Μάρβιν Κάρλσον: Εξερευνώ τον κόσμο μέσω του θεάτρου

07:13 4/11/2022 - Πηγή: Huffington Post Greece

.

Ο Μάρβιν Κάρλσον είναι ζωντανή ιστορία της παγκόσμιας θεατρολογίας. Εκ των κορυφαίων Καθηγητών και Ακαδημαϊκών αποδέχτηκε προσφάτως την τιμητική πρόσκληση του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και επισκέφτηκε το Ναύπλιο. Γεννημένος στην πολιτεία του Κάνσας το 1935, σε ηλικία 87 ετών εξακολουθεί να μαγεύει τους απανταχού θαυμαστές του.

Με την συμβολή του τμήματος Παραστατικών Σπουδών και Ψηφιακών Τεχνών του ΠΑΠΕΛ συνομιλήσαμε με το “ιερό τέρας” των Θεατρικών επιστημών και διάσημο Αμερικανό συγγραφέα χωρίς περιστροφές λαμβάνοντας καθαρές και επί της ουσίας απαντήσεις, ακόμη

και για μερικούς εκ των πρωταγωνιστών του πολιτικού θεάτρου του… παραλόγου που στις μέρες μας δεσπόζει και ταλανίζει την πανανθρώπινες κοινωνίες.

Κύριε Κάρλσον, το “θέατρο είναι πιο όμορφο από τον πόλεμο….”

Πολύ σωστά, είναι ο τίτλος του βιβλίου που έγραψα για το μοντέρνο θέατρο στην Γερμανία. Ειδικά στη Γερμανία είχε μεγάλη απήχηση, θέλησαν να δώσουν έμφαση μέσω αυτού, ότι η χώρα τους αγαπά την κουλτούρα και τις εκφάνσεις του πολιτισμού και ότι ο χαρακτήρας της δεν είναι επιθετικός – συγκρουσιακός.

Ποια ήταν τα κίνητρα για εσάς κύριε Καθηγητά ώστε να εντρυφήσετε στην Θεατρολογία;

 Όλοι θα εντρυφήσουν λιγότερο ή περισσότερο σε ό,τι αγαπούν, Εγώ αγαπώ το θέατρο και έχω αφιερώσει σε αυτό σχεδόν όλη μου τη ζωή. Θα μπορούσα να ισχυριστώ πως είμαι εθισμένος στο θέατρο όπως και η Μαρίνα η οποία υπήρξε και φοιτήτρια μου, είναι σε θέση να σας επιβεβαιώσει.

Υπό κανονικές συνθήκες πηγαίνω στο θέατρο τέσσερις με πέντε φορές την εβδομάδα. Το γιατί αγαπώ το θέατρο είναι μια πιο δύσκολη ερώτηση, προφανώς για τους ίδιους λόγους που κάποιος αγαπά τη μουσική, τις τέχνες, είναι θέμα εκπαίδευσης και αισθητικής όμως για μένα το θέατρο με βοηθά να κατανοήσω τον τρόπο αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων ακόμη και αν προέρχονται από διαφορετικούς πολιτισμούς, αυξάνει την γνώση μου γύρω από το μυστήριο της προέλευσης και της εξέλιξης μας ως είδος. Τελικά έχω την πεποίθηση πως έχει να κάνει με την περιέργεια μου να εξερευνώ τον κόσμο μέσω του θεάτρου…

Η περίοδος της πανδημίας εκτιμάτε ότι κατάφερε να υποβιβάσει τους ανθρώπους ανά τον κόσμο σε ρόλο κομπάρσων ακόμη και στην καθημερινότητά τους;

Είναι αλήθεια. Όλοι μας παραμείναμε απομονωμένοι στα σπίτια και τα δωμάτια μας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το θέατρο συγκεκριμένα υπέφερε πολύ, γιατί είναι μια Τέχνη που απαιτεί στενές και πανανθρώπινες σχέσεις. Τα θέατρα ήταν κλειστά παντού οπότε ήταν αδύνατο να κοινωνικοποιηθούμε μέσω της αλληλεπίδρασης που προσφέρουν. Πράγματι πολλοί ήταν εκείνοι που κλείστηκαν στον εαυτό τους από την παρατεταμένη απομόνωση και παύση των διαπροσωπικών δραστηριοτήτων.

Στις μέρες μας ο κόβιντ σχεδόν μας έχει αφήσει, πλέον μπορούμε να κυκλοφορήσουμε ελεύθερα, να πάμε σε εστιατόρια, δυνάμεθα να απολαύσουμε μια θεατρική παράσταση. Εκτιμώ πως μέσα από τα βιώματα της απομόνωσης συνειδητοποιήσαμε πόσο εύθραυστες είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, οπότε ναι μεν διανύουμε μια νευρική μεταβατική περίοδο αλλά σταδιακά βγαίνουμε από όλη αυτή την περιπέτεια αν μη τι άλλο λιγότερο εγωιστές. Είναι σαν να αισθανόμαστε το πρώτο Ανοιξιάτικο αεράκι “ως προάγγελο του Καλοκαιριού” μετά από έναν βαρύ και μακρύ χειμώνα.

