Ντοκουμέντα και άγνωστες πτυχές της ιδιωτικής ζωής της περίφημης Nelly’s σε νέα έκθεση

08:10 13/7/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Αδημοσίευτη φωτογραφία: Η Ρωσίδα χορεύτρια Elizaveta Nikolska στην Ακρόπολη, 1929-1930

Ακρόπολη, Δελφοί, Ολυμπία, Σαντορίνη, Μυστράς. Μοναδικά κειμήλια που ανήκουν, στη μεσοπολεμική και μεταπολεμική φάση της φωτογραφίας 
αποτυπώνουν τον τρόπο που αντίκριζε την Ελλάδα η γεννημένη στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας, Έλλη Σουγιουλτζόγλου- Σεραϊδάρη.

Ένα συναρπαστικό ταξίδι στο

χρόνο με όχημα 150 αυθεντικές αργυροτυπίες,
που φέρουν την υπογραφή της σημαντικότερης μορφής της μεσοπολεμικής
ελληνικής φωτογραφικής σκηνής, της Nelly’s, θα έχουν την ευκαιρία να κάνουν
οι επισκέπτες της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων, μέσα από τη νέα της έκθεση
«Nelly΄s - Συλλογή Κρασάκη» που θα εγκαινιαστεί το Σάββατο 13 Ιουλίου 2024.

«Όταν γνώρισα την Ελλάδα και τις τόσες ομορφιές της, σχεδόν σε
κάθε μου βήμα έβλεπα και έναν πίνακα μπροστά μου. Όπου κι αν γύριζα να δω,
αντίκριζα εικόνες έτοιμες να φωτογραφηθούν», περιέγραφε η ίδια τη σχέση της
με το ελληνικό τοπίο.

Εκτός, όμως, από αρχαιότητες και μνημεία του ελληνισμού, οι φωτογραφίες της
συλλογής Κρασάκη - ορισμένες από τις οποίες εκτίθενται για πρώτη φορά -
ιχνογραφούν τις εκδηλώσεις των Δελφικών Εορτών, παραδοσιακές φορεσιές,
πορτρέτα, επιφανείς προσωπικότητες και γυμνά με διάσημες χορεύτριες της
εποχής.

Τα έργα της έκθεσης «Nelly΄s - Συλλογή Κρασάκη» είναι κυρίως
αργυροτυπίες και βρομιοελαιοτυπίες, τυπωμένες, υπογεγραμμένες και
σφραγισμένες από την ίδια τη φωτογράφο την εποχή «της δημιουργίας τους,
γεγονός που μαρτυρά την αυθεντικότητά τους σε αντίθεση με σύγχρονες ανατυπώσεις από τα αρνητικά της καλλιτέχνιδος», σύμφωνα με την επιμελήτρια της έκθεσης, Στέλλα Κουκουλάκη.

Οι Καρυάτιδες, π. 1935. Αργυροτυπία, 27,8 x 37,9 εκ. Κάτω αριστερά, ανάγλυφη σφραγίδα PhotoΓι′ αυτή την πρωτοβουλία μίλησε στη HuffPost ο ίδιος ο συλλέκτης:

- Ti ήταν αυτό που σας παρακίνησε ευθύς εξαρχής να δημιουργήσετε μια συλλογή με έργα Nelly’s;

«Μια ευτυχής συγκυρία! Έψαχνα παλιούς χάρτες της Κρήτης και ανακάλυψα τυχαία τη Nelly’s. Όταν είδα πρώτη φορά δυο φωτογραφίες της σε ένα παλαιοπωλείο της Γερμανίας, που απεικόνιζαν το ηφαίστειο της Σαντορίνης ιδωμένο από ψηλά, ενθουσιάστηκα, τις αγόρασα και από εκείνη τη στιγμή, που ήταν το 1974, άρχισα να συλλέγω όχι μόνο αυθεντικά τυπώματα, δηλ. φωτογραφίες που είχε εμφανίσει η ίδια η Nelly’s στο ατελιέ της, τις είχε υπογράψει και πιστοποιήσει με τις σφραγίδες της, αλλά και οτιδήποτε άλλο την αφορούσε. Βιβλία, λευκώματα, αποσπάσματα από δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και περιοδικά, δημιουργώντας έτσι τα τελευταία πενήντα χρόνια ένα αξιόλογο αρχείο για την κορυφαία φωτογράφο μας. Δεν έπαψα να τη μελετώ και να τη συλλέγω μέχρι σήμερα. Είχα μάλιστα τη τύχη να ανακαλύψω επιστολές στα γερμανικά, του καθηγητή της στη Δρέσδη, του Franz Fiedler, που την μύησε στα μυστικά της φωτογραφίας, τις οποίες επιστολές, θεωρώ ότι είναι σπουδαία ντοκουμέντα όχι μόνο για τα μέσα οπτικής αποτύπωσης ανθρώπων και αντικειμένων τη δεκαετία του 1920 αλλά και για μερικές άγνωστες πτυχές της ιδιωτικής ζωής της Nelly’s. Ο επισκέπτης της έκθεσης στα Χανιά θα μπορεί να παρατηρήσει τις επιστολές αυτές μέσα σε μια ειδική προθήκη του μουσείου.»

