Νέες ισορροπίες σ΄έναν κόσμο που έχει ήδη αλλάξει

09:49 14/1/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η έλευση του νέου έτους φέρνει ακόμη πιο κοντά την ανάδυση νέων ισορροπιών στο διεθνές σύστημα, οι οποίες διόλου θυμίζουν ό,τι γνωρίζουμε μετά το 1945. Η άνοδος νέων πόλων ισχύος και η περιστολή δεσμεύσεων εκ μέρους των Η.Π.Α. προκαλούν τριγμούς, η ορθολογική ανάγνωση και ανταπόκριση έναντι των οποίων θα κρίνει το μέλλον των διαφόρων μικρών και μεσαίων δυνάμεων ανά τον πλανήτη. Εν προκειμένω, οι πρόσφατες εξελίξεις σε μια σειρά από μέτωπα μαρτυρούν το εύρος των προκλήσεων και των διακυβευμάτων, που προκύπτουν μέσα από τη συντελούμενη ενδοσυστημική αλλαγή.

Ο Πόλεμος στην Ουκρανίαμετατρέπεται

σε ένα «εργαλείο» εξώθησης των Ευρωπαίων να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Η Δυτική Ευρώπη αποτέλεσε μεταπολεμικά μια γεωγραφική ζώνη τελούσα υπό τη στρατηγική εποπτεία και προστασία του αμερικανικού υπερπόντιου εξισορροπητή. Σήμερα και χάριν της μετακύλισης των επιχειρησιακών βαρών της Ουάσιγκτον προς τον Ειρηνικό και την Ανατολική Ασία, οι Ευρωπαίοι «εταίροι» καλούνται να σηκώσουν και εκείνοι στρατηγικά βάρη και προκειμένου τούτο να καταστεί αντιληπτό και σαφές, τίθεται επί τάπητος η Ουκρανία, ενώ ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. αναφέρεται σε πιθανή «ρωσική επίθεση κατά χώρας του ΝΑΤΟ» με τον Ρώσο Πρόεδρο να αποκαλεί τις εν λόγω αιτιάσεις «απόλυτες ανοησίες».

Μάλιστα, η Ε.Ε. ανέλαβε δεσμεύσεις – διά των ανώτατων αξιωματούχων της (sic) – για την ένταξη της Ουκρανίας έως το 2030. Βέβαια, η δυνατότητα αμυντικής υποστήριξης του Κιέβου μέσω της ένταξης της χώρας στην Ε.Ε. συνιστά μάλλον σύντομο ανέκδοτο, αλλά σε κάθε περίπτωση ενέχει υψηλό συμβολισμό αποτελώντας ένα ενθαρρυντικό «χτύπημα στην πλάτη» με στόχο τη συνέχιση της επιχείρησης κατατριβής της Ρωσίας. Εντούτοις, καλλιεργούνται οπωσδήποτε διαλυτικές τάσεις όταν, με αφορμή τις εν λόγω εξελίξεις και τη διαφοροποίηση της Ουγγαρίας, τίθενται υπό αμφισβήτηση σημαντικά κεκτημένα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, όπως το δικαίωμα της αρνησικυρίας (βέτο). Θεσμική κατάκτηση, η οποία συνέστησε επί δεκαετίες «αντι-ηγεμονικό» φάρο της λειτουργίας της Ε.Ε..

Έτερο αλληλένδετο σημείο, που χρίζει ιδιαίτερης προσοχής και ενδιαφέρει την Ελλάδα, είναι η γερμανική πολιτική στα Δυτικά Βαλκάνια. Η αγνόηση της ανυπαρξίας Κράτους Δικαίου στην Αλβανία και η πίεση προς όλες τις πλευρές, ώστε να ικανοποιηθεί το προαιώνιο αίτημα της Μεσευρώπης (Mitteleuropa), αποκαθηλώνουν τις ηθικοπλαστικές μεγαλοστομίες περί αξιακού υποβάθρου, το οποίο δήθεν ερμηνεύει την πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Η Γερμανία προωθεί μια πολιτική ένταξης συλλήβδην των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων άνευ όρων και προϋποθέσεων, δίχως να λαμβάνονται υπόψιν αφενός οι στρατηγικές ευαισθησίες ιστορικών κρατών-μελών όπως η Ελλάδα λόγω της επιθετικής συμπεριφοράς υποψήφιων προς ένταξη χωρών και αφετέρου η μηδαμινή εναρμόνιση με δημοκρατικά αιτούμενα, τα οποία συνιστούν την προμετωπίδα της ήπιας ισχύος της Ε.Ε.. Κατ’ ουσία, δηλαδή, η επιδίωξη ικανοποίησης πρόσκαιρων οικονομικών-εμπορικών κερδών υποθηκεύει την ύπαρξη και τη λειτουργία της Ε.Ε..

