«Ο τσάρος της αγάπης και της τέκνο»: Κριτική του βιβλίου του Anthony Marra

14:02 3/11/2016 - Πηγή: Huffington Post Greece

Ο Anthony Marra εισέβαλε στη βιβλιοθήκη μου και στην καρδιά μου πριν δύο χρόνια με το συγκλονιστικό του μυθιστόρημα «Αστερισμός ζωτικών φαινομένων». 'Ένα αριστουργηματικό πόνημα, με εκκωφαντικές σιωπές χαρακτήρων στα μεσοδιαστήματα των βομβαρδισμών στην Τσετσενία και με έναν ευφυή τίτλο που δένει μοναδικά με το ασύλληπτης ομορφιάς κείμενο. Ένα βιβλίο που απέσπασε - διόλου τυχαία - διθυραμβικές κριτικές παγκοσμίως και μια σειρά βραβείων και τιμητικών διακρίσεων.

Μ' έναν εξίσου ευρηματικό τίτλο έκανε πριν λίγες μέρες την εμφάνισή του από τις εκδόσεις Ίκαρος το νέο του

βιβλίο και προετοιμάστηκα για άλλο ένα μοναδικό λογοτεχνικό ταξίδι. Όμως σάστισα μόλις διαπίστωσα πως «Ο τσάρος της αγάπης και της τέκνο» είναι μια συλλογή εννέα διηγημάτων, γιατί αφελώς πίστεψα πως αυτές οι μικρές ιστορίες δεν θα είχαν τη γοητεία και την ένταση ενός ενιαίου μυθιστορήματος. Μα το πηγαίο συγγραφικό ταλέντο, η οξυδέρκεια, το ιδιάζον χιούμορ, η βαθιά έρευνα και η λυρική γραφή κατόρθωσαν ν' αποτυπώσουν με τρόπο μαγικό ένα οδοιπορικό ανθρώπων στο χρόνο με οδηγό την αγάπη, τη μουσική και την τέχνη.

Εννιά ιστορίες ζωής με αφετηρία το Λένιγκραντ εν έτει 1937 και σημείο μηδέν το διάστημα, έτος άγνωστο. Ακούγεται μπερδεμένο και όμως είναι περίτεχνα οριοθετημένο, έτσι ώστε να χαθείς στις σελίδες του και ν' ακολουθήσεις τα χνάρια των ηρώων κρατώντας την ανάσα σου. Οι τέσσερις πρώτες διηγήσεις αποτελούν την πλευρά Α', κατόπιν ακολουθεί ένα διάλειμμα για να γνωρίσουμε τον τσάρο της αγάπης και της τέχνης και έπεται η μεγαλειώδης σύνθεση και αποδόμηση χαρακτήρων και καταστάσεων σε τρεις πράξεις.

Σαν μικροί κύκλοι που τέμνονται και αναγκάζουν τους πρωταγωνιστές να σκαλίζουν τις στάχτες του παρελθόντος για να ζεστάνουν τις παγωμένες τους καρδιές.

Ο Ρομάν Μάρκιν που εργάζεται στο Τμήμα Προπαγάνδας και Αγκιτάτσιας του Κόμματος επι εποχής Στάλιν δίνει τη σκυτάλη στις εγγονές των γυναικών που δεινοπάθησαν στα στρατόπεδα εργασίας την ίδια περίοδο. Και ο Ρουσλάν Ντακούροφ, αναπληρωτής Διευθυντής του Μουσείου Περιφερειακής τέχνης του Γκρόνζι το 2003 καταφέρνει να προσφέρει ένα πολύτιμο δώρο σε μία γυναίκα: το μέρος όπου έζησε τις τελευταίες του στιγμές ένας αιχμάλωτος Καυκάσου. Άνθρωποι του χθες και του σήμερα βρίσκονται ενωμένοι μέσα από αντικείμενα ελάσσονος σημασίας τα οποία προσφέρουν ανακούφιση, λύτρωση, εξαγνισμό, αφετηρία για ένα νέο ξεκίνημα.

