Νέα παρότι Γηραιά

15:05 27/8/2015 - Πηγή: Huffington Post Greece

Οι απαντήσεις της Ευρώπης στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει, κλωτσώντας το τενεκεδάκι - αφορούν το μέλλον γενεών ολοκλήρων - αφορούν τη νέα τάξη πραγμάτων. Και, αυτό γιατί μακροπρόθεσμα κανένα πολιτικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο στα ποσοστά ανεργίας που έχουν, σήμερα, οι χώρες του Νότου. Η Ευρώπη για να υπάρχει, πρέπει να αλλάξει, να επιδιώξει μεγαλύτερο βαθμό ενοποίησης, ώστε η οικονομική πολιτική να είναι διακυβέρνηση μιας ένωσης κρατών και όχι αποτέλεσμα της απολίτικης γραφειοκρατίας που λειτουργεί σήμερα στα Ευρωπαϊκά όργανα.

Ο Γάλλος πολιτικός Ζακ Ντελόρ είχε πει το περίφημο «Οι πολίτες δε μπορούν να ερωτευθούν την Kοινή Aγορά». Και είχε δίκιο. Η ένωση πρέπει να έχει και πολιτικό χαρακτήρα. Οι αγορές δεν λειτουργούν στο κενό, αλλά μέσα σε ένα σύνολο που προσδιορίζεται από την κουλτούρα ενός λαού, τον πολιτισμό και τις ιστορικές αναφορές του. Εκεί πατά και η οικονομία της γνώσης, η οικονομία της καινοτομίας η οποία είναι μονόδρομος για να έχεις λόγο και θέση στην παγκόσμια αγορά. Για την Ευρωπή είναι δύσκολο να διατηρήσει το βιωτικό της επίπεδο, ακόμη και με τα σημερινά δεδομένα. Αξιοσημείωτο είναι ότι η Καγκελάριος της Γερμανίας - Άνγκελα Μέρκελ - τόνισε σε συνέντευξη της ότι η Ευρώπη δε μπορεί να ασκήσει την ίδια κοινωνική πολιτική που είχε στο παρελθόν. Δηλαδή, σε απλά ελληνικά, δεν υπάρχουν τα χρήματα στον κοινοτικό προύπολογισμό για να γίνει αυτό. Οι δρόμοι της ανάπτυξης στο σύγχρονο κόσμο είναι δεδομένοι. Η παραγωγικότητα μιας οικονομίας εξαρτάται από την εργασία, την τεχνογνωσία και, ασφαλώς, τις δομές της. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Ευρώπης ήταν, και εν πολλοίς είναι, οι δομές του Βορρά - ο λόγος που συνολικά η ένωση έχει απωλέσει μέρος της ανταγωνιστικότητας της είναι τα ελαττώματα της νομισματικής ένωσης.

Το πιο σημαντικό πλεονέκτημα μιας οικονομικής ένωσης είναι ο λεγόμενος πολλαπλασιαστής - ο οποίος ως οικονομικός όρος δηλώνει ότι η μόχλευση σε οικονομίες κλίμακας είναι μεγαλύτερη, ενώ οι αγόρες είναι, σαφώς, πιο αποτελεσματικές. Όπερ σημαίνει οτι η οικονομική πολιτική μιας ένωσης έχει εργαλεία με μεγαλύτερη εμβέλεια για άσκηση αναπτυξιακής πολιτικής ή/και παρεμβατισμού στη λειτουργία των αγορών. ¨Ενα θεμελιώδες πρόβλημα στα πλαίσια άσκησης πολιτικής σε μία οικονομική ένωση είναι η νομιμοποίηση των οργάνων που λαμβάνουν τις σχετικές αποφάσεις. Για παράδειγμα, η ΕΕ δεν έχει ένα κοινο Υπουργείο Οικονομικών ή κοινή εξωτερική πολιτική. Δηλαδή, το θέμα των ρολών που θεσμικά εκφράζουν την πολιτική της ΕΕ είναι εξαιρετικής σημασίας, το οποίο σε μεγάλο βαθμό λύνεται απο το πολιτικό βάρος που έχει κάθε κράτος-μέλος στην ένωση. Η έλλειψη σαφήνειας στους θεσμικούς ρόλους και στις διακριτές εξουσίες δημιουργεί, τα οφθαλμοφανή πλέον, προβλήματα στην οικονομική πολιτική της Ευρώπης.

