Ιουλία Μπίμπα: Το σαμποτάζ, η προδοσία, η σύλληψη και τα γράμματα από τη φυλακή

12:36 20/5/2017 - Πηγή: Huffington Post Greece

Ιουλία Μπίμπα. Μια κοπέλα λεπτή, με τα μαλλιά τραβηγμένα κότσο, μοναχική, λιγομίλητη. Γεννημένη στη Σάμο. Παντρεμένη. Δασκάλα στο κατηχητικό σχολείο του Αγίου Νικολάου στο Κουκάκι. Οργανωμένη στην αντιστασιακή οργάνωση ΠΕΑΝ.

Ποια ήταν η ΠΕΑΝ

Η Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων ήταν αντιστασιακή οργάνωση, αστικοδημοκρατική, μεγαλοϊδεατική και αντικομμουνιστική. Ιδρύθηκε στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1941 από τον Κώστα Περρίκο, υποσμηναγό της Πολεμικής Αεροπορίας, φλογερό αγωνιστή, έντιμο πατριώτη και

άνθρωπο με υψηλές αρχές. Ο Κώστας Περρίκος ήταν η ψυχή της οργάνωσης. Καθόριζε τους στόχους, οργάνωνε τις επιχειρήσεις, έβρισκε τα μέσα και τους τρόπους.

Σκίτσο από το αρχείο Περρίκου

Αθήνα 1942

Μετά τον σκληρό χειμώνα του 1941-1942, που η πείνα είχε γίνει λιμός και ο θάνατος καθημερινό φαινόμενο, η Αθήνα μοιάζει ετοιμοθάνατη και ο κατακτητής φαίνεται σαν να έχει νικήσει. Ο κατακτητής δεν είναι ο μόνος εχθρός. Οι ντόπιοι συνεργάτες του, οι ελεεινοί μαυραγορίτες, θησαυρίζουν άτιμα από την πείνα και τη ανάγκη των ανθρώπων πουλώντας νοθευμένα είδη πρώτης ανάγκης με αντάλλαγμα ολόκληρες περιουσίες. Σπίτια, κοσμήματα, έργα τέχνης και κειμήλια περνάνε στα χέρια τους για έναν ντενεκέ λάδι ή ένα σακί αλεύρι! Λόγω του πληθωρισμού το χρήμα δεν είχε καμία αξία. Η δυστυχία και η εξαθλίωση έχουν απλωθεί παντού. Το ψωμί μοιράζεται με το δελτίο. Οι φτωχοί δεν έχουν χρήματα για το δελτίο. Τα πρόσωπα των παιδιών είναι μόνον μάτια.

Λιμός 1941-1942

Γράφει ο Κώστας Περρίκος:

Το καλοκαίρι του '42 η Αθήνα ήταν μια μαραμένη πόλη. Μια πόλη που δεν ήξερες αν ήθελε να ζήσει ή να πεθάνει. Εμείς είχαμε κιόλας οργανώσει την ΠΕΑΝ. Μοιράζαμε προκηρύξεις, στέλναμε πληροφορίες έξω. Από τον Απρίλη τυπώναμε και μια εφημερίδα. Τη Δόξα. Είναι όμως αρκετά όλα αυτά; Αρκετά για να κρατήσεις όρθια την ψυχή ενός λαού; Έτσι άρχισα να δουλεύω μέσα μου την ιδέα μιας μεγάλης ανατίναξης. Μέσα στην καρδιά της Αθήνας. Αν μας πιάνανε, θα έπαιρνα την ευθύνη επάνω μου. Δεν ήθελα να χαθούνε άλλες ψυχές. Έφτανε η δική μου. Έτσι το αποφάσισα. Κι έτσι τινάξαμε στον αέρα την ΕΣΠΟ, γωνία Γλάδστωνος και Πατησίων.

Παράνομη εφημερίδα ΔΟΞΑ

Η προετοιμασία

Στόχος το αρχηγείο της προδοτικής ΕΣΠΟ (Ελληνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση) της πιο επικίνδυνης και βδελυρής από τις φιλοναζιστικές οργανώσεις. Βρίσκεται στην γωνία Πατησίων και Γλάδστωνος, δυο βήματα από την Ομόνοια. Το χτύπημα θα γίνει μέρα μεσημέρι, την Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 1942. Θα το εκτελέσει ο Ουλαμός Καταστροφών της ΠΕΑΝ και θα είναι το μεγαλύτερο σαμποτάζ σε ολόκληρη την κατεχόμενη Ευρώπη.

Η επιλογή της ημέρας δεν είναι τυχαία. Την Κυριακή τα καταστήματα και τα γραφεία είναι κλειστά. Έτσι δεν θα κινδυνεύσουν αθώοι Έλληνες. Απ' την άλλη τις Κυριακές το κτίριο έχει μεγάλη κίνηση λόγω των διαλέξεων και της διανομής ψωμιού και δελτίων τροφίμων που γίνονται εκεί.

Την παραμονή της μεγάλης επιχείρησης τρία μέλη του Ουλαμού Καταστροφών πηγαίνουν στο σπίτι της Ιουλίας στο Κουκάκι, για να φτιάξουν τη βόμβα. Δέκα οκάδες δυναμίτης τυλιγμένος σε χοντρό χαρτί. Την τοποθετούν σε μία τσάντα που χρησιμοποιεί η Ιουλία Μπίμπα για ψώνια. Βάζουν από πάνω χόρτα. Δίνουν ραντεβού για την επόμενη μέρα στην πλατεία Κάνιγγος.

Το σαμποτάζ

Την Κυριακή το πρωί 20 Σεπτεμβρίου 1942 η Ιουλία μεταφέρει τη βόμβα από το Κουκάκι στην πλατεία Κάνιγγος μέσα στην τσάντα με τα χόρτα. Περιμένει καθισμένη στο παγκάκι της πλατείας μέχρι να ειδοποιηθεί να την παραδώσει στον άνθρωπο που πρέπει.

Μόλις τελειώνει την αποστολή της, πηγαίνει στο καφενείο Αστόρια, στα Χαφτεία. Συναντάει τον αρχηγό της επιχείρησης, τον Κώστα Περρίκο, και περιμένουν τις εξελίξεις. Σε λίγο έρχονται και οι υπόλοιποι συντροφοί τους. Η βόμβα έχει τοποθετηθεί στο κτίριο της ΕΣΠΟ. Σε λίγα λεπτά θα ξέρουν.

Αιόλου-Αστόρια-Σκοπελίτης

Στις 12.03 ο εκκωφαντικός ήχος που και το πυκνό σύννεφο καπνού που απλώνεται τους ειδοποιεί για την επιτυχία του σαμποτάζ. Η Ιουλία ενθουσιασμένη πετάγεται, αγκαλιάζει και φιλάει έναν από τους συντρόφους της. Ευτυχώς μέσα στην αναστάτωση η κίνησή της δεν γίνεται αντιληπτή από τους πελάτες του Αστόρια. Αν τους έπαιρναν είδηση οι Γερμανοί, θα τους εκτελούσαν επιτόπου.

Ολόκληρο το κτίριο ανατινάζεται. Η βόμβα έχει τοποθετηθεί στο κλιμακοστάσιο με αποτέλεσμα το κτίριο να καταρρεύσει εσωτερικά. Μόνον οι εξωτερικοί τοίχοι μένουν όρθιοι. Απολογισμός: νεκροί 43 γερμανοί και 29 μέλη της ΕΣΠΟ. Ο αρχηγός της προδοτικής οργάνωσης Σπύρος Στεροδήμας τραυματίζεται βαριά. Θα υποκύψει δύο μέρες αργότερα στον Ευαγγελισμό.

Ανατίναξη ΕΣΠΟ

Ναυαγούν τα ανθελληνικά σχέδια που είναι να σταλούν Έλληνες εργάτες στη Γερμανία και να στρατολογηθούν νέοι για την ταξιαρχία που θα πολεμούσε στο πλευρό του Άξονα εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Κανένας Έλληνας δεν πολέμησε με ναζιστική στολή.