Σαν μικροί κύκλοι που τέμνονται και αναγκάζουν τους πρωταγωνιστές να σκαλίζουν τις στάχτες του παρελθόντος για να ζεστάνουν τις παγωμένες τους καρδιές. Εννέα καταθέσεις ψυχής αποτυπωμένες με μια ιδιαίτερη επίφαση χιούμορ, οι οποίες ρίχνουν φως στην πολιτική σκηνή της Ρωσίας τον τελευταίο αιώνα. Ο απόηχος της Οκτωβριανής επανάστασης, η ηγεμονία του Στάλιν, οι μεταρρυθμίσεις του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο ατελείωτος πόλεμος στην Τσετσενία και η προεδρία Πούτιν, σημαδεύουν την καθημερινή ζωή των ηρώων, τους οδηγούν σε αποφάσεις καθοριστικές για το μέλλον τους αλλά απαραίτητες για την αξιοπρεπή επιβίωσή τους. Κουβαλώντας θύμησες που πονάνε, ελπίζοντας ότι το μέλλον θα είναι καλύτερο και παλεύοντας να ορθοποδήσουν στο τώρα, όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά ξεπερνούν την αβεβαιότητα και το θάνατο και διεκδικούν ένα κομμάτι ευτυχίας.

Ο Marra έχει επιτύχει για ακόμα μια φορά να περιγράψει με λιτό ύφος τη φρίκη του πολέμου και τα βασανιστήρια των καθεστώτων, την ομορφιά του αληθινού και άδολου έρωτα, τον πόνο της απώλειας και την αδυναμία του ανθρώπου μπροστά στο μεγαλείο της ίδιας της ζωής. «Θέλει λιγότερο ταλέντο ν' ανασύρεις ένα πρόσωπο από τη λήθη, απ' το να το επιστρέψεις εκεί». Εναλλάσσει διαρκώς την αφήγησή του, άλλοτε χρησιμοποιώντας το «εγώ», άλλοτε το «εμείς» και άλλοτε επιλέγοντας το τρίτο πρόσωπο, όχι απλά για να διατηρήσει τον ρυθμό αλλά και για να δώσει έμφαση στις εσωτερικές συγκρούσεις των χαρακτήρων και στην ένταση των συναισθημάτων τους. Η μετάφραση του κου Αχιλλέα Κυριακίδη είναι - για ακόμα μια φορά - συγκλονιστική και άξια συγχαρητηρίων.

Δεν μπορώ να βρω τις λέξεις που αρμόζουν για να περιγράψω τη δύναμη που κρύβει στις σελίδες του αυτό το βιβλίο. Αισθάνεσαι από την πρώτη αράδα πως ακούς μια φωνή αδύναμη, σχεδόν ψιθυριστή, να προσπαθεί να βρει το δρόμο της στο ρου της Ιστορίας, να δυναμώνει σε κάθε εξομολόγηση, και να γίνεται κραυγή αγωνίας και πόνου. Μια κραυγή που σε τρομάζει, σε συγκινεί, σε καθηλώνει. Δεν μπορείς να συνειδητοποιήσεις πώς τα νήματα της πλοκής κατάφεραν μέσα από μικρά αντικείμενα, να δημιουργήσουν αυτό το εξαίρετο μωσαϊκό προσώπων και γεγονότων. Η φωτογραφία μιας μπαλαρίνας, μια κασέτα, η μοναδική ταινία που πρωταγωνιστεί η Μις Σιβηρία, ένας πίνακας του Ζαχάροφ, ένα λιβάδι, το πρόσωπο ενός άντρα σε δεκάδες πίνακες, αποτελούν κόκκους άμμου στην πάροδο του χρόνου, μα ολόκληρο το σύμπαν για κάποιες ανθρώπινες ψυχές.

Ένας περίπατος στο ναρκοθετημένο χωράφι της Ρωσικής ιστορίας, με αφηγητή έναν δεξιοτέχνη διηγηματογράφο και συντροφιά τα αθώα θύματα, που αφήνει πίσω της κάθε προδοσία.

Δείτε περισσότερα στο blog Λογοτεχνικά Σοκάκια

-- This feed and its contents are the property of The Huffington Post, and use is subject to our terms. It may be used for personal consumption, but may not be distributed on a website.