Ο Γιώργος Μπάτζιος του αρχιτεκτονικού γραφείου Georges Batzios Architects είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση

13:35 22/9/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

Συνέντευξη στον Διονύση Μαρίνο

Πολυσχιδής και μονίμως σε εγρήγορση καταφέρνει να ενσωματώνει στα έργα του (μεγάλης ή μικρότερης κλίμακας) όλο το εύρος των ενδιαφερόντων του. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως ξεκίνησε να γίνει ανθρωπολόγος και κατέληξε να ασχοληθεί με την αρχιτεκτονική. Κι όμως, με κάποιο τρόπο, σχεδόν άμεσο, πάλι με ανθρώπους ασχολείται. Προφανώς αυτό είναι και το ζητούμενό του στα έργα του.

Η συνέντευξη μαζί του ήταν μια αποκάλυψη από ερώτηση σε ερώτηση. Δείγμα της ικανότητά του να πιάνει τους κραδασμούς από διαφορετικούς και συχνά αντικρουόμενους κόσμους που μέσα

του ενοποιούνται.

1. Κάπου διάβασα για εσάς τον χαρακτηρισμό «αντιστάρ». Πώς χωράει, λοιπόν, ένας αντιστάρ σε έναν κόσμο που ψάχνει διαρκώς σταρ – αληθινούς ή μη;

Στόχος μου είναι να ξυπνάω καθημερινά με όρεξη και ενδιαφέρον για την δουλεία μου, δεν δίνω σημασία στους τίτλους.

2. Θα είχε πάρει διαφορετικό δρόμο η καριέρα σας αν δεν είχατε ανοιχτεί στο εξωτερικό; Το έχετε σκεφτεί;

Σίγουρα την ίδρυση του γραφείου στην Ελλάδα την στήριξα πάνω στην πολυετή εργασιακή μου εμπειρία στο εξωτερικό. Η συμμετοχή μου ως επιβλέπων σε εμβληματικά έργα όπως ο Πύργος του MoMA στη Νέα Υόρκη, η Φιλαρμονική του Παρισιού, το Μουσείο του Λούβρου στο Άμπου Ντάμπι κ.ά. έθεσε τα θεμέλια για την μετέπειτα πορεία μου. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 2011, συνεργάστηκα με σημαντικά ελληνικά γραφεία, και ένα χρόνο αργότερα ιδρύθηκε το GeorgesBatziosArchitects.

3. Σας έχουν ρωτήσει κάμποσες φορές για τη συνεργασία σας με τους Ζαν Νουβέλ και Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ. Τέτοια ονόματα σε συνθλίβουν ή σε κάνουν καλύτερο;

Η συνεργασία με αυτούς τους ανθρώπους μου άνοιξε ορίζοντες, οι γνώσεις μου διευρίνθηκαν κάνοντας με καλύτερο. Πρόκειται για τους πνευματικούς μου πατέρες, οι ιδιοφυίες των οποίων με ενέπνευσαν να εξελιχθώ σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο.

4. Αν έπρεπε να κρατήσετε ένα πράγμα από εκείνα τα έξι χρόνια μαζί τους, ποιο θα ήταν αυτό;

Πήρα πολλά πράγματα από εκείνους. Το πιο βασικό είναι ότι κάθε κτίριο, σε κάθε περιοχή, είναι κάτι διαφορετικό. Αν δείτε έργα μας με τον Ζαν Νουβέλ, για παράδειγμα, άλλη φορά θυμίζουν Ζάχα Χαντίντ, άλλη φορά θυμίζουν Τομπάζη. Δεν ακολουθούν όλα έναν συγκεκριμένο στυλ, μια αισθητική γραμμή. Η βασική μου αναφορά είναι οι αρχές του κοντεξουαλισμού σύμφωνα με τον οποίο οι αρχιτέκτονες επεμβαίνουμε σε μια περιοχή όχι για να επιβάλουμε μέσα από ένα κτίριο τη δική μας αισθητική ταυτότητα, αλλά δημιουργούμε κτίρια που αναδεικνύουν τη μοναδική ταυτότητα του κάθε τόπου. 

