Μεταφράζοντας τον Ρακίνα

16:18 9/6/2019 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η πρώτη προσέγγιση με τον Γάλλο ποιητή δραματουργό Ιωάννη Ρακίνα του 17 οι δίνει σχεδόν την ίδια εντύπωση όταν για πρώτη φορά παίρνει κανείς στα χεριά του τον Όμηρο, εννοώντας το ίδιο δέος και αμηχανία στην κατανόηση μιας μεγαλειώδους ποίησης.

Τι είναι η ποίηση; Η τέχνη να οδηγείσαι και να φτάνεις προς αυτό που σε υπερβαίνει ( Οδυσσέας Ελύτης). Το να εναρμονίζεις τον ποιητικό λόγο με την πράξη είναι το Θέατρο του Ρακίνα

Οι πρώτες δυσκολίες στην εμβάθυνση και κατανόηση μιας τραγωδίας σε ποιητικό

λόγο κατά το γαλλικό τρόπο σκέψης την περίοδο της Αναγέννησης απαιτεί μια σχετική ωρίμανση στη σκέψη και εντρύφηση στην ποίηση αυτή, διότι όσο περισσότερο τη μελετάς τόσο περισσότερο εθίζεσαι και ταυτίζεσαι με τη σκέψη και το συναίσθημα του ποιητή.

Διότι ο ανθρώπινος ψυχικός κραδασμός συνίσταται από τη διανόηση και το αίσθημα.

Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός βεβαίως θα δώσει βαρύτητα και στους δυο πόλους.

Για να διεισδύσουμε περισσότερο στο πνεύμα του ποιητή Ρακίνα θα πρέπει να σχολιάσουμε τα κίνητρα που τον διέπουν. Και ως προς αυτό μια αναδρομή επιβάλλεται. Οι τέχνες εμφανίζονται και εξελίσσονται με τις ανάγκες του ατόμου ή μιας κοινωνίας. Το εκκίνημα προκαλείται από τη νοημοσύνη και στην πορεία υπεισέρχεται το αίσθημα που δεν είναι τίποτα άλλο από την απόρροια ψυχολογικής έκφρασης.

Η ποίηση είναι ο κρίκος που γεφυρώνει τη σκέψη και το συναίσθημα. Ο έρρυθμος λόγος της περιέχει κραδασμούς έντονους ή ήπιους οι οποίοι με την ρίμα προκαλούν ομοιοκαταληξία ήτοι ‘’μουσικότητα’’ καθιστώντας την ποίηση ευνόητη και ευχάριστη προσελκύοντας ακόμη και τους αμύητους ενώ μεταδίδει με αυτό τον τρόπο το μήνυμα διανοητικά.

Η αρχαία τραγωδία βασίζεται σε αυτούς τους παράγοντες με σκοπό να διασκεδάσει αλλά και να αναφερθεί στα προβλήματα της εποχής όπως η πάλη του ανθρώπου με τη μοίρα του. Ο άνθρωπος προφυλάσσεται ή τιμωρείται από τους Δώδεκα θεούς, η σχέση του άνθρωπου έχει άμεσο σύνδεσμο με τους Θεούς. Η τραγωδία χαρακτηρίζεται από την κοσμογονία του πάθους, την πάλη του ‘’είναι’’ με την πραγματικότητα, τη θέληση του για τη ζωή. Στην αρχαία τραγωδία υπάρχει το πάθος , πάθος για τον ερώτα , τη φιλία, η θυσία γίνεται πάθος. Το πάθος είναι το αποκορύφωμα των ανθρωπίνων συναισθημάτων.

Είκοσι και πλέον μετά αιώνες στην εποχή του Ρακίνα , η κοινωνία έχει διαμορφωθεί παντοιοτρόπως, Μεσολαβεί η Ρωμαϊκή κυριαρχία το κράτος μεριμνά την πολιτεία και παραμερίζει τις ανησυχίες που πολίτη. Η συμπαράσταση των 12 θεών τους, διαφέρει διαρρηδην των ολυμπίων

Ακολουθεί ο βάρβαρος χειμώνας του σκοταδισμού του Μεσαίωνα. Τα ανθρωπινά προβλήματα γίνονται έλεος και αμαρτίες . Η έλευση της Αναγεννήσεως θα επιφέρει άλλη διάσταση δίνοντας θέση στα γράμματα, λόγο και τέχνες. Ο στοχασμός και σκέψη εξελίσσονται ενώ εγκαθιδρύεται ο ανθρωπισμός ‘’l’ humanisme’’ στην εποχή του Ρακίνα., επιστροφή στα γράμματα στα ιδεώδη, στην αρχαία ελληνική σκέψη.

