Μη κρατικά ΑΕΙ: Aνταγωνισμός επί ίσοις όροις

07:16 30/8/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

Σύντομα θα υπάρξει νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία θα αλλάξει το τοπίο στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην Ελλάδα, επιτρέποντας, με κάποιο τρόπο, τη δημιουργία «ιδιωτικών» ΑΕΙ. Βάζω τον όρο εντός εισαγωγικών, γιατί μιλάμε, δυνητικά, για δύο τελείως διαφορετικές εκδοχές «ιδιωτικών» ιδρυμάτων. Έχουμε ήδη δημόσια/κρατικά πανεπιστήμια και ανοίγει στην πραγματικότητα ο δρόμος να δημιουργηθούν μη κρατικά. Αυτά μπορεί να είναι κερδοσκοπικά ή μη κερδοσκοπικά.

Το

αν θέλουμε και τις δύο εκδοχές ή μόνο τη μια, είναι ανοικτό θέμα συζήτησης, παρότι στον Τύπο προαλείφεται ότι θα δημιουργηθούν πρώτα κερδοσκοπικά πανεπιστήμια. Ας θυμηθούμε πάντως ότι στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ήδη συνυπάρχουν δημόσια, κερδοσκοπικά και μη κερδοσκοπικά σχολεία. Η κατάσταση αυτή δεν έκανε τα δημόσια σχολεία καλύτερα, διότι δεν λειτούργησε κανενός είδους ανταγωνισμός μεταξύ των σχολείων διαφορετικού χαρακτήρα και στόχευσης. Δυνητικά, θα μπορούσε να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός και να βελτιωθούν τα δημόσια σχολεία, αν υπήρχε η νομοθετική ευχέρεια να τηρηθεί στοιχειωδώς το fairplay.

Η πραγματικότητα αυτή μας υποδεικνύει ένα μεγάλο κίνδυνο. Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, για παράδειγμα, είναι ένα κραταιό, για τα δεδομένα έστω της Νοτιοανατολικής Μεσογείου ίδρυμα. Είναι το αρχαιότερο και πιο ιστορικό πανεπιστήμιο της περιοχής και τα τελευταία χρόνια έχει σημειώσει μεγάλα και σημαντικά βήματα προόδου στο παγκόσμιο περιβάλλον. Η βελτίωση αυτή πιστοποιείται από διεθνείς αξιολογήσεις, τόσο θεματικές όσο και επιμέρους, οι οποίες είναι δημοσιευμένες. Φυσικά, μπορεί και πρέπει να γίνει ακόμα καλύτερο, αξιοποιώντας περισσότερο τη δυναμική του.

Θα αναρωτηθείτε γιατί δεν το κάνει. Μια από τις απαντήσεις είναι ότι το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας του είναι ασφυκτικό και δυσλειτουργικό. Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός, αντίθετα, έχει πλεονέκτημα ευελιξίας και λειτουργικότητας. Το ελληνικό πανεπιστήμιο παραμένει δέσμιο της γραφειοκρατίας και της κρατικής δυσπιστίας, ασχέτως των αιτίων τους.

Αν το πλαίσιο αυτό παραμείνει ως έχει, τότε τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια δεν θα μπορέσουν να επωφεληθούν από τον όποιο ανταγωνισμό δημιουργήσει η ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, κερδοσκοπικών ή μη.

Το ΕΚΠΑ, για παράδειγμα, είναι ένας γίγαντας δεμένος με αλυσίδες. Είναι ένα μεγάλο πανεπιστήμιο, με αρκετό και ικανό προσωπικό, τεράστια υποδομή, μεγάλη περιουσία, σημαντικά έσοδα, και εμπειρία σχεδόν δύο αιώνων. Αν δεν του επιτρέψει η Πολιτεία να σπάσει τις νομοθετικές αλυσίδες που το δεσμεύουν και το ταλαιπωρούν, ή αν η Πολιτεία δεν τις αφαιρέσει, ο ανταγωνισμός δεν θα λειτουργήσει.

Για να το πω πιο ωμά. Το ΕΚΠΑ δεν έχει να φοβηθεί, στην παρούσα φάση, κανένα από τα ιδρύματα που λέγεται ότι σχεδιάζονται στην Ελλάδα, αν ο ανταγωνισμός γίνει βάσει αρχών του fairplay. Αν, δηλαδή, του δοθεί η ίδια ευχέρεια λειτουργίας. Προς Θεού, δεν προτείνω να επιβληθεί στα μη κρατικά ΑΕΙ το ίδιο νομικό πλαίσιο με το σήμερα ισχύον στα δημόσια, παρότι αυτό θα ήταν μια μορφή fairplay. Αντίθετα, προτείνω να δοθεί η δυνατότητα στο ΕΚΠΑ και τα υπόλοιπα δημόσια ΑΕΙ να λειτουργήσουν με την ευχέρεια των μη κρατικών.

Ειδάλλως, η μη τήρηση του fairplay θα φέρει τα δημόσια πανεπιστήμια σε δυσχερή θέση. Για παράδειγμα, η ευχέρεια των «ιδιωτικών» ιδρυμάτων να ρυθμίζουν μόνα τους τις απολαβές του προσωπικού τους θα οδηγήσει νομοτελειακά στην αποψίλωση του ΕΚΠΑ και άλλων δημοσίων πανεπιστημίων από άξια στελέχη. Οι καλύτεροι και επιφανέστεροι καθηγητές θα δεχθούν προτάσεις συνεργασίας από τα «ιδιωτικά», με προφανές δέλεαρ τις απολαβές. Τα δημόσια πανεπιστήμια δεν έχουν την ευχέρεια ρύθμισης των απολαβών των καθηγητών τους. Ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος της αφρόκρεμας των πανεπιστημίων μας θα μετακομίσει στα μη κρατικά πανεπιστήμια. Και αν αυτό στην Νομική ή την Ψυχολογία έχει κατά βάση ακαδημαϊκές συνέπειες, στην περίπτωση της Ιατρικής δημιουργούνται προβλήματα και στο ΕΣΥ, καθώς οι πανεπιστημιακές κλινικές συνδέονται με αυτό.

Τα καλά δημόσια πανεπιστήμια χρειάζονται μια ευκαιρία να δουλέψουν απελευθερωμένα για να βελτιωθούν. Το fairplay με τα μη κρατικά είναι όρος εκ των ων ουκ άνευ.

ΥΓ: Το καλύτερο δημόσιο σύστημα πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στον πλανήτη είναι αυτό της Καλιφόρνια. Και θα έπρεπε να το έχουμε οδηγό, επειδή θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα με πολλά οφέλη για όλους.

Related...Η Κίνα Υπερδύναμη και στην Τριτοβάθμια ΕκπαίδευσηΔιακρατικές συμφωνίες για την χαλιναγώγηση 35 ξένων κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα