Η Θέμις άργησε μια μέρα, μπορεί και περισσότερο

22:22 18/1/2021 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η Δικαιοσύνη σαν τρίτη λειτουργία του κράτους επιεικώς υπολειτουργεί, κάποιοι μεταξύ των οποίων και Υπουργός Δικαιοσύνης την χαρακτήρισαν ότι βρίσκεται στα όρια της αρνησιδικίας με την έννοια, ότι καθυστερεί τόσο πολύ η οριστική επίλυση της, που στο τέλος εκτός από κάποιες προσωπικές περιπτώσεις οι εννέα στις δέκα πολιτικές υποθέσεις δεν επιλύονται οριστικά τις περισσότερες φορές γιατί οι ενδιαφερόμενοι έχασαν το ενδιαφέρον τους.

Για τις ποινικές υποθέσεις η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη, τα μεν πλημμελήματα εκδικάζονται στα όρια της παραγραφής, τα δε κακουργήματα ιδίως αυτά που αφορούν

οικονομικά εγκλήματα, για τα οποία η ανάκριση και η διαδικασία στο ακροατήριο διαρκεί μεγάλα χρονικά διαστήματα εκδικάζονται στις παρατάσεις που προβλέπει ο Κ.Ποιν.Δ..

Η επιτροπή Πισσαρίδηστο πόρισμα της για τα διοικητικά δικαστήρια διαπιστώνει ότι για να ολοκληρωθεί η εκδίκαση προσφυγής μιας επιχείρησης απαιτούνται 1.711 ημέρες η τρίτη χειρότερη επίδοση παγκοσμίως.

Η καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης είναι διαχρονικό φαινόμενο, ακόμα και Shakespeareστο μονόλογο του Hamlet λέει, ένα από τα τρία μεγάλα κακά του κόσμου είναι the laws delay και ο Εμμανουήλ Ροΐδης πριν το 1900 γράφει«όταν γίνεται ένα έγκλημα όλοι ρωτούν, γιατί δεν εκτελούν τον κακούργο και όταν κάποτε τον εκτελούν όλοι αναρωτιούνται τι έκανε ο κακομοίρης και τον εκτελούν».

Η απαράδεκτη αυτή κατάσταση οφείλεται σε πολλούς παράγοντες οι κυριότεροι είναι η ευκολία με την οποία τα δικαστήρια παρέχουν αφειδώς αναβολές εκδικάσεως των υποθέσεων, η πολυπλοκότητα των διαδικασιών, μία ποινική υπόθεση για κριθεί αμετάκλητα απαιτούνται επτά στάδια διαδικασίας, οι συχνές τροποποιήσεις των νόμων ιδίως ποινικών και φορολογικών, και το σπουδαιότερο η Πολιτεία δεν τόλμησε διαχρονικά να σπάσει αυγά και να συγκρουσθεί με τα συντεχνιακά μικροσυμφέροντα, όπως για την επέκταση του ωραρίου λειτουργίας των δικαστηρίων.

Η βραδύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης και η εν πολλοίς ανεπάρκεια των Δικαστηρίων να επιβάλλουν το νόμο κυρίως στα οικονομικά εγκλήματα, όπου απαιτούνται ειδικές οικονομικές και λογιστικές γνώσεις, τις οποίες ωστόσο στερούνται οι δικαστές και επαφίενται στην επισφαλή κρίση των πραγματογνωμόνων, αλλά και η διακριτική μεταχείριση των επωνύμων που σε κάποιους επιβλήθηκαν επιεικείς ποινές δυσανάλογες προς το μέγεθος της απάτης, όπως επίσης η σε μεγάλο βαθμό ποινική και πειθαρχική ατιμωρησία των δημοσίων υπαλλήλων, έχει δημιουργήσει στους πολίτες ένα αίσθημα ελλείψεως εμπιστοσύνης στην αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης για την προάσπιση των δικαιωμάτων τους και μείωση του κύρους της Δικαιοσύνης.

Φοβάμαι ότι αυτό ενέχει μεγάλο ποσοστό αληθείας, με τη παρατήρηση ότι το κύρος της κάπως διασώζεται για όσους δεν έχουν προσφύγει στις υπηρεσίες της, γιατί κάποιοι εξαιρετικοί δικαστές καταβάλλουν φιλότιμες προσπάθειες και καλύπτουν τα κενά, αλλά ως πότε; Για όσους όμως τόλμησαν να προσφύγουν ταιριάζει ο στίχος του εθνικού ποιητή και διηγώντας τα να κλαις.