Ο γαλατικός κλασικισμόςεμφανίζεται με ενθρονιστή τον Ρακίνα. Η φιλοσοφία του κλασικισμού είναι τελειότης και μετριοπάθεια, η γυναίκα εμφανίζεται ως το κάλλος της κοινωνίας. Οι τρόποι του φερεσθαι παίρνουν κυρίαρχη θέση, η γαλαντομία εγκαθίσταται οριστικά. Η λέξη πάθος δεν έχει πια θέση στη γαλλική κοινωνία, παίρνει βάρβαρη έννοια ( aggressive) προκαλώντας το φόβο, μίσος και βία. Στο θέατρο του μεγάλου ποιητή διακρίνομε την ηρωίδα όταν πρόκειται για την Ανδρομάχη , Ιφιγένεια, Φαίδρα και Αντιγόνη , μια δέσποινα γύρω από την οποία εκτυλίσσονται ίντριγκες. και διαμάχες. ενώ το τέλος ως επί το πλείστον προτιμά ο ποιητής να το δίνει ανακουφίζοντας το θεατή με ένα ήρεμο γεγονός χωρίς θυσίες, βάζοντας νέα πρόσωπα για να δώσουν τη λύση όπως π.χ η Εριφύλη στην Ιφιγένεια. Είναι ωραίος θαυμάσιος , γεμάτος πάθος θα πει ο Βολτέρος για τον Ρακίνα. Ποιος ήταν όμως ο άνθρωπος Ρακίνας;

Ο Jean Baptiste Ρακίνας (Jean Racine) έζησε τον 17 αιώνα ( 1639- 1699) στη Γαλλία και υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους δραματουργούς της Γαλλίας. Ολίγα είναι γνωστά σε μας ως προς τον «άνθρωπο» Ρακίνα, περίεργος και προπάντων μυστικοπαθής αναφέρεται, καθότι ελάχιστα είχε σκιαγραφηθεί από τους συγχρόνους του. Αυτό όμως που υπερέχει είναι η αγάπη του για την κλασσική Ελλάδα καθόσον το κλίμα της εποχής του, της αναγεννησιακής Ευρώπης, μέσω του ουμανισμού και των ανθρωπιστικών επιστημών υπήρξε ο εξελικτικός κρίκος στη σκέψη και την γνώση των αρχαίων Ελλήνων, δια της επιστροφής στα γράμματα και στα ιδεώδη. Οι λόγιοι μιλούν ελληνικά και λατινικά ενώ ο γαλατικός κλασικισμός εγκαθιδρύεται με τον δραματουργό και ποιητή Ρακίνα.

Ο Ελληνιστής ποιητής εμπνέεται και αντλεί τα θέματα του άλλοτε από την ελληνική μυθολογία και άλλοτε από την ιστορία. Είναι λάτρης της ελληνικής τραγωδίας δεικνύοντας ιδιαίτερο θαυμασμό προς τον Ευριπίδη τον οποίον και θεωρεί ως τον τραγικότερο των ποιητών, από τον οποίο και εμπνέεται, κι ενώ ο ίδιος τον διατηρεί ως αρχικό μοντέλο, εξελίσσει την τραγωδία του διαφορετικά καταλήγοντας εις τέλος μη τραγικό.

Τα έργα του είναι μνημειώδη και αποτελούν μεγάλη προσφορά στο παγκόσμιο κλασσικό θέατρο, όπως η Ανδρομάχη, Ιφιγένεια, Φαίδρα, Αλέξανδρος ο Μέγας, Βερενίκη, Θηβαίδα και άλλα.(Britannicus, Athalie

Θεωρώ μεγάλη τιμή, κατά την ταπεινή μου άποψη που συνέβαλα η ιδία μεταφράζοντας τα έργα του συμμετέχοντας ούτως στο παγκόσμιο έργο του πολιτισμού, διότι ο πολιτισμός δεν έχει σύνορα, δεν περιορίζεται , ειναι όπως η διανόηση και αυτή οφείλει να μεταλαμπαδεύεται για τη διαιώνιση ανθρωπίνων μνημείων του λόγου.