5. Διαβαίνει κανείς τον Ρουβίκωνα όταν ανοίγει δικό του γραφείο; Ποιος ήταν ο δικός σας πρωταρχικός στόχος;

Κάθε εισοδος σε ένα καινούργιο εγχείρημα της ζωής είναι ένα ρίσκο. Το γραφείο μας ξεκίνησε με εμένα και άλλα δύο άτομα. Τότε κάναμε πολλούς διαγωνισμούς στην Ελλάδα και είχαμε μεγάλα έργα  στο εξωτερικό. Οι ελληνικοί διαγωνισμοί που συμμετείχαμε περιελάμβαναν προμελέτη και σοβαρές προϋποθέσεις για να λάβει κανείς μέρος και να παραδώσει. Η προμελέτη έπρεπε να είναι κατασκευάσιμη και να έχει budget. Αυτή η περίοδος με έκανε να διερευνήσω τα δεδομένα της ελληνικής κατασκευαστικής πραγματικότητας και να βάλω την παράμετρο του budget στη δουλειά μας ώστε τα έργα να είναι υλοποιήσιμα. Η περίοδος από το 2012 μέχρι το 2017 είχε πολλή έρευνα.

Για εμένα ήταν σημαντικό να συνεχίσω την ανάπτυξη του γραφείου με αργά και σταθερά βήματα, χωρίς το «μεγάλο μπαμ», παρά τις όποιες ευκαιρίες παρουσιάζονταν. Έπρεπε πρώτα να στήσουμε τη σοβαρή δομή που έχουμε σήμερα. Έτσι φτάνουμε στα τελευταία δύο χρόνια. Πλέον νιώθω τη σιγουριά ενός αρχιτέκτονα με ένα μεσαίο προς μεγάλο γραφείο. Η δομή του γραφείου μας σήμερα διαχωρίζεται σε δυο αλληλένδετους και εξίσου σημαντικούς τομείς: τις καλές τέχνες και την τέχνη της επιστήμης. Παράγουμε ένα έργο ενημερωμένο και στα δυο επίπεδα.

6. Κάνετε έργα σε διάφορες κλίμακες. Πρέπει ένα γραφείο να εξειδικεύεται σε έναν τομέα ή να αναζητεί τρόπους να εφαρμόσει τη φιλοσοφία του παντού;

Ο αρχιτέκτονας οφείλει να ανταποκρίνεται στο εκάστοτε ερέθισμα που πρoσφέρει το κάθε μοναδικό έργο, χωρίς την εφαρμογή μιας καθολικής φιλοσοφίας. Χωρίς την εμμονή σε ένα ιδίωμα που να υπογράφει μονοσήμαντα έναν συγκεκριμένο και αναγνωρίσιμο τρόπο προσέγγισης, αυτό που κινητοποιείται κάθε φορά είναι η επιθυμία για την καινοτομία, την απλοποίηση των μορφών και την καθαρότητα εννοιών και υλικών.

7. Ποια είναι η αρχιτεκτονική φιλοσοφία σας;

Η φιλοσοφία μου επικεντρώνεται στη δημιουργία ζωντανών, αρχιτεκτονικών έργων που διαμορφώνονται ως αποτέλεσμα ανθρωπολογικών αναγκών περισσότερο από μία σχεδιαστική ιδέα.

8.Ήταν πάντα όνειρο η αρχιτεκτονική;

Όχι. Η πρώτη μου επιλογή ήταν η Ανθρωπολογία. Ουσιαστικά έγινα αρχιτέκτονας κατά τύχη. Ήμουν καλός στο σχέδιο, αλλά πήγα στο Παρίσι λίγο χαμένος, ψάχνοντας τι θέλω να κάνω. Ακολούθησα μία φίλη μου που σπούδαζε αρχιτεκτονική και ανακάλυψα ότι μου άρεσε πολύ. 

9. Με ιντριγκάρει αυτό που διάβασα για εσάς: σας αρέσει η λογοτεχνία. Ποιο βιβλίο θα ταίριαζε στον τρόπο που λειτουργείτε αρχιτεκτονικά;

Το GodsLittleAcre του ErskineCaldwell.

10. Οι αναφορές σας ποιες είναι; Αυτό που λέμε καταγωγικές πηγές.

Μεταξύ άλλων, οι Γιαπωνέζοι μεταβολιστές, το μπρουταλιστικό κίνημα, τα γραπτά των φαινομενολόγων, οι InternationaleSituationniste.Σέβομαι ιδιαίτερα τη δουλειά του Κένγκο Κούμα. Όσον αφορά το design, θεωρώ ότι, μετά την εμπορικότητα των ’50s και την ουτοπική επανάσταση των ’60ς, τα ’70s ήταν η εποχή μιας δημιουργικής απελευθέρωσης. 

11. Έμπνευση ή δουλειά; Τι μετράει περισσότερο;

Χαρακτηριστικά ενός πετυχημένου αρχιτέκτονα αποτελούν ένας συνδιασμός έμπνευσης σκληρής δουλειάς και ταλέντου.Τα καθημερινά ερεθίσματα και ο τρόπος που αυτά συνδιαπλέκονται αποτελούν την έμπνευση. Πρέπει να είναι σε θέση κανείς να συνδυάσει το εφήμερο με το διαχρονικό, το κλασικό με το μοντέρνο, το φυσικό με το τεχνητό, τη μεγάλη κλίμακα με τη μικρή, τα παραδοσιακά με τα πειραματικά υλικά. Η δουλεία είναι αυτή που θα δέσει όλα τα παραπάνω.

