Νέα Μέση Ανατολή. Προοπτικές και στρατηγικές ισορροπίες

08:13 23/1/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Στις 9/1 είχα κάνει μια αναφορά σε συνέντευξη σε έναν παλαιό χάρτη, αμερικανικής σύλληψης, περί της «νέας Μέσης Ανατολής» , η οποία απεικόνιζε νέα σύνορα και ανακατατάξεις εδαφών που επηρέαζαν λίγο ή πολύ συγκεκριμένα κράτη στην εύφλεκτη περιοχή που είναι εδώ και καιρό στην επικαιρότητα.

Ο χάρτης αυτός ενείχε μία καινοτομία. Ήταν σχεδιασμένος με βάση κυρίως εθνολογικά και πολιτισμικά κριτήρια, πράγμα αξιομνημόνευτο, μιας και ο αμερικανικός τρόπος ανάγνωσης και άσκησης εξωτερικής πολιτικής εστιάζει κυρίως στην πολιτική

και στρατιωτική ισχύ, παρά στην οικονομική και πολιτισμική διάσταση.

Τα αξιοσημείωτα της συγκεκριμένης απεικόνισης ήταν τα εξής:

α) δημιουργία Κουρδιστάν

β) τριχοτόμηση του Ιράκ σε σιιτικό και σουνιτικό μέρος, με τον βορρά να περιέρχεται στο Κουρδιστάν και

γ) δημιουργία Μπαλουχιστάν.

Αναφέρω αυτά τα τρία σημεία διότι είναι, αφενός, τα πιο εύφλεκτα και επίφοβα μέτωπα ακόμα και σήμερα, αφετέρου, διότι αποτελούν τα πιο στρατηγικά μέρη τα οποία θα μπορούσαν να επανακαθορίσουν στρατηγικές ισορροπίες και να επαναχαράξουν όρια γεωπολιτικής ισχύος.

.

Εφόσον ο χάρτης είναι δυτικής τεχνοτροπίας και αντανακλά την νέα τάξη όπως την οραματίζονται οι ιθύνοντες χάραξης της αμερικανικής πολιτικής, αξίζει να αναλυθούν οι επιπτώσεις που θα είχε η ευόδωση αυτού του σχεδιασμού, ώστε να αναδειχθεί η νέα ισορροπία που θα διέπνεε την περιοχή.

Η πιθανή δημιουργία κουρδικού κράτους θα εξυπηρετούσε τους Δυτικούς με δύο τρόπους: Πρώτον, θα δημιουργούσε ένα κράτος-μαξιλάρι ανάμεσα σε Τουρκία και Ιράν, τα οποία θα ήταν οι δύο θιγόμενοι του σχεδιασμού, μιας και θα ακρωτηριάζονταν εδαφικά, το οποίο θα είχε φιλοδυτικό προσανατολισμό, αφενός, αφετέρου, θα αποτελούσε ένα ακόμη φραγμό έναντι της Ρωσίας, ευρισκόμενο στο μαλακό της υπογάστριο. Δεύτερον, το κράτος αυτό θα ενίσχυσε την ασφάλεια του Ισραήλ, καθότι συνορεύον με την Συρία, ενώ θα έλεγχε και τα στρατηγικής σημασίας πετρελαϊκά αποθέματα του Κιρκούκ και της Μοσούλης.

Να τονιστεί εδώ πως η τριχοτόμηση του Ιράκθα διέθετε πολιτισμικής φύσεως ερείσματα, διότι το κράτος αυτό διαθέτει τριών ειδών πληθυσμού εκ των οποίων οι δύο διαχωρίζονται με βάση θρησκευτικά κριτήρια, σουνίτες Άραβες και σιίτες Άραβες, με τους δεύτερους να αποτελούν πεδίο επιρροής του Ιράν. Η τρίτη ομάδα είναι οι Κούρδοι οι οποίοι διαχωρίζονται κυρίως με κριτήρια εθνολογικής και γλωσσικής διαφοροποίησης. Κοντολογίς, αναφερόμαστε στην διαχρονική τριχοτόμηση που διέπει το ιρακινό κράτος, το οποίο επικάθεται στα ιστορικά εδάφη της Μεσοποταμίας, δηλαδή επί των λαών που συνιστούσαν τρεις αυτοκρατορίες: την Σουμεριακή, την Ασσυριακή και την Βαβυλωνιακή.

Η δημιουργία σιιτικού Ιράκ, πιθανώς να λειτουργούσε ως αντίβαρο στις εδαφικές απώλειες του Ιράν, το οποίο όμως θα είχε εδαφικές απώλειες και στα ανατολικά του, ενώ το αντίστοιχο σουνιτικό κράτος θα αποτελούσε προέκταση της αραβικής βούλησης.

Η δημιουργία κράτους στο Βελουχιστάν, είναι μία ενδιαφέρουσα προοπτική, μιας και τα εδάφη του διαμοιράζονται αυτή την στιγμή μεταξύ του Ιράν και του Πακιστάν, και διαθέτουν ένα πολύ στρατηγικής φύσεως λιμάνι, αυτό της πόλης Γκουαντάρ. Εκεί οι Κινέζοι πραγματοποιούν έργα για την διάνοιξη εμπορευματικών διαδρόμων, στο πλαίσιο του νέου Δρόμου του Μεταξιού, καθιστώντας το Πακιστάν στρατηγικό σύμμαχο της Κίνας και αντίβαρο στην ινδική άνοδο.

Η δημιουργία επομένως ανεξάρτητου κράτους στο Βελουχιστάν, θα αποτελούσε ένα εμπόδιο στην κινεζική επέκταση, καθώς θα απέκοπτε την Κίνα από την πρόσβαση στον Ινδικό Ωκεανό και κατ΄επέκταση στην περιοχή των Στενών του Ορμούζ και της περιοχής της Ερυθράς Θάλασσας. Ήδη εδώ και χρόνια διατηρούνται ως «εφεδρεία» διάφορα «εθνικά κινήματα» για το ανεξάρτητο Βελουχιστάν τόσο στις ΉΠΑ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Άρα η δημιουργία των δύο αυτών κρατών (Κουρδιστάν, Βελουχιστάν) και η διάσπαση του Ιράκ, θα αποτελούσε στρατηγική νίκη των Δυτικών καθώς θα αποδυνάμωνε Τουρκία και Ιράν, θα εξασφάλιζε την διατήρηση εμπορικών διαδρόμων και θα αποτελούσε αντίβαρο έναντι σε Ρώσους και Κινέζους.

Όπως γίνεται αντιληπτό τα σενάρια αυτά εμπλέκουν σε μεγάλο βαθμό και τα κράτη του Κόλπου και κυρίως την Σαουδική Αραβία, η οποία όμως ενόσω διαρκεί η πολλαπλή κρίση στην Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, προβαίνει σε κινήσεις οι οποίες κάθε άλλο παρά αμελητέες είναι και αξίζει να αναφερθούν.

Εδώ και αρκετό διάστημα τα κράτη του Κόλπου εκμεταλλευόμενα σαφώς την τεταμένη κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή, επιδιώκουν την οικονομική ολοκλήρωση με σκοπό να πάρουν κεφάλι έναντι των Δυτικών και να αναδειχθούν σε ένα τρίτος πόλος οικονομικής ισχύος μεταξύ Κίνας και Δύσης.

Οι Άραβες διαισθάνονται μία ιστορική ευκαιρία να καταστήσουν εξαρτημένη την Ευρώπη σε ζητήματα ενέργειας και να την υπερφαλαγγίσουν σε θέματα τεχνολογίας και προσέλκυσης επενδύσεων. Η ενίσχυση των εχθροπραξιών την δεδομένη στιγμή, επιτρέπει στους Άραβες να αφήσουν τους δυτικούς να «βγάλουν το φίδι από την τρύπα» ώστε να κατατριβούν οι δυνάμεις τους και το διπλωματικό τους κεφάλαιο.

Παράλληλα, οι Άραβες κεφαλαιοποιούν τα εξής στοιχεία:

α) τις ομαλές για την ώρα σχέσεις με το Ιράν

β) τις κινεζικές επενδύσεις

γ) τα οπλικά συστήματα, γαλλικής κυρίως προελεύσεως και

δ) την εισροή ξένων κεφαλαίων και τεχνογνωσίας. Μάλιστα οι σαουδαραβική ηγεσία επιδιώκει να προσελκύσει ταλέντα από όλο τον κόσμο, ενώ ήδη και οι Γερμανοί ανακοίνωσαν την άρση του εμπάργκο όπλων έναντι του Ριγιάντ.

Ταυτόχρονα η Σαουδική Αραβία, έμμεσα, ευνοείται από τις επιχειρήσεις του Ισραήλ στην Μέση Ανατολή, διότι αποδυναμώνεται η Χαμάς, η οποία αποτελεί βραχίονά της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και άρα του Κατάρ και της Τουρκίας. Έτσι σε δεύτερο χρόνο η Σαουδική Αραβία θα μπορέσει να προωθήσει στον λαό της την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, όποτε αυτή έρθει. Ήδη πολλοί ξένοι αναλυτές εκτιμούν πως η εξομάλυνση αυτή θα γίνει με ταυτόχρονη ανακοίνωση δημιουργίας Παλαιστινιακού κράτους μέχρι το 2034.

Το αν γνωρίζουν οι Άραβες τα σχέδια αυτά που παρουσιάστηκαν παραπάνω είναι κάτι που δεν το γνωρίζουμε με ακρίβεια. Όμως, σίγουρα οι σχεδιασμοί αυτοί και ο τρόπος ανάγνωσης που προσφέρει ο χάρτης, κινητοποιούν πολλές δυνάμεις στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων και των κρατών του Κόλπου.

Ασφαλώς, ο χάρτης αυτός δεν αποτελεί μελλοντικό σχεδιασμό ο οποίος είναι γραφτό να έχει επιτυχία. Για την ώρα αποτελεί ένα τρόπο ανάγνωσης και μόνο. Όμως δύναται να αποτελέσει αφετηρία εξελίξεων, διπλωματικών συζητήσεων, ασκήσεως επικοινωνιακής επιρροής και σίγουρα σε επίπεδο πολιτισμικής ανάλυσης προσφέρει ένα πιο ακριβές πανόραμα των λαών και των δυναμικών που εκτυλίσσονται στην Μέση Ανατολή. Σίγουρα είναι κάτι που πρέπει να απασχολήσει τις μελλοντικές αναλύσεις, διότι ήδη πολλά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα αυτή την στιγμή δύναται να αντιπαρατεθούν με την πραγματικότητα που αποτυπώθηκε στον συγκεκριμένο χάρτη.