Οι «αντιπρόσωποι» του Ιράν: Οι δυνάμεις που χρησιμοποιεί εναντίον ΗΠΑ-Ισραήλ στη Μέση Ανατολή

07:02 2/11/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η ηγεσία του Ιράν έχει προειδοποιήσει ότι ο κόσμος είναι πιο κοντά σε έναν περιφερειακό πόλεμο στη Μέση Ανατολή και ότι το Ισραήλ έχει περάσει «κόκκινες γραμμές» στην απάντησή του στην τρομοκρατική επίθεση της παλαιστινιακής ισλαμιστικής οργάνωσης Χαμάς- κάτι που, σύμφωνα με τον Ιρανό πρόεδρο Εμπραχίμ Ραΐσι, «ίσως αναγκάσει τους πάντες να αναλάβουν δράση». Ωστόσο, όπως σημειώνεται σε δημοσίευμα του Guardian, και το Ιράν «ακροβατεί», επιδιώκοντας να αποφύγει έναν

γενικευμένο πόλεμο ενώ παράλληλα «θολώνει» τις κόκκινες γραμμές για να μην παγιδευτεί. Ταυτόχρονα, χρησιμοποιεί οργανώσεις και πολιτοφυλακές- «αντιπροσώπους» ανά τη Μέση Ανατολή από τον «άξονα αντίστασής του» για να εξαπολύει πλήγματα κατά του Ισραήλ και αμερικανικών βάσεων σε Ιράκ και Συρία.

Η χρήση τέτοιων δυνάμεων- «αντιπροσώπων» (proxy forces), μεταξύ των οποίων η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ στη Γάζα, αποτελεί «σήμα κατατεθέν» της ιρανικής εξωτερικής πολιτικής- αν και η Τεχεράνη λέει πως υποστηρίζει μεν αυτές τις «δυνάμεις αντίστασης», αλλά ενεργούν αυτόνομα.

Τι αυτονομία έχουν αυτές οι δυνάμεις

Όπως λέει ο Εμίλ Χοκάγιεμ του International Institute of Strategic Studies, το Ιράν ενισχύει, υποστηρίζει, καθοδηγεί μα σπάνια διατάσσει αυτές τις δυνάμεις. «Οι Δυτικοί έχουν πρόβλημα λόγω του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνονται τις ιεραρχίες. Οι εταίροι του Ιράν είναι σαν ελάσσονες μα έμπιστοι συμπολεμιστές. Η Χαμάς (και ακόμα και η Χεζμπολάχ) δεν αναμένουν απευθείας και διαρκή ιρανική βοήθεια σε μια σύγκρουση. Οι εταίροι του Ιράν λαμβάνουν αποφάσεις και επιζητούν ιρανική συναίνεση. Υποψιάζομαι ότι δεν θα κάνουν κάτι στο οποίο αντιτίθεται το Ιράν, μα έχουν μεγάλο περιθώριο ελιγμών».

Πόσο εξαρτάται η Χαμάς από το Ιράν

Η Χαμάς «κατάγεται» από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, μια σουνιτική μουσουλμανική οργάνωση, και οι ρίζες αυτές στο παρελθόν έχουν αποτελέσει περιοριστικό παράγοντα στη σχέση με το Ιράν. Το ξέσπασμα του πολέμου της Συρίας το 2011, για παράδειγμα, επηρέασε αρνητικά τις σχέσεις Ιράν- Χαμάς, εφόσον το σιιτικό Ιράν υποστήριζε την κυβέρνηση Άσαντ και η Χαμάς την ως επί το πλείστον σουνιτική αντιπολίτευση. Ωστόσο κατά τη σύγκρουση του 2012 η Χαμάς εκτόξευσε ιρανικές ρουκέτες Fajr-5 εναντίον του Τελ Αβίβ και της Ιεροσαλήμ. Μετά την κρίση της Γάζας το 2021, ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγιε επιδοκίμασε το Ιράν που έδωσε τη δυνατότητα για έναν έντονο βομβαρδισμό, σημειώνοντας πως η Τεχεράνη δεν τσιγκουνεύτηκε χρήματα, όπλα και τεχνική υποστήριξη. Η ίδια η Χαμάς έχει πει ότι ένας στρατηγός των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης την είχε «εξοπλίσει και καθοδηγήσει». Τον Ιανουάριο του 2021 Αμίρ Αλί Χατζιζαντέχ, υψηλόβαθμο στέλεχος των Φρουρών της Επανάστασης, είπε πως «όλοι οι πύραυλοι που μπορεί να βλέπετε στη Γάζα και στον Λίβανο δημιουργήθηκαν με την υποστήριξη του Ιράν». Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει κατηγορήσει το Ιράν πως παρείχε το 90% των χρημάτων της Χαμάς.

Υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι το Ιράν σχεδίασε τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου;

Οι ΗΠΑ μεριμνούν να τονίζουν ότι δεν έχουν πληροφορίες που να υποστηρίζουν κάτι τέτοιο. Δημοσίευμα της Wall Street Journal έγραφε ότι οι επιθέσεις σχεδιάστηκαν σε συναντήσεις στη Βηρυτό με μέλη της Χαμάς και της Χεζμπολάχ και ότι σε αυτές βρέθηκε δύο φορές ο Ιρανός ΥΠΕΞ, Χοσεΐν Αμίρ Αμπντολαχιάν. Μα το Ιράν είχε δημοσιοποιήσει το ίδιο την επίσκεψη του υπουργού στη Βηρυτό και φαίνεται δύσκολο τα ιρανικά πρακτορεία να δημοσιοποίησαν μια συνάντηση κατά την οποία συζητήθηκε η τρομοκρατική επίθεση στο Ισραήλ.

Ποιοι είναι οι «αντιπρόσωποι» της Τεχεράνης

Λίβανος: Η Χεζμπολάχ θεωρείται η «ναυαρχίδα», με τον επί μακρόν πνευματικό της ηγέτη, Χασάν Νασράλα. Η Χεζμπολάχ έχει τόσο πολιτικό κόμμα όσο και στρατιωτική δύναμη, και μέσα σε τριάντα χρόνια έχει αναπτύξει στενές σχέσεις με το Ιράν. Οι επιθέσεις και οι αναμετρήσεις της με το Ισραήλ στις δεκαετίες του 1990 και του 2000 έχουν εξυπηρετήσει τους στρατηγικούς στόχους της Τεχεράνης στη Μέση Ανατολή χωρίς απευθείας στρατιωτικές συγκρούσεις Ιράν- Ισραήλ. Από τις 7 Οκτωβρίου και μετά τα πυρά από τον νότιο Λίβανο έχουν αυξηθεί και μαχητές της Χεζμπολάχ έχουν σκοτωθεί. Ωστόσο θεωρείται αμφίβολο το Ιράν να θέλει έναν δεύτερο πόλεμο όπως εκείνος του 2006 που ρήμαξε τον Λίβανο.

Υεμένη: Με ελάχιστο κόστος για το ίδιο, το Ιράν παρέχει όπλα στους σιίτες Χούθι, που εδώ και χρόνια μάχονται κατά των δυνάμεων της Σαουδικής Αραβίας κυρίως και δευτερευόντως των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Συρία: Ο πρόεδρος της Συρίας, Μπασάρ αλ Άσαντ, οφείλει την επιβίωσή του στο Ιράν, που του έστειλε χερσαίες δυνάμεις- μέχρι και 80.000 άνδρες, πολλοί εκ των οποίων ήταν από τη Χεζμπολάχ- οι οποίες, σε συνδυασμό με τις ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις, κατέστειλαν την εξέγερση. Σε έρευνα του Joosor Centre αναφέρεται ότι το Ιράν έχει 98 στρατιωτικές θέσεις στην ανατολική Συρία.

Ιράκ: Το ισχυρό, υποστηριζόμενο από το Ιράν, σιιτικό παραστρατιωτικό κίνημα Νουτζάμπα αποδοκιμάζει τον Ιρακινό πρωθυπουργό, Μοχάμαντ Σία αλ Σουντάνι, για την αντίθεσή του στις επιθέσεις κατά αμερικανικών βάσεων στη χώρα, υποστηρίζοντας πως «υπάρχει επαρκής νομική και θρησκευτική βάση για αντίσταση». Ωστόσο πολλοί στο Ιράκ- κυρίως νεαρότερων ηλικιών- θέλουν να σταματήσει η ιρανική επιρροή.