Κύριε Καθηγητά, είστε συγκαταβατικός με τους ατάλαντους ηθοποιούς;

Όλη μου τη ζωή συνεργαζόμουν με καλούς ηθοποιούς, όμως όταν είσαι καθηγητής έχεις δεσμευτεί να εκπαιδεύσεις και να μορφώσεις τους ανθρώπους. Μερικοί είναι πιο έξυπνοι από τους άλλους, όμως εκτιμώ ότι αν δουλέψεις σκληρά θα τα καταφέρεις. Θυμάμαι όταν έπαιζα ο ίδιος, υπήρχαν ηθοποιοί με τρομερό φυσικό ταλέντο. Όμως μου αρέσουν οι προκλήσεις, να δουλεύω με ανθρώπους που δεν έχουν και τόσο ταλέντο, το μεγάλο στοίχημα για μένα προσωπικά ήταν να τους “ξεκλειδώσω” το όποιο υποκριτικό χάρισμα και να τους αναδείξω. Πολλές φορές με εξέπλητταν οι κρυμμένες ικανότητες και υποκριτικές δυνατότητες που έφεραν ορισμένοι φοιτητές μου.

Προφανώς οι περισσότεροι άνθρωποι είναι εκ φύσεως ηθοποιοί; Με τον τρόπο που συμπεριφέρονται στις προσωπικές τους σχέσεις, στην οικογένεια τους, στην πολιτική σκηνή;

Είναι μια πολύ καλή ερώτηση και συμπληρώνει την προηγούμενη σας. Εκτιμώ πως όλοι μας ακόμη και στην καθημερινότητα είμαστε ταλαντούχοι ηθοποιοί. Κοιτάζοντας το παιχνίδι των παιδιών, σου λένε: Κοίτα με. Θα γίνω καουμπόη ή αστροναύτης όταν μεγαλώσω, φοράνε στολές και μπαίνουν από την νηπιακή ηλικία στο πετσί του ρόλου. Παρατηρείς τους ανθρώπους να μιλάνε στο δρόμο, τις κινήσεις των χεριών τους, του σώματος.

Μερικοί λαοί φυσικά είναι πιο “θεατρικοί” με αυξημένο ταμπεραμέντο συγκριτικά με άλλους. Νομίζω κυρίως οι Μεσογειακοί, οι Έλληνες, οι Ιταλοί, είναι πιο εκφραστικοί. Όμως νομίζω ότι την αυθεντική ηθοποιία την διαπιστώνεις στα παιδιά όλου του κόσμου.

Με ρωτήσατε για την πολιτική σκηνή, Πράγματι αν παρακολουθείς πολιτικές καμπάνιες εύκολα παρατηρείς ότι είναι στημένες θεατρικά, όμως ακόμη και σε ένα δικαστήριο ακούς και βλέπεις τους δικαστές, τους δικηγόρους και τους μάρτυρες να ασκούν με επιτυχία ή αποτυχία (εξαρτάται) την τέχνη της υποκριτικής… Φυσικά η ηθοποιία ως έννοια είναι τελείως διαφορετική.

Υπάρχει τεράστια διαφορά στο “παίξιμο” και την προσποίηση;

Δεν είμαι σίγουρος, εκτιμώ πως έχει να κάνει με το πόσο ευσυνείδητος είναι κάποιος ως άνθρωπος, ως επαγγελματίας με αυτό που καταπιάνεται. Εγώ φερειπείν με τον τρόπο που παίζω, μπαίνω στο ρόλο του Καθηγητή, και έχω συνείδηση του τι κάνω, εσείς ως δημοσιογράφος έχετε συνείδηση του τύπου των ερωτήσεων τις οποίες μου απευθύνετε…

Εκτιμάτε ότι υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ των αρχαίων κλασικών δραματουργών και ηθοποιών του 5ου αιώνα, και των σημερινών ρόλων που επιχειρούν να τους μεταφέρουν στο κοινό του 21ου αιώνα;

Όλοι είμαστε απλώς ανθρώπινα όντα, όμως το βάθος και το μεγαλείο των αρχαίων, διατηρεί μια αέναη λάμψη και μια διαχρονικότητα.  Τα έργα τους δεν απευθύνονταν μόνο στην ελληνική Κοινωνία της αρχαίας Ελλάδας. Υπήρχε μια παγκόσμια ακτινοβολία στο πέρασμά τους. Αφού και στις μέρες μας καταλαβαίνουμε την Μήδεια, τον Αισχύλο, ξέρουμε και τους αναγνωρίζουμε… Έχουν παραμείνει αναλλοίωτα στους αιώνες των αιώνων… Αυταπόδεικτα… Έχω παρακολουθήσει στη Νέα Υόρκη παραστάσεις με απίστευτη απόδοση. Φυσικά η γλώσσα έχει αλλάξει αλλά από τη στιγμή που τα κλασσικά αυτά έργα αγγίζουν την ψυχή μας ποικιλοτρόπως ακόμη και στις μέρες μας, αυτό σημαίνει ότι η αξία τους εμπεριέχει τόση αυθεντικότητα που υπερβαίνει ακόμη και τους ρόλους…

Αν γυρίζατε το χρόνο πίσω, τι θα αλλάζατε;

Αν γύριζα πίσω στο χρόνο… Πραγματικά δεν θα άλλαζα πολλά, θα προσπαθούσα όμως να αποκτήσω γνώση σε περισσότερα. Μου αρέσει να μαθαίνω για διαφορετικούς πολιτισμούς, θα ταξίδευα νωρίτερα σε πολλά μέρη του κόσμου, θα ήθελα να μιλάω περισσότερες ξένες γλώσσες αν και κατέχω μερικές, προσφάτως ξεκίνησα την εκμάθησή της Κινεζικής, αν και θα ήθελα να είχα ξεκινήσει Μανδαρινικά πριν από είκοσι χρόνια. Γενικά πάντως, είμαι ευχαριστημένος από τη ζωή μου, σε ακαδημαϊκό επίπεδο, σε επαγγελματικό και στην προσωπική μου ζωή, δεν μετανιώνω για κάτι… Φυσικά αισθάνομαι λύπη που οι άνθρωποι και κυρίως οι ιθύνοντες δεν αντιλήφθηκαν νωρίτερα τη σοβαρότητα της Κλιματικής αλλαγής και τις επιπτώσεις της στον πλανήτη νωρίτερα, όπως προβληματίζομαι για μερικές πολιτικές καταστάσεις που με στενοχωρούσαν ανέκαθεν.

Θα αποτολμήσω να σας ρωτήσω το εξής: Αν μπορούσατε να “ενσαρκώσετε” θεατρικά τον κόβιντ σε ένα πρόσωπο και δη πολιτικό αποδίδοντας του τον σχετικό ρόλο, ποιον θα επιλέγατε από το παγκόσμιο γίγνεσθαι;

Κοιτάξτε, υποθέτω πως κάθε δικτάτορας θα μπορούσε να “προσωποποιηθεί” με τον κόβιντ εξαιτίας του αυταρχικού μοντέλου διακυβέρνησης που εφαρμόζει. Όποιο πολιτικό πρόσωπο κατ΄ εμέ επικίνδυνο καταφεύγει σε μεθόδους που αποσκοπούν στον ολοκληρωτικό έλεγχο των ανθρώπων, την εκμηδένιση των δημοκρατικών θεσμών και των κοινωνικών αξιών, ομοιάζει με μια πανδημία… Στο μυαλό μου θα μπορούσε να ενσαρκώνει θεατρικά τον κόβιντ αν ήμουν Αμερικανός ο Ντόναλντ Τραμπ, ο Όρμπαν αν ήμουν Ούγγρος και ο Πούτιν θα έλεγα αν ήμουν Ρώσος και ούτω καθ’ εξής…

Ποια είναι η εκτίμησή σας για την πόλη του Ναυπλίου; Ήρθατε αυτές τις ημέρες ως τιμώμενο πρόσωπο του τμήματος Παραστατικών Σπουδών και Ψηφιακών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου…

Η πόλη του Ναυπλίου παρουσιάζει μια εξαίρετη σημαντικότητα, θα έλεγα πανευρωπαϊκή. Αποκρυσταλλώνεται αυταπόδεικτα, στην αισθητική της και την Βενετική αρχιτεκτονική της σε πολλά κτίρια της παλιά πόλης Μια ατμοσφαιρική πόλη στην οποία ζούσαν διεθνούς ακτινοβολίας και προσφοράς προσωπικότητες οι οποίες περπατούσαν εδώ και αιώνες στα σοκάκια της… Για μένα το Ναύπλιο υπό τη δική μου οπτική φαντάζει σαν ένα “ζωντανό θέατρο” που αναδεικνύει την διαχρονική αξία παλαιών και κλασσικών ευρωπαϊκών πολιτισμών… Κατά κάποιο τρόπο, υπάρχει μια θεατρική σκηνή ολόγυρα που φροντίζει να μεταφέρει τον επισκέπτη – θεατή στο παρελθόν…