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΧΕΙ ΣΗΜΑΣΙΑ

Πολλάκις, έγραψαν για την ανάγκη της αμοιβαιοποίησης του Ευρωπαϊκού χρέους μέσω του ευρωομόλογου. Δηλαδή, έκδοση τίτλων οι οποίοι έχουν ως εγγύηση την οικονομική ένωση και όχι απλώς ένα κράτος. Αντιλαμβάνεστε ότι η δημιουργία κοινού χρέους σημαίνει, με απλά λόγια, αποδυνάμωση της εθνικής πολιτικής σε δημοσιονομικά αλλά και αναπτυξιακά θέματα. Επομένως, είναι αδύνατη η δημιουργία κοινού χρέους χωρίς πολιτική ένωση κάποιας μορφής. Και, εδώ, είναι το επίκεντρο των συζητήσεων που κρατούν δεκαετίες μεταξύ εκείνων που οραματίστηκαν την Ευρώπη ως οικονομικό κέντρο της νέας εποχής - ως το προπύργιο της Σοσιαλδημοκρατίας στον κόσμο.

Το μοντέλο του κοινωνικού κράτους με παραγωγικό χαρακτήρα - στο οποίο το κράτος είναι μέρος της ελεύθερης οικονομίας και της καινοτομίας, μπορεί να γίνει ο καταλύτης στο μετασχηματισμό της οικονομίας. Υπάρχουν πολιτικές ιδεολογίες και στον 21ο αιώνα διοτί η οικονομία, η μηχανή που δεν κατανοούμε με κάθε λεπτομέρεια πως λειτουργεί, είναι μια ακολουθία γεγονότων που δεν ακολουθεί ντετερμινιστική λογική. Οι αυτοματισμοί της οικονομίας λειτουργούν, χωρίς αμφιβολία - αλλά, το πλαίσιο λειτουργίας αυτών είναι που κάνει τη διαφορά. Η οικονομική διακυβέρνηση, λοιπόν, είναι η δημιουργία του νέου πλαισίου που πρέπει και μπορεί να αποκτήσει η Ευρώπη. Και τούτο γιατί πρώτα είμαστε πολίτες του κόσμου και μετά ομοεθνείς. Η δημιουργία πλαισίων περνά μέσα από τους θεσμούς - οι θεσμοί θα γίνουν το καλούπι που θα δώσουν όψη και σχήμα στη νέα Ευρωπαϊκή πολιτική πραγματικότητα.

Το ζήτημα είναι αν όλα τα μέρη βλεπούν ως ευκαιρία την περαιτέρω ενοποίηση της Ευρώπης, αλλά και αν το εκλογικό σώμα σε κάθε κράτος εξακολουθεί να βλέπει την Ευρώπη, ως μία μεγάλη, πολυπολιτισμική οικογένεια. Η αλήθεια είναι ότι η οικονομική κρίση έχει κλονίσει την πίστη στο Ευρωπαϊκό εγχείρημα και όχι μόνο στις χώρες του Νότου. Οι Ευρωσκεπτιστές του Βορρά ερμηνεύουν τα πακέτα διάσωσης ως χρήματα που δίνονται σε μη παραγωγικές οικονομίες του Νότου, και οι λόγοι είναι αποκλειστικά και μόνο πολιτικοί. Βέβαια, στην πράξη όλοι επιθυμούν να συναλλάσσονται με φερέγγυους εταίρους σε πολιτικό και εμπορικό επίπεδο αρκεί αυτό να συμβαίνει με το μηχανισμό της αγοράς. Οι σχέσεις αυτές είναι πιο σύνθετες από μία ανάλυση κόστους αλλά γίνονται όλο και πιο δύσκολες όταν το μοτέρ της οικονομίας αγχομαχά, το οποίο σημαίνει ότι κάθε μονάδα κέρδους απαιτεί όλο και περισσότερους πόρους ακόμη και στις οικονομίες που έχουν γνώμονα τη μέθοδο και το σχεδιασμό.