Θεωρώ, ότι το πρόβλημα της απονομής της δικαιοσύνης είναι το σοβαρότερο και λόγω των συνταγματικών διατάξεων που απαιτούν συνταγματική αναθεώρηση. Κάτι, που κανείς πολιτικός δεν τόλμησε να προτείνει. Πρόκειται για ζήτημα δυσεπίλυτο με πολλαπλές συνέπειες σε όλες τις εκφάνσεις του δημοσίου και κυβερνητικού έργου και κυρίως στην οικονομική ανάπτυξη με την εισαγωγή επενδύσεων, για την οποία πρέπει να εξασφαλίζεται ασφάλεια δικαίου με ταχύτατες δικαστικές διαδικασίες, όπως τονίζει το πόρισμα της επιτροπής Πισσαρίδη.

Είναι γεγονός ότι προς το σκοπό αυτό η κυβέρνηση θέσπισε πρόσφατα την ίδρυση ειδικών τμημάτων δικαστηρίων με επιλογή και επιμόρφωση των δικαστών, αλλά αυτό θα απαιτήσει βάθος χρόνου, την επίλυση κάποιων διαρθρωτικών προβλημάτων, τις βάσιμες συνδικαλιστικές αντιρρήσεις ότι με την επιλογή των αρίστων απογυμνώνονται οι λοιποί δικαστικοί σχηματισμοί, τις παγιωμένες νοοτροπίες δικαστών και δικηγόρων και τις αυθόρμητες λαϊκές κινητοποιήσεις που προσφέρονται για πολιτική εκμετάλλευση.

Η λειτουργία της ποινικής δικαιοσύνης έχει φθάσει σε αδιέξοδο λόγω της σωρεύσεως των ποινικών υποθέσεων εξ αιτίας των αναβολών εκδικάσεως και της βραδύτητας που διεξάγεται το προανακριτικό έργο, που επιδεινώθηκε από τα λόγω πανδημίας περιοριστικά μέτρα και της ματαιώσεως της εκδίκασης των μη υποκειμένων σε παραγραφή υποθέσεων , που κάποτε θα εισαχθούν ξανά προς εκδίκαση και οποιαδήποτε λύση εξαρτάται από τη διάρκεια της πανδημίας, άρχισε όμως μια προσπάθεια βελτίωσης των συνθηκών που αντιμετωπίζουν όσοι εμπλέκονται στη λειτουργία της ποινικής δικαιοσύνης. Ήδη ανακοινώθηκε, ότι πρόκειται να προκηρυχθεί μειοδοτικός διαγωνισμός για την προμήθεια και λειτουργία ηλεκτρονικών συστημάτων για την παροχή υπηρεσιών.

Με τις σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις δρομολογείται η μετάβαση της Δικαιοσύνης στη ψηφιακή εποχή σε πρώτο στάδιο σε δύο πεδία ήτοι στην εγκατάσταση συστήματος τηλεδιάσκεψης σε δικαστήρια και σωφρονιστικά καταστήματα και της ενημέρωσης της πορείας των πινακίων και εκθεμάτων των δικαστηρίων.

Συγκεκριμένα προβλέπεται η δημιουργία υπηρεσιών τηλεδιάσκεψης για τα πολιτικά, ποινικά και διοικητικά δικαστήρια, για το ανακριτικό έργο και τα αιτήματα δικαστικής συνδρομής (rogation)με τις αντίστοιχες αλλοδαπές υπηρεσίες. Στις υπηρεσίες αυτές θα περιλαμβάνονται και η εξ αποστάσεως κυρίως των κρατουμένων στα σωφρονιστικά καταστήματα εξέταση μαρτύρων και κατηγορουμένων, που θα διευκολύνει τις διαδικαστικές πράξεις και θα εξοικονομηθούν αστυνομικές δυνάμεις, που απαιτούνται για τη φύλαξη και μεταφορά τους. Με τη δημιουργία ηλεκτρονικού πινακίου θα περιορισθούν οι άσκοπες αναμονές στα ακροατήρια των δικαστηρίων των εμπλεκομένων σε δικαστικές υποθέσεις και η εντεύθεν ταλαιπωρία τους, αφού θα μπορούν να ενημερωθούν ηλεκτρονικά για την ακριβή ώρα εκδίκασης της υπόθεσης. Σαφώς τα οφέλη από τις ρυθμίσεις αυτές είναι προφανή και μετρήσιμα.