Ενδιαφέρεται για γενικευμένο πόλεμο ο «άξονας αντίστασης»;

Αυτό, όπως τονίζεται στο δημοσίευμα, θα αποτελούσε πλήρη αλλαγή πολιτικής. Ο Μάικλ Νάιτς του Washington Institute for Near East Policy, είπε ότι οι δύο πλευρές παίζουν ένα θανάσιμο παιχνίδι από το 2019, όταν ιρακινές σιιτικές πολιτοφυλακές παρέλαβαν drones από την Τεχεράνη, αρκεί να μην σκότωναν πολλούς Αμερικανούς. «Αυτό που έκαναν οι Ιρανοί είναι να τελειοποιήσουν έναν τρόπο πρόκλησης των Αμερικανών και να δείχνουν αντίσταση στην περιφερειακή τους παρουσία χωρίς να προκαλούν μεγάλα αμερικανικά στρατιωτικά αντίποινα», σημειώνει σχετικά. Ένας γενικευμένος πόλεμος θα έδινε τέλος σε αυτή τη στρατηγική.

Πώς θεωρεί το Ιράν ότι μπορεί να νικήσει η Χαμάς;

Ο Τζαβάντ Ζαρίφ, πρώην ΥΠΕΞ του Ιράν, είπε την προηγούμενη εβδομάδα ότι το Ισραήλ από μια άποψη είχε ήδη χάσει, καθώς ο μύθος πως ήταν αήττητο είχε καταστραφεί. Με το Ιράν να ευθυγραμμίζεται με τον μέχρι τώρα διχασμένο αραβικό κόσμο, το Ιράν είναι σε ισχυρότερη θέση από ό,τι πριν, υποστηρίζοντας πως είναι οι ΗΠΑ και το Ισραήλ που έχουν χάσει τη λαϊκή στήριξη. Είτε από πρόθεση, είτε ως υποπροϊόν, η σχεδιαζόμενη εξομάλυνση σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ έχει «παγώσει». Ο Ζαρίφ θεωρεί ότι το Ισραήλ θέλει να εμπλέξει τις ΗΠΑ σε πόλεμο με το Ιράν, μα οι ΗΠΑ δεν το θέλουν αυτό.

Πώς είναι οι σχέσεις του Ιράν με τις μοναρχίες του Κόλπου

Πολλές από τις σουνιτικές μοναρχίες του Κόλπου βλέπουν το σιιτικό Ιράν με καχυποψία και φόβο. Δεν συμμερίζονται την επιθυμία του για εκδίωξη όλων των αμερικανικών δυνάμεων από την περιοχή. Ωστόσο οι προσπάθειες των ΗΠΑ να πειστεί το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου να γίνει μια πιο «δεμένη» δύναμη ασφαλείας έχουν αποτύχει. Οι αραβικές χώρες πιέζουν για λύση δύο κρατών, ωστόσο το Ιράν θέλει ένα παλαιστινιακό κράτος.

Βλέπουν όλοι οι Ιρανοί το Ισραήλ όπως η ηγεσία τους;

Όχι: Οι καθοδηγούμενες από την κυβέρνηση προσπάθειες για παλαιστινιακές σημαίες σε πρόσφατο ποδοσφαιρικό αγώνα αποδοκιμάστηκαν. Ο εξόριστος γιος του ανατραπέντα Σάχη του Ιράν, Μοχάμαντ Ρεζά Παχλαβί, ταξίδεψε στην Ιερουσαλήμ πριν από τρεις μήνες, εξοργίζοντας βετεράνους επικριτές του καθεστώτος, όπως ο Σαντέχ Ζιμπακαλάμ, που ρώτησε γιατί οι σύγχρονοι αντίπαλοι του ιρανικού καθεστώτος έχουν αλλάξει τη στάση τους απέναντι στο Ισραήλ. «Πολλοί από την αντιπολίτευση, ειδικά οι βασιλικοί και οι υποστηρικτές του εξοχότατου πρίγκιπα, επηρεάζονται τόσο πολύ από το μίσος για το ιρανικό καθεστώς που δεν βλέπουν τον πόνο και την οδύνη εκατομμυρίων Παλαιστινίων και είναι πιο σιωνιστές από τους σιωνιστές» είπε.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ...Αφγανές θάφτηκαν ζωντανές μετά τον σεισμό επειδή φοβούνταν να βγουν από το σπίτι χωρίς χιτζάμπ«Το Φιλί» του Γκούσταβ Κλιμτ: «Όσο περισσότερο το κοιτάς, τόσο πιο σκοτεινό γίνεται»Η Νένα Μεντή στο αριστούργημα του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Το Μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας»