Μικροί άνθρωποι, μεγάλες εισπράξεις

19:22 17/3/2015 - Πηγή: Huffington Post Greece

Καθώς παρακολουθούσα την ταινία, νόμιζα πως μου έκαναν πλάκα. Όμως όχι. Στην Κίνα, καμιά τριανταπενταριά χιλιόμετρα από την πόλη Κάνμινγκ, λειτουργεί ένα τέραστιο θεματικό πάρκο στο οποίο η ατραξιόν είναι ...νάνοι. Αληθινοί. Ο κόσμος πληρώνει εισιτήριο για να δει τα «μικρά ανθρωπάκια»: να τα αγγίξει, να τους μιλήσει, να δει πώς συμπεριφέρονται, να γελάσει μαζί τους.

Ο Mακ Σι Κέι, γύρισε εκεί ένα συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ με τίτλο «Μικροί άνθρωποι, μεγάλα όνειρα» που προβάλλεται αυτές τις μέρες στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

(επόμενη προβολή: Σάββατο 3 μ.μ., αίθουσα Τζον Κασσαβέτης). Επιβεβαιώνοντας για μια ακόμα φορά, πως το Φεστιβάλ του Δ.Εϊπίδη μας φέρνει κάποια απίστευτα «διαμαντάκια», ενδεικτικά του πού οδεύει ο κόσμος μας σήμερα. Για να το κάνω λιανά: σκεφτείτε κάτι που μοιάζει με τσίρκο, αλλά έχει για φόντο παραμυθένια σπιτάκια νάνων που θυμίζουν χόμπιτ. Εδώ όμως το σόου δεν δίνουν λιοντάρια ή ελέφαντες αλλά άνθρωποι. Οι οποίοι, ας είμαστε ειλικρινείς, δεν χειροκροτούνται για τις καλλιτεχνικές τους επιδόσεις στον χορό ή το τραγούδι -κι ας επιδίδονται και στα δυο φορώντας θεατρικά κοστούμια. Αλλά για την ιδιαίτερη σωματοδομή τους. Για την ιδιομορφία τους. Για το γεγονός πως κάποιοι από αυτούς, όπως ο νεαρός Τζιάν Κουάν, έχουν ένα μέτρο ύψος και θυμίζουν, τόσο στην όψη όσο και στην φωνή, τετράχρονα παιδιά.

Βέβαια, όλα αυτά είναι ψιλά γράμματα για τους πάμφτωχους, στα όρια της εξαθλίωσης, γονείς του 19χρονου Τζιάν, που στην όψη μοιάζει με χαριτωμένο μωρό. Οι γονείς του τον εκβιάζουν συναισθηματικά να επιστρέψει στην «Αυτοκρατορία των Νάνων» (όπως ονομάζεται το θεματικό αυτό πάρκο συνολικής επένδυσης 16 εκατομμυρίων δολαρίων) από το οποίο απέδρασε. Τον πιέζουν προκειμένου να συνεισφέρει οικονομικά στην οικογένεια. Αρκετή ντροπή τους προκάλεσε, όπως λένε, μικρός. Το ίδιο και οι γονείς της 23χρονης Τζινγκ Τζινγκ. «Τι θα απογίνεις εκεί έξω;» της λένε. «Ποιος θα σε φροντίσει όταν πεθάνουμε;».

Ήμουν ανέκαθεν δύσπιστη απέναντι στην ακραία, μέχρι υστερίας, πολιτική ορθότητα που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στην Δύση. Αναγνωρίζω ωστόσο πως η Ευρώπη και η Αμερική ποτέ δεν θα ανέχονταν κάτι τέτοιο. Και το θεωρώ αυτονόητο. Αν και οι νάνοι (παρόλο που δεν είναι αυτή η πολιτικώς ορθή ονομασία τους σήμερα -ο σωστός όρος είναι «little people») πάντοτε είχαν ένα μικρό μερίδιο στη σόου μπιζ -ιδιαίτερα σε κωμωδίες του Χόλιγουντ. Όπως μαθαίνω άλλωστε από το ντοκιμαντέρ, μια εργαζόμενη στο εν λόγω κινέζικο Πάρκο Αναψυχής παραιτήθηκε και έπιασε δουλειά στο αμερικάνικο Universal Theme Park. Στην βιομηχανία του θεάματος, καλώς ή κακώς, καθένας «πουλάει» ό, τι έχει: στήθος, μύες, σεξαπίλ, ή δυσμορφία...

Υπάρχει ωστόσο μια κολοσσιαία διαφορά μεταξύ του δυτικού μοντέλου και της κινέζικης αμιγούς «Ντίσνεϊλαντ Νάνων». Σ' αυτήν, η σωματική παρέκκλιση και μόνον αυτή, αποτελεί αντικείμενο στυγνής εμπορικής εκμετάλλευσης, αναπαράγοντας έτσι το χάσμα μεταξύ των δήθεν «φυσιολογικών» και «μη φυσιολογικών» ανθρώπων. Αυτός ο διαχωρισμός χρησιμοποιείται στο ντοκιμαντέρ -τι ειρωνεία- από τους ίδιους τους μικρούς ανθρώπους, που έχουν υποστεί άγριο μπούλινγκ.