Ήδη η γραμματειακή υποστήριξη των δικαστηρίων μέχρι και την κατάθεση γίνεται ηλεκτρονικά, το δε θεσπισθέν πρόσφατα e-justice βρίσκεται σε οργανωτικό στάδιο, το οποίο όταν ολοκληρωθεί και εκπαιδευτούν πλήρως οι χειριστές του, θα επιταχύνει τη διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης, αλλά με κανένα τρόπο δεν μπορεί να υποκαταστήσει την δικανική κρίση, μπορεί όμως να βοηθήσει τον σχηματισμό της. Σε ορισμένες όμως διαδικασίες, όπως της εκούσιας δικαιοδοσίας, που δεν υπάρχει αντιδικία και ιδίως στη δημοσίευση των διαθηκών και την κήρυξη τους ως κυρίας, θα μπορούσε να εφαρμοσθεί αμέσως και να λύσει το οξύ πρόβλημα από τη πολύμηνη καθυστέρηση δημοσίευσης των διαθηκών, που έχει πολύ σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.

Η απονομή της δικαιοσύνης είναι η σοβαρότερη λειτουργία του κράτους, γιατί είναι ο τελικός κριτής σε όλα τα ζητήματα του δημοσίου και ιδιωτικού βίου. Η Δικαιοσύνη σαν θεσμός πρέπει όχι μόνο να είναι από όλους σεβαστή, αλλά και η ίδια και οι λειτουργοί της πρέπει να εμπνέουν με τις πράξεις τους και τις αποφάσεις τους το σεβασμό και την εμπιστοσύνη των πολιτών, που αποκτάται κυρίως με τη δημόσια απονομή της και την ορθότητα των αμερόληπτων αποφάσεων της. Η δημόσια διεξαγωγή της δίκης αποτελεί λαϊκή κατάκτηση και μέσο ελέγχου από τη λαϊκή κυριαρχία της καλής λειτουργίας της δικαιοσύνης και να μη ξεχνάμε, ότι η δίκη του Σωκράτη έγινε δημόσια και τον απόλυτο σεβασμό του στη δικαστική απόφαση.

Υπάρχουν δίκες κυρίως πολιτικού ενδιαφέροντος που προκαλούν πανελλήνιο ενδιαφέρον, που με τη συναίνεση του κατηγορουμένου μεταδίδονται τηλεοπτικά, παλιότερα δε ιδίως στην επαρχία οι μεγάλες δίκες αποτελούσαν τοπικό γεγονός και τα ποινικά δικαστήρια μεγάλο σχολείο που τα επισκέπτονται οργανωμένα μαθητές, άλλωστε παλαιότερα οι εφημερίδες δημοσίευαν καθημερινό δικαστικό reportage, ο κόσμος διασκέδαζε με τα ευτράπελα και ο Δ.Ψαθάς έγραψε δύο υπέροχα βιβλία «Η Θέμις έχει κέφια» και το «Η Θέμις έχει νεύρα».

Σύμφωνα με το άρθρο 90 του Συντάγματος οι συνεδριάσεις των δικαστηρίων πρέπει να είναι δημόσιες και η προσέλευση ελεύθερη στους πολίτες, πλην εξαιρέσεων, στις περιπτώσεις που το δικαστήριο διατάσσει τη διεξαγωγή της δίκης κεκλεισμένων των θυρών. Όσο λόγω πανδημίας διαρκούν τα απαγορευτικά μέτρα λήφθηκαν κάποια μέτρα περιορισμού της δημοσιότητας, που για τη διεξαγωγή διαδικτυακά κάποιων επειγουσών δικών μπορεί να θεωρηθούν συνταγματικά ανεκτά. Όταν επανέλθομε στη κανονικότητα θα υπάρξει πρόβλημα εάν συνεχισθεί η έλλειψη δημοσιότητας, που δεν μπορεί να θεραπευθεί με απλό νόμο, αλλά χρειάζεται συνταγματική αναθεώρηση. Στο σημείο αυτό θέλω να επιστήσω τη προσοχή αυτών που σχεδιάζουν τις από απόσταση δίκες να επιλύσουν πρώτα το νομικό αυτό ζήτημα, γιατί μπορεί να δημιουργηθούν ακυρότητες δικαστικών αποφάσεων , που λόγω του διάχυτου ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων μπορούν να προβληθούν σε κάθε στάση της δίκης και δικαστήριο και να αποτελέσουν παράβαση του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ περί δικαίας δίκης.

Λέανδρος Τ.Ρακιντζής

Αρεοπαγίτης ε.τ.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ. Σοφία Μπεκατώρου: «Να βγουν όλα στο φως» H σεξουαλική κακοποίηση δεν έχει ημερομηνία λήξης