένο μέτωπο στις παρυφές της Κριμαίας, όπου και οι δύο πλευρές κατασπατάλησαν για δύο χρόνια τις δυνάμεις τους.

Ωστόσο, αν η ιστορία εκείνου του πολέμου περιοριζόταν στα ως άνω συμπεράσματα δεν θα είχε ενοχλήσει τόσο πολύ τους Βρετανούς ιστορικούς μας. Ουσιαστικά η διευθέτηση του πολέμου, με την Συνθήκη των Παρισίων, δεν επέφερε κάποια χειροπιαστή αλλαγή στο χάρτη της Ευρώπης.

Ωστόσο, ο Κριμαϊκός πόλεμος είχε αποτελέσει τη θρυαλλίδα για να ανατραπεί το στάτους κβο στην Ευρώπη των προηγούμενων δύο αιώνων, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να προκαλέσει στα 60 χρόνια που ακολούθησαν την αμετάκλητη περιθωριοποίηση της γηραιάς ηπείρου. Και αυτό γιατί ο μεγάλος κερδισμένος εκείνης της σύρραξης ήταν η Πρωσία.

Χωρίς τον Κριμαϊκό πόλεμο, παρατηρεί ο A.J.P. Taylor, δεν θα είχε ενωθεί η Γερμανία υπό τα σκήπτρα της Πρωσίας. Και αυτό γιατί η Πρωσία ήταν η μόνη από τις υπολογίσιμες δυνάμεις της εποχής εκείνης που δεν συμπαρατάχτηκε με τους Αγγλο-Γάλλους στην Κριμαία. Ακόμα και ο έτερος διεκδικητής της ηγεμονίας του ετερόκλητου γερμανικού χώρου, η Αυστριακή Αυτοκρατορία, είχε ταχτεί ενεργά με το μέρος των Αγγλο-Γάλλων.

Συνεπώς, όταν λίγα χρόνια αργότερα (1864-1870) ξέσπασαν οι πόλεμοι που κατέληξαν στην ενοποίηση της Γερμανίας και στη σύσταση μιας πανίσχυρης Γερμανικής Αυτοκρατορίας υπό τα σκήπτρα των Πρώσων, δεν υπήρξε ουδεμία δύναμη ικανή να τους συγκρατήσει.

Στον γαλλο-πρωσοικό πόλεμο του 1870, που έκρινε τις τύχες της Ευρώπης ως τις μέρες μας, η Ρωσία όχι μόνο ήταν αμέτοχη, αλλά μετακίνησε δυνάμεις της στα ρωσο-αυστριακά σύνορα ώστε να αποτρέψει σε Αυστριακές δυνάμεις να απειλήσουν τους Πρώσους.

Οι δε Βρετανοί, στερούμενοι μιας ηπειρωτικής δύναμης ικανής να συγκρατήσει τους Πρώσους –όπως ήταν η Ρωσία στους Ναπολεόντειους πολέμους, ή και αργότερα, στους δύο παγκόσμιους πολέμους– ήταν ανίκανοι να παρέμβουν και, συνεπώς, παρέμειναν απλοί θεατές στην μεγαλύτερη ανατροπή που συντελέστηκε στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία. {Βλέπε Πάνος Τσακαλογιάννης, «Σύγχρονη Ευρωπαική Ιστορία: Από τη Βαστίλη στον Εικοστό Πρώτο Αιώνα», Α΄ Τόμος, Πέμπτη Έκδοση, Εκδόσεις της Εστίας, Κεφάλαια 4, 6, 8 και 9}

Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο A.J.P. Taylor είναι ότι στο συλλογικό υποσυνείδητο των δυτικών, κυρίως των Βρετανών, η Ρωσία λειτουργεί σαν «μπαμπούλας» (Russian bogey).

Το «ηθικό δίδαγμα» στο οποίο καταλήγει από τον ξεχασμένο πόλεμο της Κριμαίας «ένα δίδαγμα που ενδεχομένως να ισχύει και για τις μέρες μας» είναι ότι «σε οποιαδήποτε σύρραξη μεταξύ Ρωσίας και Δύσης κερδισμένες θα βγουν εκείνες οι Δυνάμεις που θα έχουν μείνει αμέτοχες, θα έχουν κρατήσει αποστάσεις».(σελ. 77)

Με γνώμονα τα σημερινά διεθνή δεδομένα δεν είναι δύσκολο να αποφανθεί κανείς ποιος θα βγει ωφελημένος από μία ανοιχτή ρήξη μεταξύ μιας παραπαίουσας Δύσης και της Ρωσίας του Βλαδίμηρου Πούτιν. Αυτό, κατά τη γνώμη του γράφοντος, είναι τόσο εξόφθαλμο ώστε ίσως οι μόνοι που αδυνατούν να το συλλάβουν είναι εκείνοι που κρατούν στα χέρια τους τις τύχες μας και που είναι επιρρεπείς σε “funny games”, παρόμοια με εκείνα που έπαιξαν ομόλογοί τους πριν σχεδόν 150 χρόνια.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕΗ Γερμανία ετοιμάζεται για τον «πόλεμο των άστρων»Μπάιντεν κατά Ρωσίας με καταγγελίες περί προσπάθειας εμπλοκής στις εκλογές του 2022