12. Μπορούν να δημιουργηθούν τοπόσημα στις μέρες μας ή τα έχουμε δει –πια- όλα;

Υπάρχει ακόμα πολύς χώρος στην σύγχρονη αρχιτεκτονική για εμβληματικά και αισθητικά άρτια κτήρια που επαναπροσδιορίζουν τον δημόσιο χώρο και αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον, το αστικό τοπίο. Το ΚΠΙΣΝ ως πάρκο και ως κτηριακή δομή αποτελεί παράδειγμα ένος σύγχρονου επιτυχημένου τοπόσημου ως μέρος μιας βιώσιμης, όμορφης και λειτουργικής πόλης.

13. Κτήρια μορφικής τελειότητας ή κτήρια προσαρμοσμένα στις ανάγκες των ανθρώπων; Υπάρχει διάζευξη;

Το ένα φέρνει το άλλο.Ένα κτήριο δεν μπορεί να είναι όμορφο, εάν δεν λειτουργεί. Formfollowsfunction και το αντίστροφο λοιπόν κατά τους μοντέρνους.

14. Η αειφορία και η βιώσιμη ανάπτυξη καθίστανται αναγκαίες συνθήκες στις μέρες μας. Πώς τοποθετείστε σ’ αυτό το ζήτημα;

Το θέμα της βιώσιμης ανάπτυξης είναι κάτι πολύ σημαντικό πλέον. Η τεχνολογία έχει προχωρήσει τόσο πολύ σε όλα τα επίπεδα, από την «παθητική» μέχρι την «ενεργητική» εξοικονόμηση παραγωγή ενέργειας, που δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία ώστε ένα κτίριο να είναι μην είναι πράσινο. Είναι από τις πιο σημαντικές τομές στην αρχιτεκτονική, έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε οι αρχιτέκτονες. Είναι αδύνατον πια να ξεκινήσεις να σχεδιάζεις ένα κτίριο χωρίς να σκεφτείς εκ των προτέρων πώς αυτό δεν θα επιβαρύνει περαιτέρω το πολύ επιβαρυμένο περιβάλλον.

15.Σε ποιο έργο σας ήσασταν πιο κοντά στο όραμά σας;

Στην επανάχρηση του Aγετ Ηρακλής.  Ήταν ένα μεγάλο έργο. Ήταν όμως και τεράστια εμπειρία. Γνώρισα σημαντικούς ανθρώπους. Κάναμε πάρα πολλή δουλειά. Ξεκινήσαμε με ένα ανατρεπτικό concept και καταλήξαμε να σχεδιάσουμε τα πάντα.Το κτίριο της ΑΓΕΤ ήταν το πρώτο μου προσωπικό μεγάλο έργο. Πιο πριν είχα δουλέψει σε μεγάλα έργα, όμως αυτή ήταν η πρώτη φορά που είχα όλη την ευθύνη πάνω μου. Κάθε μέρα βρισκόμουν στο εργοτάξιο και έβλεπα να υλοποιείται σε real time αυτό που είχαμε σχεδιάσει. Αυτό το έργο με ωρίμασε σαν αρχιτέκτονα. Σε συνδυασμό με τη σταδιοδρομία μου στο εξωτερικό, μου άνοιξε πολλαπλούς δρόμους και επιλογές. 

16.Υπάρχει εθνική ή παγκόσμια αρχιτεκτονική; Ειδικά στις μέρες μας που τίποτα δεν μένει κρυφό.

Το ζήτημα της ταυτότητας τίθεται προς διαπραγμάτευση καθώς υπάρχει μια διαπάλη μεταξύ διεθνούς και τοπικού. Φυσικά και η αρχιτεκτονική θα έπρεπε να αποτελεί μέρος της ιστορίας ενός τόπου σε κάθε εποχή. Εμείς δεν ανήκουμε στους αρχιτέκτονες της παγκοσμιοποιημένης αρχιτεκτονικής. Οι κατασκευές μας διαμορφώνονται από τη μετάβαση του χρόνου, του τόπου και των γεγονότων και είναι ευαίσθητες στα φυσικά εντόπια υλικά και στις σύγχρονες τεχνολογίες κατασκευής. Σχεδιάζουμε σε σχέση με το περιβάλλον (αστικό τοπίο ή φύση) και χτίζουμε πάνω σε αρχές που πηγάζουν από τις σχέσεις των επιμέρους δομικών στοιχείων, ενώ αρνούμαστε ρητά να δεσμευτούμε προς μια «εικόνα». Κάθε μας μελέτη αλληλεπιδρά με τα πολεοδομικά, ιστορικά και κοινωνικά δεδομένα του υπό μελέτη τόπου. Δίνουμε μεγάλη σημασία στην «ενέργεια» του τόπου.

