Μαθήματα δημοκρατίας

08:07 4/5/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

,

Ένα από τα ζητήματα (ή ζητούμενα) που έχουν ανακύψει σήμερα, είναι το εύρος της ελευθερίας λόγου των στελεχών δημόσιας διοίκησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στη δημόσια σφαίρα. Οι συνθήκες άρθρωσης αλλά και πρόσβασης στο δημόσιο λόγο έχουν αλλάξει άρδην, και συνεχίζουν να αλλάζουν συνεχώς.

Το 2021 είχε κατατεθεί ερώτηση στη Βουλή σχετικά με ανάρτηση στελέχους του υπουργείου Εξωτερικών, η οποία σύμφωνα με το ΜεΡΑ25 ήταν σεξιστική και εξέθετε την κυβέρνηση και την εξωτερική πολιτική της χώρας. Με έγγραφη απάντησή του

ο Νίκος Δένδιας στις 14 Ιουλίου του ιδίου έτους, διευκρίνιζε ότι «κάθε δημόσιος υπάλληλος βάσει του Συντάγματος και του υπαλληλικού κώδικα διατηρεί, υπό όρους και υπό την εγγύηση του κράτους, το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης των απόψεών του».

Η εξωτερική πολιτική της χώρας, επισήμαινε ο υπουργός Εξωτερικών, καθορίζεται από την κυβέρνηση και εκφράζεται από την πολιτική και υπηρεσιακή ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών. «Το σχόλιο ενός υπαλλήλου σε ένα μέσο δικτύωσης το οποίο εκφράζει απόψεις του συντάκτη και μόνο, χωρίς μάλιστα αναφορά της υπηρεσιακής του ιδιότητας, ουδόλως μπορεί να θεωρηθεί ότι απηχεί τις απόψεις της ελληνικής Κυβέρνησης. Είναι υπό αυτό το πρίσμα που πρέπει να αντιμετωπίζονται τέτοιου είδους και περιεχομένου αναρτήσεις, που αντανακλούν τις απόψεις του συντάκτη τους και μόνο».

Η απάντηση δεν ορίζει απλώς ένα πλαίσιο ελευθερίας έκφρασης, αλλά θέτει και ένα όριο. Διασφαλίζει την ελευθερία, αλλά διατρανώνει την ευθύνη. Το στέλεχος της δημόσιας διοίκησης είναι ελεύθερο και για αυτό υπεύθυνο των  λόγων του. Η υπηρεσιακή και πολιτική ηγεσία δεν μπορεί και δεν θέλει να λειτουργεί ούτε σαν πατερούλης, ούτε σαν μπαμπούλας. Κάθε στέλεχος τίθεται προ των ευθυνών του: ελευθερία λόγου δεν σημαίνει ασυδοσία, δεν σημαίνει χυδαιότητα.  

Τι γίνεται όμως με τις πράξεις; Ή με τα λόγια που έχουν συνέπειες σαν πράξεις; Η ελληνική δημόσια διοίκηση έχει να επιδείξει διαχρονικά ουκ ολίγα παραδείγματα μπούλινγκ και μόμπινγκ. Οι όροι μπορεί να ηχούν νεόκοποι ή ξένα δάνεια, αλλά πρόκειται για παλιοκαιρισμένες τακτικές σε δημόσιες υπηρεσίες και υπουργεία. Τα πλέον διάσημα θύματα υπήρξαν ο Καρυωτάκης και ο Σεφέρης. Ακόμη και σήμερα ένας δημόσιος υπάλληλος μπορεί να υποστεί νοσηρή και κακοποιητική συμπεριφορά από προϊστάμενο ή δίκτυα. Κοινωνία, υπηρεσίες και πολιτεία έχουν άραγε ωριμάσει, ώστε η απάντηση σε παρόμοιες πρακτικές να είναι θεσμική και άμεση;

Το δικαίωμα του λόγου στον άνθρωπο είναι απαράγραπτο. Και αποτελεί μία κορυφαία κατάκτηση της χώρας. Η δημοκρατία είναι ζώσα. Αυτή ακριβώς είναι η ομορφιά της: η αδυναμία της. Επειδή είναι τρωτή, πρέπει να κατακτάται κάθε μέρα.

Ερωτηθείς για την υπόθεση Γεωργούλη σε συνέντευξη στο «Πρώτο Θέμα» στις 29 Μαΐου 2023, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκηςτόνισε ότι από μία μεμονωμένη συμπεριφορά δεν μπορούν να εξαχθούν γενικά πολιτικά συμπεράσματα για την ηθική ενός χώρου, ενός κόμματος. Ομοίως από τη συμπεριφορά ενός υπαλλήλου δεν μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα για μία υπηρεσία ή ηγεσία.

Η τοξικότητα και οι δολοφονίες χαρακτήρα προκαλούν μόνο ζημία στην πολιτική και δημόσια ζωή. Παραβατικές και κακοποιητικές συμπεριφορές πρέπει να κρίνονται από τα συντεταγμένα όργανα της πολιτείας, και όχι να στοχοποιούνται πρόσωπα ελλείψει άλλης πολιτικής ατζέντας.

Τόσο ο Αριστοτέλης, όσο και ο Ντοστογιέφσκι αποφεύγουν να ταυτίσουν τον άνθρωπο με τα λόγια και τις πράξεις του. Ο δυτικός πολιτισμός εδράζεται στη διαφορά συμβεβηκότος και ουσίας. Γι’ αυτό και η δημοκρατία είναι το πολίτευμα της αλληλεγγύης, της ευμένειας, της επιείκειας, της συμφιλίωσης, της ανεκτικότητας, της μεγαθυμίας, της δικαιοσύνης και της ισοτιμίας. Οτιδήποτε άλλο είναι απλώς βαρβαρότητα.