 -  Σε ποιες περιόδους ανήκουν και τι απαθανατίζουν σε γενικές γραμμές τα 300 έργα της συλλογής σας;

«Η συλλογή εμπερικλείει σχεδόν όλες τις περιόδους της καλλιτεχνικής δημιουργίας της Nelly’s. Πολλές λήψεις από διάφορα μνημεία της Ελλάδας, την Ακρόπολη με τον Παρθενώνα, τα Προπύλαια, τις Καρυάτιδες, την Ολυμπία, τον Μυστρά και άλλες περιοχές που είχε επισκεφθεί η φωτογράφος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πανέμορφες απεικονίσεις με θέμα τη Σαντορίνη και οι ιστορικές λήψεις των Δελφικών Γιορτών του 1930, που από τις περίπου πενήντα, θα δείξουμε μια σειρά από 22 καρέ. Από το πλήθος των πορτρέτων πολιτικών, λογοτεχνών, αστών, μικρών παιδιών και εθνικών ενδυμασιών, θα εκτεθούν στην Πινακοθήκη Χανίων περίπου εβδομήντα, ενώ θα παρουσιαστούν τόσο οι περίφημες φωτογραφίες της ημίγυμνης Ρωσίδας χορεύτριας Νικόλσκα που αναπηδά και εν μέρει φαίνεται να ίπταται ανάμεσα στις κολώνες του Παρθενώνα όσο και οι εξαίρετες προσωπογραφίες μελών του βασιλικού οίκου της Ελλάδας μέχρι το 1940».

Στιγμιότυπο από την παράσταση Ικέτιδες, 1930. Αργυροτυπία με τονισμό σέπιας, 15,8 x 21,9 εκ. Κάτω αριστερά, ανάγλυφη σφραγίδα Photo Nelly’s Athens. Verso: βιολέ σφραγίδα.

- Με ποιο κριτήριο έγινε η επιλογή των 150 της έκθεσης που εγκαινιάζεται το ερχόμενο Σάββατο στην Κρήτη;

«Η επιμελήτρια της έκθεσης, η γνωστή και ταλαντούχα εικαστικός Στέλλα Κουκουλάκη επέλεξε τις φωτογραφίες της έκθεσης στα Χανιά με τα δικά της προσωπικά κριτήρια. Είχε την απόλυτη ελευθερία να το πράξει και θεωρώ ότι πέτυχε απόλυτα τον στόχο της, να παρουσιαστεί στην Πινακοθήκη ένα πανόραμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας της Nelly’s, μια συνολική αποτύπωση της εντυπωσιακής διαδρομής της. «Με τη ματιά του εικαστικού…», τιτλοφορεί η κυρία Κουκουλάκη την άκρως ενδιαφέρουσα και τεκμηριωμένη ανάλυσή της στον επιμελημένο τόμο της έκθεσης, που ελπίζω να αποτελέσει ένα ακόμη λιθαράκι στην περαιτέρω έρευνα για την μεγάλη Ελληνίδα φωτογράφο».

- Ποια η σημασία του ότι πολλές από τις φωτογραφίες της έκθεσης είναι υπογεγραμμένες και σφραγισμένες από την ίδια τη φωτογράφο την εποχή της δημιουργίας τους;

«Για μένα είναι πολύ μεγάλη. Για τον απλούστατο λόγο ότι είναι διαφορετικό πράγμα να συλλέγεις πρωτότυπες λήψεις, που είχε εμφανίσει από τα αρνητικά η ίδια η Nelly’s στο σκοτεινό θάλαμο με τα διάφορα χημικά, είτε πρόκειται για αργυροτυπίες, είτε για βρωμιοελαιοτυπίες με τονισμό σέπιας ή χωρίς τονισμό, που ακολούθως τις υπέγραφε με μολύβι στο πίσω μέρος τους και τις πιστοποιούσε με τις σφραγίδες της, και διαφορετικό να εκτυπώνονται σήμερα φωτογραφίες από υφιστάμενα αρνητικά, βασικά μιλάμε εδώ για γυάλινες πλάκες που έχουν κληροδοτηθεί. Εγώ προσωπικά δεν θα αγόραζα ποτέ μια ρεπροντιξιόν, όσο ελκυστικό και αν θα ήταν το θέμα της».

Η Σκάλα Φηρών, 1925-1930. Αργυροτυπία με τονισμό σέπιας, 27,8 x 21,1 εκ. Κάτω αριστερά, διπλή ανάγλυφη σφραγίδα Photo Nelly’s Athens. Verso: βιολέ σφραγίδα.

- Διαλέξτε μας τρεις από τις 150 φωτογραφίες που εκτίθενται στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων και εξηγείστε μας το γιατί

 «Η επιλογή είναι αρκετά δύσκολη, αλλά ας κάνω μια προσπάθεια! Λατρεύω τη σπανιότατη αργυροτυπία του 1930 με την ημίγυμνη Νικόλσκα,  με το αραχνοΰφαντο πέπλο της, η οποία ισορροπεί πάνω στα δάκτυλα του ενός ποδιού μπροστά σε μια κολώνα του Παρθενώνα, υψώνοντας τα δύο χέρια της στον ουρανό σε μια στάση ικεσίας με υπέρτατο συμβολικό χαρακτήρα. Θα ξεχώριζα επίσης την αργυροτυπία που απεικονίζει τον Δημήτριο Γρ. Καμπούρογλου στο γραφείο του, το 1926, λόγω του ανεκδοτολογικού χαρακτήρα της. Εκτός από τη χειρόγραφη υπογραφή με μολύβι: Nelly’s Athènes και στο verso με βιολέ σφραγίδα της φωτογράφου σημειώνει ο επιφανής λογοτέχνης μας με μαύρο μελάνι πάνω στο πασπαρτού: «Δεν γράφω, όπως φαίνομαι, αλλά θαυμάζω την Κυρίαν Ιουλίαν», εννοώντας φυσικά την Έλλη Σουγιουλτζόγλου- Σεραϊδάρη και υπογράφει χρονολογώντας : «16 Μαϊου 1926, Δ. Γ. Καμπούρογλου».

Θα ανέφερα επίσης τη μεγαλύτερη σε διαστάσεις σπανιότατη αργυροτυπία του γάμου του πρίγκιπα Παύλου της Ελλάδος και της πριγκίπισσας Φρειδερίκης του Αννοβέρου στις 9 Φεβρουαρίου του 1938. H φωτογραφία αυτή δημοσιεύτηκε στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Η Πρωΐα» την επόμενη του γάμου με λεπτομερέστατη λεζάντα και υπότιτλο: (Φωτογραφία παραχωρηθείσα υπό του οίκου Νέλλης). Πρόκειται για ένα εξ ίσου σημαντικό ιστορικό και φωτογραφικό ντοκουμέντο, άσχετα από τυχόν μικροπολιτικές τοποθετήσεις η σκοπιμότητες. Αποτελεί κομμάτι της ιστορίας μας!

- Κύριε Κρασάκη, τι είδους «κεφάλαιο» πιστεύετε ότι είναι η Έλλη Σουγιουλτζόγλου- Σεραϊδάρη για την Ελλάδα και ποιος ο μακροπρόθεσμος στόχος σας για τη συγκεκριμένη συλλογή;

«Θα ευχόμουν να βρει μια μέρα, αυτό το κομμάτι της συλλογής, την οριστική του θέση σε ένα δημόσιο κτίριο, μουσείο η πινακοθήκη, για να μπορεί όλος ο κόσμος, κυρίως τα παιδιά και οι νέοι, να θαυμάσουν τον φωτογραφικό πλούτο μιας γυναίκας που κατόρθωσε με τη τέχνη της  και με αξιοθαύμαστη μαεστρία να στρέψει τα μάτια της υφηλίου στο πλούσιο πολιτιστικό και ιστορικό παρελθόν της χώρας μας!»