17.Ελληνικό αποτύπωμα υπάρχει στην αρχιτεκτονική;

Η δεκαετία του 60 χαρακτηρίζεται από την άνθηση ελληνικού μοντερνισμού και την δημιουργική αφομοίωση του διεθνούς στύλ,που ταλαντευόταν ανάμεσα στην έλξη από τις πρωτοπορίες των αρχών του 20ού αιώνα και στην επίμονη αναζήτηση της ελληνικότητας. Η συμπερίληψη τέτοιων έργων στο βιβλίο του KennethFrampton το 1985 ‘’Μοντέρνα αρχιτεκτονική,Ιστορία και Κριτική’’ εξέθεσε αρχιτέκτονες, που δραστηριοποιούνταν απλά στον στενό και απομονωμένο ελλαδικό χώρο, ξαφνικά να βρίσκονται πρωτοπόροι διεθνών εξελίξεων στον μοντερνισμό. Η Αθηναική πολυκατοικία των Αντωνακάκη για παράδειγμα παρουσιάζεται ως μια τοπικά ευαίσθητη απάντηση στην κρίση του μοντερνισμού. Φτάνοντας στο σήμερα, η νέα γενιά αρχιτεκτόνων έχει καταφέρει να συνδυάσει την παρακαταθήκη των σπουδαίων Eλλήνων μοντερνιστών με τη διεθνή βιβλιογραφία σε ένα εξαιρετικό μείγμα.

18. Η εικόνα έχει στις μέρες μας σφοδρή δύναμη. Τα πάντα φτιάχνονται για να γίνουν εικόνα. Εχουμε χάσει τη λειτουργικότητα των πραγμάτων;

Η αρχιτεκτονική σήμερα πολλές φορές αντιμετωπίζεται ως καταναλωτικό προϊόν  με αποτέλεσμα την έλλειψη πνευματικότητας και τον εγκλωβισμό σε καθαρά υλιστικά χαρακτηριστικά και αυτό είναι μεγάλη απώλεια κατά τη γνώμη μου. Η επιδερμική θεώρηση της αρχιτεκτονικής ως αισθητικού αντικειμένου την υποβιβάζει σε ένα φορμαλιστικό παιχνίδι με μοναδικό σκοπό τον εντυπωσιασμό. Έτσι, αν ένα κτήριο στερείται καλλιτεχνικών αξιώσεων τότε δεν μπορούμε πλέον να μιλάμε για αρχιτεκτονική.

19. Ποια είναι η γνώμη σας για την Αθήνα; Θέλει κι άλλο σκάψιμο (sic) ή την έχουμε κουράσει αρκετά;

Η Αθήνα είναι μια πόλη με εντάσεις και αντιθέσεις. Εμένα μου αρέσει η Αθήνα και θα την εξαιρέσω από την Ευρώπη, θα την έβαζα στη συνομοταξία των μεγάλων αμερικανικών μητροπόλεων, Νέα Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο, Ντένβερ, όπου υπάρχει μια σχετική οργάνωση της πόλης αλλά υπάρχει και λίγο αυτή η βρωμιά που βλέπουμε στο ελληνικό πεζοδρόμιο, όλη αυτή η ένταση που υπάρχει στην πόλη. Αυτή όμως η ένταση είναι πολύ σημαντική για την ανάπτυξη της πόλης και των ανθρώπων που ζουν σε αυτή. Μου αρέσει πάρα πολύ που δεν είναι μια αποστειρωμένη πόλη η Αθήνα, όπως η Ζυρίχη και το Παρίσι. Η Αθήνα έχει πολύ ιδιαίτερη ταυτότητα, είναι μοναδική.

20. Μπορεί να δημιουργεί μια λειτουργική πόλη; Μια πόλη που θα την χαίρονται οι κάτοικοί της;

Η Αθήνα οφείλει να αναδείξει τις πολιτιστικές της ιδιαιτερότητες με άξονα την δημιουργία δημοσίου χώρου,που τόσο λείπει. Η πόλη θα πρέπει να σχεδιαστεί με άξονα τον πεζό και με μια συνέκτικότητα στους ανοιχτούς υπαίθριους χώρους. Ωστόσο σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, ο παράγοντας λειτουργικότητα δεν μπορεί να ικανοποιηθεί σε επίπεδο υποδομών, παρα μόνο σε επίπεδο γειτονιών.