Συνεπώς, ποια θέση θα λάβει η γενικώς οριζόμενη Ευρώπη ενώπιον των συντελούμενων ανακατατάξεων; Πώς θα υπερσκελίσει τις γερμανικές ιστορικές και στρατηγικές εμμονές, εν απουσία της αμερικανικής στρατηγικής ομπρέλας, προκειμένου να ανταπεξέλθει στα σύγχρονα διλήμματα ασφαλείας; Ο JohnMearsheimer έγραψε, το 1990, άρθρο με τίτλο «Γιατί σύντομα θα μας λείψει ο Ψυχρός Πόλεμος» αναφέροντας ενδεικτικά: «Τα επόμενα 45 χρόνια στην Ευρώπη (σ.σ. 1990-2035) δεν θα είναι τόσο βίαια όσο τα 45 χρόνια πριν τον Ψυχρό Πόλεμο (σ.σ. 1900-1945), αλλά θα είναι πιθανότατα πιο βίαια από τα προηγούμενα 45 χρόνια (σ.σ. 1945-1990)».

Το βέβαιο ποιους μηχανισμούς έχουν παράγει τα ευρωπαϊκά κράτη προς διαφύλαξη των κοινών συμφερόντων τους. Η Μέση Ανατολή φλέγεται και η Ε.Ε. έχει αποτύχει να αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο, ενώ οι πολιτικές ηγεσίες συχνά άγονται και φέρονται από το θυμικό των κοινωνιών και την παραγόμενη προπαγάνδα. Η Λιβύη εξακολουθεί να βρίσκεται σε χάος, με την Τουρκία να ασκεί προδήλως μια παρεμβατική και αποσταθεροποιητική πολιτική, αλλά με τις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις να απέχουν. Το Σαχέλ έχει βυθιστεί σε ένα φαύλο κύκλος βίας και ανθρωπιστικής κρίσης, με την Ε.Ε. να επιλέγει να περιστείλει τις δεσμεύσεις της. Η Υπερκαυκασία (ευρωπαϊκό έδαφος!) έχει μετατραπεί σε πεδίο εκδίπλωσης τουρκογενούς και ισλαμοστραφούς επιθετικότητας, αλλά οι Αρμένιοι αφήνονται στην τύχη τους παρά το γεγονός ότι, διά του Πρωθυπουργού Πασινιάν, επιχείρησαν να προσεγγίσουν τη γενικώς και αορίστως οριζόμενη… «δύση».

Είναι μάλλον περιττό να πραγματοποιηθεί ξεχωριστή αναφορά στην Τουρκία καθώς, άλλωστε, κρύβεται ή εμπλέκεται στο σύνολο των ως άνω συγκρούσεων και των σημείων ανάφλεξης της ευρωπαϊκής περιμέτρου και πέραν αυτής. Το ενεργό casusbelli εις βάρος της Ελλάδας, ο πολλαπλασιασμός των αναθεωρητικών αξιώσεων εις βάρος – και – του ελληνισμού, η διεύρυνση των επιπτώσεων μιας εξ αρχής και βάσει ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. παράνομης εισβολής στην Κύπρο αποτελούν διαρκή δείγματα της νεοοθωμανικής συμπεριφοράς της Άγκυρας τα οποία είναι σαφές ότι δεν θα εξαλειφθούν μέσω τακτικών ελιγμών συνεννόησης επί ζητημάτων χαμηλής πολιτικής ούτε μέσω του κατευνασμού επί θεμάτων υψηλής πολιτικής.

Εξάλλου, εν όψει του νέου έτους, οφείλεται να υπενθυμίζεται ότι η ελληνοτουρκική εκκρεμότητα είναι μία και αφορά τη συμφωνία οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Δεν είναι «βασική διαφορά» ούτε «μία διαφορά», αλλά «η μία και μοναδική». Πριν τον οιοδήποτε διάλογο επ’ αυτής, υπάρχουν αναγνωρισμένα βάσει του Διεθνούς Δικαίου δικαιώματα της Ελλάδας, τα οποία η Αθήνα οφείλει να ενεργοποιήσει, φυσικά με στρατηγικά συντεταγμένο τρόπο και με έναν οδικό χάρτη, ο οποίος θα αφορά μόνο την ίδια και την εσωτερική οργάνωση και προετοιμασία της. Μεταξύ των εν λόγω δικαιωμάτων συμπεριλαμβάνονται η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., μετά τη χάραξη γραμμών βάσης και την οριοθέτηση των εσωτερικών υδάτων, καθώς και η συμφωνία οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και Α.Ο.Ζ. με την Κυπριακή Δημοκρατία.