Κρητικόπουλο. Αργυροτυπία, 22,3 x 16,2 εκ. Κάτω αριστερά, ανάγλυφη σφραγίδα Photo Nelly’s Athens.Ποια ήταν η Nelly’s - Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (1899-1998)Γερμανικής – αρχικά – φωτογραφικής επιρροής, το έργο της μικρασιάτισσας Nelly’s από το Αϊδίνι χαρακτηρίζεται από κινητικότητα και ελευθερία, όπως και η ίδια η ζωή της.

Από τους Γερμανούς δασκάλους της, Hugo Erfurth και Franz Fiedler, αποκόμισε την πικτοριαλιστική τεχνική και την κλασική αισθητική. Η εγκατάστασή της στην Αθήνα το 1924, όπου ανοίγει φωτογραφικό studio στην οδό Ερμού, θα την προσανατολίσει προς μία ελληνοκεντρική και συντηρητικότερη αντιμετώπιση της θεματογραφίας. Στο πορτρέτο, στο οποίο θα εξασκηθεί σ’ όλη τη διάρκεια της φωτογραφικής της πορείας στην Ελλάδα και την Αμερική, οφείλεται η απεικόνιση της αθηναϊκής κοινωνίας του Μεσοπολέμου αλλά και η συγκρότηση σημαντικού αρχείου της ελληνικής ομογένειας.

Από το 1927 η Nelly’s περιοδεύει την ελληνική ύπαιθρο στοιχειοθετώντας το πανόραμα της Ελλάδας του Μεσοπολέμου. Ελληνίδα της διασποράς, συνθέτει φωτογραφικά μία Ελλάδα «ειδυλλιακή». Μέσα από τα επίσημα τουριστικά έντυπα που κυκλοφόρησαν με φωτογραφίες της στο εξωτερικό, διαμορφώθηκαν οι πρώτες βάσεις-οπτικά σύμβολα της ελληνικής «τουριστικής φιλοσοφίας».

Τα μνημεία και οι αρχαιολογικοί θησαυροί αποτυπώθηκαν συστηματικά από την Nelly’s: οι πειραματισμοί με το φυσικό φως και η αποτύπωση των αρχαίων ναών στη διαμνημειακή τους σχέση παραπέμπουν στις λήψεις του επίσης γερμανού φωτογράφου και μαθητή του Erfurth, Walter Hege. Oι φωτογραφίες χορού (1923-1929) στη Γερμανία, αλλά κυρίως αυτές στην Ακρόπολη, ξεχωρίζουν για τη θεματική τους συνοχή και την αναδεικνύουν σε κορυφαία φωτογράφο χορού του Μεσοπολέμου.

Στην Αμερική, όπου εγκαταστάθηκε και παρέμεινε για 25 περίπου χρόνια, θα προσθέσει στο πανόραμα της θεματογραφίας της τη διαφημιστική και έγχρωμη φωτογραφία, καθώς και το φωτορεπορτάζ (Easter Parade – δρόμοι της Ν. Υόρκης), χωρίς ωστόσο να μπορέσει να ενταχθεί στις σύγχρονες τάσεις της αμερικανικής φωτογραφίας. Μετά από έναν αιώνα έντονης φωτογραφικής παρουσίας και δυναμικής διεκδίκησης της προβολής του έργου της, η Nelly’s πεθαίνει στην Αθήνα κληροδοτώντας στην ελληνική φωτογραφική ιστορία ένα έργο πολυσύνθετο, παραδειγματικό για νέους φωτογράφους, τόσο λόγω της καλλιτεχνικής όσο και της τεκμηριωτικής του αξίας.

ΙΝFO:
«Nelly΄s- Συλλογή Κρασάκη»
Διάρκεια: 13 Ιουλίου - 10 Νοεμβρίου 2024
Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων
Χάληδων 98-102
Τηλ: [phone] και  [phone]
Ιστοσελίδα: www.pinakothiki-chania.gr
Facebook; Instagram: @MunicipalArtGalleryChania

ΠΗΓΗ βιογραφικού: Μουσείο Μπενάκη

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ...To Facebook «κατέβασε» εμβληματική φωτογραφία της Nelly's με την ημίγυμνη μπαλαρίνα στο Παρθενώνα«Nelly’s»: Το σύμπαν της σπουδαίας Ελληνίδας φωτογράφου στο Μουσείο ΜπενάκηΧορεύοντας στην Ακρόπολη: Η Nelly’s στα Close Ups του Μουσείου Μπενάκη