Το λέει άλλωστε και ο ιδρυτής του Πάρκου: ο κ.Τσεν Μινγκ Σινγκ (ο οποίος υποτίθεται πως ξεκίνησε ως δάσκαλος...): «Η Ντίσνεϊλαντ, δεν έχει αληθινούς νάνους», λέει. «Κι εμείς φιλοδοξούμε να φτιάξουμε μια κινέζικη Ντίσνεϊλαντ». Προβάλλει δε και επιχειρήματα ηθικού τύπου: «Αντί να αποτελούν βάρος στις οικογένειές τους, οι άνθρωποι αυτοί βρίσκουν αξίες και αξιοπρέπεια εδώ. Κάποιοι νομίζουν πως τους εκμεταλλευόμαστε. Όμως εδώ, νοιώθουν πως ανήκουν κάπου». Το ενδιαφέρον με το ντοκιμαντέρ, είναι πως τα λόγια αυτά αντικατοπτρίζουν εν μέρει την πραγματικότητα: είναι γεγονός πως εκεί έξω, στην ζούγκλα της μεγαλούπολης, οι άνθρωποι αυτοί τα βρίσκουν σκούρα -ο κόσμος τους αντιμετωπίζει σαν αξιοθέατα, ενώ πολλοί εξωθούνται στην ζητιανιά, μην μπορώντας να βρουν εργασία. Αντιθέτως, στην «Αυτοκρατορία των Νάνων», συναναστρέφονται με όμοιούς τους, κι αν μην τι άλλο νοιώθουν πιο άνετα. Αν η κοινωνία σε «ξερνάει», τι κάνεις; Εκεί ακριβώς «πατάει» ο κ. Μινγκ Σινγκ, ο οποίος θησαυρίζει από το εισιτήριο (16 δολάρια το κεφάλι) ενώ οι εργαζόμενοι του δουλεύουν για ελάχιστα και ζουν ομαδικά σε υποτυπώδεις εγκαταστάσεις. Το παραδέχεται άλλωστε και ο ίδιος: «Μας έχουν προσεγγίσει και νάνοι από το εξωτερικό. Αλλά δεν θέλουμε να εμπλακούμε σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων....».

Ένας νεαρός τουρίστας, βγαίνει προβληματισμένος από το Πάρκο: «Κάποιοι τους περιγελούν, αλλά αν οι ίδιοι είναι ΟΚ με αυτό, εγώ τι να πω; Η δική τους ζωή είναι». Κάποιος άλλος λέει: «Βλέπεις ζητιάνους σε κάθε πόλη της Κίνας. Εδώ, τους δίνουν δουλειά. Και καθαρίζουν και τις πόλεις...» (!!!).«Να τα πάρω αγκαλιά;», ρωτά έναν υπάλληλο μια επισκέπτρια -σαν να πρόκειται για μωράκια που δεν έχουν λόγο επί του θέματος. Όμως τα μικρά αυτά ανθρωπάκια, είναι ενήλικοι άνθρωποι, όπως εσείς κι εγώ. Η 23χρονη μικροσκοπική Τζινγκ τσινάει και χαλάει το σόου. «Δεν μου αρέσει να με σηκώνουν στα χέρια και να με μεταφέρουν», δηλώνει.

Πράγματι, τίποτε δεν είναι μαύρο ή άσπρο. Όμως όλο αυτό μου θύμισε τα freak σόου που ξεκίνησαν στα μέσα του 19ου αιώνα στην Αμερική. Για εκατό περίπου χρόνια αποτελούσαν μια από τις δημοφιλέστερες μορφές διασκέδασης (κάποιοι τα χαρακτήρισαν «πορνογραφία της αναπηρίας»). Εδώ όμως μιλάμε για την Κίνα. Εν έτει 2015... Για την ίδια χώρα που λογοκρίνει ανενδοίαστα την τέχνη: ως γνωστόν η SARFT (Κρατική Διοίκηση Ραδιοφώνου, Κινηματογράφου και Τηλεόρασης) λογοκρίνει όλα τα φιλμ πριν από την προβολή τους: δεν γλιτώνουν το κόψιμο όσα περιλαμβάνουν ακραία βία, γυμνό και βέβαια δυσφημούν, υποτίθεται, το κράτος (δεν ομολογούν φυσικά πως «κόβουν» κάθε αντικαθεστωτικό υπαινιγμό). Τώρα, αν ένα τέτοιο θεματικό πάρκο δεν είναι δυσφημιστικό για την Κίνα, τι να πει κανείς.

«Κατά την διάρκεια των γυρισμάτων», ομολογεί ο σκηνοθέτης, «βίωσα μια εσωτερική σύγκρουση ως προς το τι νοιώθω γι' αυτό το πάρκο ψυχαγωγίας. Και τελικά κατέληξα πως σε αρκετές περιπτώσεις, η ηθική έχει πολλές αποχρώσεις». Πράγματι... Που αν είναι γκρι, μπορεί και να σε κάνουν πλούσιο!