Η προδοσία και η σύλληψη

Τη χαρά της επιτυχίας διαδέχεται η αγωνία της σύλληψης. Υπάρχει ένας προδότης που ξέρει τις κινήσεις της ομάδας και γνωρίζει αυτούς που οργάνωσαν και εκτέλεσαν το σαμποτάζ. Δεν μιλάει ακόμα. Συγκεντρώνει ονόματα. Οι Γερμανοί δίνουν τρεις λίρες το κεφάλι. Όσο περισσότερα ονόματα συγκεντρώσει, τόσο περισσότερες λίρες θα πάρει.

Ένας φίλος ειδοποιεί ότι οι Γερμανοί είναι στα ίχνη τους. Στις 2 Οκτωβρίου η Ιουλία κρύβεται μαζί με τους συντρόφους της στο κρυσφήγετο της ΠΕΑΝ στην οδό Θησέως 261, στην Καλλιθέα.
Στις 11 Νοεμβρίου το κρυσφήγετο προδίνεται. Οι Γερμανοί περικυκλώνουν το σπίτι στις 4 το πρωί και συλλαμβάνουν αυτούς που βρίσκονται μέσα.

Ο προδότης

Η αχίλλεια φτέρνα της οργάνωσης είναι η έλλειψη συνωμοτισμού. Ο προδότης είναι μέλος της ΠΕΑΝ και ταυτόχρονα συνεργάτης της Γκεστάπο. Ωστόσο ακόμα και μετά τη σύλληψη στο κρησφύγετο της Καλλιθέας δεν τον υποψιάζονται, με αποτέλεσμα να δώσει και άλλες πληροφορίες στους Γερμανούς.

Τον Δεκέμβρη του 1942 μέλη της ΠΕΑΝ τον απομονώνουν και τον ανακρίνουν. Ο προδότης ομολογεί και εκτελείται επιτόπου.

Στη φυλακή

Οι αιχμάλωτοι μεταφέρονται στις φυλακές Αβέρωφ. Ο Κώστας Περρίκος αμέσως παραδέχεται την ενοχή του. Το ίδιο και η Ιουλία Μπίμπα που στο σπίτι της βρέθηκαν τα εκρηκτικά. Ο Περρίκος ως το τέλος προσπαθεί να πείσει τους Γερμανούς πως μόνος του έκανε την ανατίναξη. Η Ιουλία μεταφέρεται στο Εμπειρίκειο Άσυλο στην πλατεία Μαβίλη, που έχει μετατραπεί σε γυναικεία φυλακή. Ανακρίσεις, βασανιστήρια, απομόνωση. Η Ιουλία δεν θα μιλήσει. Δεν θα αποκαλύψει ονόματα. Έχει τεράστια δύναμη ψυχής. Κανείς από τους συλληφθέντες δεν μίλησε.

Σαράντα χρόνια μετά οι σύντροφοί της θυμούνται

Ο Αντώνης Μυτιληναίος και ο Τάκης Μιχαηλίδης, δύο από τους οκτώ συντελεστές του σαμποτάζ, τη θυμούνται με αγάπη και μιλώντας γι' αυτήν τη δεκαετία του '80, τη σκιαγραφούν με τα παρακάτω λόγια:

«Ήταν μια γυναίκα που μπήκε στον αγώνα για να πεθάνει. Ήταν τόσο ενθουσιώδης και τόσο ψυχωμένη και ενεργούσε τόσο αυθόρμητα, που ομολογουμένως όταν τη θυμόμαστε, μας φέρνει δάκρυα στα μάτια. Τη ζήσαμε τόσο λίγο -δεν θα ήταν πάνω από τρεις μήνες- και είναι ακόμα μέσα στην καρδιά μας μετά από σαράντα χρόνια».

Τα γράμματα από τη φυλακή

Η Ιουλία μέσα από τη φυλακή γράφει στην Άννα. Γράμματα γραμμένα με μολύβι πάνω σε οποιοδήποτε χαρτί.

Δεκέμβριος 1942

Αγαπητή Άννα,

πολλές φορές με ρωτάνε εδώ στη φυλακή πώς βρήκα τη δύναμη εγώ, ένα άβγαλτο κορίτσι απ' τη Σάμο ν' ανακατευτώ στην Αντίσταση. Ούτε κι εγώ ξέρω να σου πω. Κάτι μέσα μου μ' έτρωγε. Κάτι μου 'λεγε «Πρέπει να κάνεις κι εσύ κάτι. Το ζητάει η ώρα». Μπορεί να μ' έβαλαν στα αίματα κι εκείνα τα παλικάρια που κατέβασαν τη γερμανική σημαία απ' την Ακρόπολη τον Μάιο του '41. Δεν μάθαμε ακόμα τ' όνομά τους. Ίσως να μην το μάθουμε ποτέ. Θυμάμαι ότι εκείνη τη μέρα, εκείνο το σούρουπο, ανέβηκα πάνω στου Φιλοπάππου και κοίταζα τον βράχο απέναντι. Κοίταζα τον Παρθενώνα και σκεφτόμουνα «Άραγε θα μπορέσω ποτέ να κάνω κι εγώ κάτι;». Ας είναι! Τώρα όλα αυτά είναι περασμένα. Τώρα έχω μπροστά μου τα κάγκελα. Απ' την περασμένη βδομάδα μ' έχουν στην απομόνωση. Θ' αντέξω όμως. Κουράγιο.

Η Ιουλία Μπίμπα δεν θα ξαναδεί το σπίτι της στην οδό Πινότση 14, απ' όπου ανηφόριζε για τον λόφο του Φιλιπάππου.

Αγαπητή Άννα,

να πας στο στρατοδικείο να πάρεις άδεια γιατί είναι απόλυτη ανάγκη να σε δω. Μη στενοχωριέσαι για μένα. Να πεις και στους άλλους να μη στενοχωριούνται. Σ' το 'χω ξαναπεί. Εμείς οι Σαμιώτισσες είμαστε γερά κόκαλα. Φέρε μου μόνο καμιά κουβέρτα, γιατί κοιμάμαι πάνω στο τσιμέντο και καμιά φορά κρυώνω. Φέρε μου και λίγο μπλιγούρι. Αν δεν υπάρχει μπλιγούρι, φέρε μου ρεβίθια. Θυμάμαι συχνά το Κουκάκι και τα στενά του ανθισμένα δρομάκια. Θυμάμαι και τον Άι Νικόλα, εκείνο το πεζούλι που ακουμπούσα και κοίταζα το σπίτι με την πρασινάδα απέναντι. Έμοιαζε με το σπίτι μας στη Σάμο. Είναι παράξενο πόσα πράγματα θυμάται κανείς όταν κοιμάται πάνω στο τσιμέντο. Κουράγιο.

Στις 31 Δεκεμβρίου 1942 συνέρχεται το γερμανικό στρατοδικείο. Συνεδριάζει στο κτίριο του Παρνασσού, στην πλατεία Καρύτση. Η Ιουλία Μπίμπα καταδικάζεται δις σε θάνατο -αποκεφαλισμός δια πελέκεως- και σε πέντε χρόνια κάθειρξη. Οι γερμανοί δεν καταδίκαζαν τις γυναίκες σε θάνατο δια τυφεκισμού. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει δήμιος. Η Ιουλία θα μεταφερθει σε άλλη χώρα. Τραγική μοίρα!

Το τελευταίο γράμμα

Αγαπητή Άννα,

είμαι καλά. Στην απομόνωση οι τοίχοι στάζουνε νερά και κρυώνω. Φρόντισε να μου φέρεις καμιά ρόμπα, γιατί κοντεύω να πεθάνω απ' το κρύο. Είμαι όμως καλά. Αντέχω. Έμαθα ότι ετοιμάζονται να μας στείλουν στη Γερμανία. Δεν πειράζει. Έχω μπροστά μου μια ανηφόρα και πρέπει να την ανέβω ως το τέλος, σκαλί-σκαλί. Ίσως όταν φτάσω στην κορυφή, ο κόσμος να φαίνεται από κει πιο όμορφος. Ίσως να μη χρειάζομαι εκεί πια ούτε τη ρόμπα. Κουράγιο.
Σε χαιρετώ
η φίλη σου

Ιουλία Μπίμπα

Το τέλος

Ο τελευταίος δικός της άνθρωπος που θα τη δει στο ολιγόλεπτο επισκεπτήριο της φυλακής είναι ο αδερφός του συζύγου της. Τη βρίσκει δεμένη σ' ένα δέντρο με τα χέρια τεντωμένα, σαν σταυρωμένη. Είναι σκιά του εαυτού της. Κλαίγοντας του είπε: «Αλέκο μου, να είσαι υπερήφανος, γιατί δεν μαρτύρησα απολύτως τίποτα και ας μου κάνανε του κόσμου τα βασανιστήρια».

Η Ιουλία μεταφέρεται στη Γερμανία μακριά από τα ελληνικά χώματα που οραματίστηκε ελεύθερα. Θα ενταφιαστεί σε κάποιον άγνωστο τάφο σε ξένη γη.

Η ποινή της εκτελείται τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο του 1943. Δια πελέκεως!

Σήμερα

Στη γωνία Πατησίων και Γλάδστωνος, στη θέση όπου ήταν το κτίριο της ΕΣΠΟ, έχει εντοιχιστεί μία αναθηματική πλάκα σαν ανοιχτό βιβλίο που μνημονεύει το σαμποτάζ και τα ονόματα.
Στο παρτέρι του πεζοδρόμου της Γλάδστωνος έχει στηθεί η προτομή του Κώστα Περρίκου.

Περρίκος_Γλάδστωνος

Πιο πίσω υπάρχει μία τετράπλευρη στήλη με ανάγλυφα των μορφών της Ιουλίας Μπίμπα και άλλων τριών εκτελεσμένων συντρόφων της.

Μνημείο Γλαδστωνος και Πατησίων, 4 εκτελεσμένοι

Τον Οκτώβριο του 2015 έγινε στην Αθήνα έκθεση κόμικς με θέμα την Κατοχή. Ένας από τους καλλιτέχνες που πήρε μέρος, ο Πέτρος Ζερβός, εμπνεύστηκε το κόμικς του από την ανατίναξη της ΕΣΠΟ.

Πριν από λίγες μέρες προβλήθηκε ιστορικό ντοκιμαντέρ σε σκηνοθεσία της Καλλιόπης Λεγάκη αφιερωμένο στη μνήμη της Ιουλίας Μπίμπα.

Περισσότερα για τη δράση της ΠΕΑΝ, την ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ και όσα ακολούθησαν μπορείτε να διαβάσετε στον παρακάτω σύνδεσμο.

Το πορτρέτο της Ιουλίας Μπίμπα είναι έργο της Τέτης Σώλου.

Οι φωτογραφίες του σκίτσου του νέου Ναπολέοντα, του νεκρού αστυνομικού, των εφημερίδων ΔΟΞΑ και του κτιρίου της ΕΣΠΟ μετά την ανατίναξη είναι εκθέματα του Τόπου Μνήμης της ΠΕΑΝ (Φιλαρέτου 108, Καλλιθέα). Ευχαριστώ θερμά για τη φιλοξενία και για την παραχώρηση της άδειας χρήσης τους.

Η φωτογραφία του Αστόρια είναι λεπτομέρεια φωτογραφίας του Σ.Β. Σκοπελίτη.

Ευχαριστώ τον Πέτρο Ζερβό που μου παραχώρησε την άδεια χρήσης του κόμικς του «Το φιλί».

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.