Δείτε, με προσοχή, το δημοφιλές βίντεο της Καγκελάριου, στο οποίο εξηγεί σε μία μαθήτρια από οικογενεία μεταναστών γιατί κάποιοι από τους πρόσφυγες πρέπει να επιστρέψουν στις πατρίδες τους. Είναι προφανές ότι η λέξη λαϊκισμός είναι άγνωστη, στη γερμανική πολιτική σκηνή ακόμη και αν πρόκειται μόνο για επικοινωνιακούς λόγους. Και ο ορθολογισμός, αν και δεν είναι τόσο ρομαντικός, σε οικονομικό επίπεδο - λειτουργεί.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΓΝΩΣΗΣ

Ωστόσο, υπάρχουν και οι αναλυτές που βλέπουν τα σημαντικά οφέλη των βιομηχανικών χωρών και ειδικά της Γερμανίας από τη δημιουργία της νομισματικής ένωσης. Τα πλεονάσματα της Γερμανίας, ασφαλώς και οφείλονται στα ποιοτικά προϊόντα τα οποία είναι πρώτης κατηγορίας, αλλά είναι και μονοπώλιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση - αφού η μερίδα του λέοντος των εξαγωγών της είναι εντός της Ευρωζώνης. Δηλαδή, η Γερμανία έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των λοιπών βιομηχανικών χωρών με εξαγωγές στην Ευρωζώνη - αλλά και ισχυρή θέση στην παγκόσμια αγορά διότι το ευρώ αντικατοπτρίζει την μέση οικονομική ισχύ της Ευρώπης και όχι της Γερμανίας. Αυτό συνεπάγεται μία νομισματική μόχλευση για τον ισχυρότερο παίκτη της Ευρωπής, η οποία δεν οφείλεται σε νομισματική πολιτική αλλά στην οικονομική δομή της νομισματικής ένωσης.

Υπαρχουν, ωστόσο, δεδομένα τα οποία είναι αδιαμφισβήτητα. Οι ισχυροί του Βορρά θα είχαν ευημερούσες οικονομίες και χωρίς την Ευρωζώνη, απλώς η σχετική τους θέση στην παγκόσμια κατάταξη δε θα ήταν τόσο ψηλά. Ενώ, οι οικονομίες του Νότου δε θα είχαν πρόσβαση σε τόσο φθηνό δανεισμό το οποίο, ασφαλώς, ήταν μία πηγή χρηματοδότησης για αναπτυξιακή πολιτική ή/και δημοσιονομική χαλάρωση.

Το ερώτημα ήταν και εν πολλοίς παραμένει: Οι οικονομίες του Νότου είναι σε θέση να μεταρρυθμιστούν, να αποκτήσουν παραγωγική βάση και αναδιανεμητικό κοινωνικό κράτος; Ειναι σε θέση να μετασχηματίσουν τα Ευρωπαϊκά κονδύλια σε κεφάλαιο γνώσης; Ο κανόνας είναι ότι δεν υπήρξαν εσωγενείς μεταρρυθμιστικές δυνάμεις που να ήταν τουλάχιστον ικανές να αποκτήσουν μία κινηματική μορφή. Το συμπέρασμά από όλα τα ιστορικά δεδομένα και, κυρίως, από την αδιάψευστή, σκληρή πραγματικότητα είναι ότι η Ευρώπη έχει ανάγκη από κέντρα ελέγχου, από κέντρα - όμως - που να έχουν θεσμική κατοχύρωση. Το ζήτημα της οικονομικής διακυβέρνησης είναι οι ασυμμετρίες που γεννούν οι οικονομικές ενώσεις - και τούτο είναι νομοτελειακό, αλλά δεν είναι και αναγκαίο αν οι πολιτικές έχουν το σωστό προσανατολισμό. Μη ξεχνάς - τα θεμέλια σε οικονομία και πολιτική δεν αλλάζουν ποτέ - για αυτό και τις ονομάζουν ελεύθερη και αντιπροσωπευτική. Νέα, λοιπόν, Ευρώπη - νέα παρότι Γηραιά.

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.