Οι επιπτώσεις του πολέμου Ισραήλ-Παλαιστίνης στην Ανατολική Μεσόγειο

08:25 9/10/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

8 Οκτωβρίου 2023 Ισραηλινά τεθωρακισμένα άρματα μάχης.

Η επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ εάν κλιμακωθεί σε γενικευμένη σύρραξη θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στην σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου. Ιστορικά, η Ανατολική Μεσόγειος έχει ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία λόγω της ύπαρξης στρατηγικών θαλάσσιων διαδρομών και του περίπλοκου ιστού συμμαχιών και ανταγωνισμών. Τα τελευταία χρόνια, οι γεωπολιτικές ισορροπίες της Ανατολικής Μεσογείου έχουν ανατραπεί ως αποτέλεσμα της ανακάλυψης αποθεμάτων φυσικού αερίου. 

Ο άμεσος αντίκτυπος των επιθέσεων είναι η περαιτέρω επιδείνωση των ισραηλινό-παλαιστινιακών

σχέσεων. Και οι δύο πλευρές έχουν υπομείνει δεκαετίες σύγκρουσης που χαρακτηρίζονται από περιοδικές κλιμακώσεις, και κάθε έξαρση εμπεδώνει τις εχθρότητες βαθύτερα. Το μέγεθος αυτών των πρόσφατων επιθέσεων υποδηλώνει ότι οι παλαιστινιακές φατρίες, ιδιαίτερα η Χαμάς στη Γάζα, έχουν αποκτήσει πιο εξελιγμένα όπλα και είναι πρόθυμες να αμφισβητήσουν τη στρατιωτική δύναμη του Ισραήλ. 

Ωστόσο, οι επιπτώσεις αυτών των αντιπαραθέσεων εκτείνονται πέρα από τις εμπόλεμες πλευρές. Το Ισραήλ έχει μακροχρόνιες ανησυχίες για την επιρροή του Ιράν στην περιοχή, δεδομένης της υποστήριξης του Ιράν σε διάφορες τρομοκρατικές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και ορισμένων παλαιστινιακών φατριών. Με την κλιμάκωση της βίας στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, εάν αποδειχθεί πως το Ιράν έχει υποστηρίξει με κάποιο τρόπο την Χεζμπολάχ τότε θα επιβαρυνθεί περαιτέρω η εύθραυστη σχέση των δύο κρατών. 

Γειτονικές χώρες όπως ο Λίβανος, που ήδη αντιμετωπίζουν εγχώριες κρίσεις, μπορεί να βιώσουν αυξανόμενες ροές προσφύγων ή ακόμη και να αντιμετωπίσουν πιέσεις από τις δικές τους εσωτερικές φατρίες να λάβουν πιο ενεργή στάση στη σύγκρουση. Το εύθραυστο πολιτικό τοπίο του Λιβάνου θα μπορούσε να γίνει ακόμη πιο ασταθές εάν η Χεζμπολάχ, ωφελούμενη από τις ενέργειες των παλαιστινιακών ομάδων, επιλέξει αυτή τη στιγμή για να εντείνει τις δραστηριότητές της εναντίον του Ισραήλ. Ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση,  προσελκύοντας πολλούς δρώντες και ενδεχομένως μετατρέποντας την Ανατολική Μεσόγειο σε θέατρο πολέμου.

Οι επιπτώσεις μπορεί να γίνουν αισθητές σε όλη την ευρύτερη κοινότητα της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ελλάδα και η Κύπρος, που έχουν τις δικές τους εντάσεις με την Τουρκία, ενδέχεται να βρεθούν σε επισφαλή θέση. Η Ανατολική Μεσόγειος υπήρξε πρόσφατα το σκηνικό διαφωνιών για τα δικαιώματα υπεράκτιας έρευνας φυσικού αερίου, με την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ από τη μια πλευρά και την Τουρκία από την άλλη. Εάν το Ισραήλ είναι απασχολημένο με το παλαιστινιακό μέτωπο, μπορεί να επηρεάσει τη δυναμική αυτών των διαπραγματεύσεων για την εξερεύνηση αερίου και τις συναφείς θαλάσσιες εδαφικές διαφορές. Ένα ασταθές Ισραήλ θα μπορούσε να ενθαρρύνει την Τουρκία να επιδιώξει τα συμφέροντά της στην περιοχή πιο δυναμικά, οδηγώντας δυνητικά σε αυξημένες εντάσεις ή ακόμα και αντιπαραθέσεις με τους αντιπάλους της.

Επιπλέον, η ΕΕ και άλλες δυτικές δυνάμεις έχουν σημαντικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο, από την ενέργεια μέχρι την ασφάλεια και τη μετανάστευση. Η ΕΕ προσπαθεί να αντιμετωπίσει την προσφυγική κρίση εδώ και χρόνια και ένα νέο κύμα προσφύγων που εγκαταλείπουν την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Παλαιστίνη θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση. Αυτό όχι μόνο θα αυξήσει το κόστος αντιμετώπισης, αλλά και θα διχάσει περαιτέρω τα κράτη εντός της ΕΕ όσον αφορά τον τρόπο χειρισμού. 

Όσον αφορά την ενεργειακή ασφάλεια, τα αποθέματα φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου αποτελούν μια πιθανή εναλλακτική λύση στο ρωσικό αέριο για την Ευρώπη. Με την αυξανόμενη παγκόσμια έμφαση στις καθαρότερες πηγές ενέργειας, αυτά τα αποθέματα είναι υψίστης σημασίας. Ωστόσο, μια αποσταθεροποιημένη περιοχή λόγω της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης θα μπορούσε να εμποδίσει τις δραστηριότητες εξερεύνησης και εξόρυξης, να καθυστερήσει τα έργα αγωγών και να καταστήσει αναξιόπιστο τον ενεργειακό εφοδιασμό. Η επιθυμία της Ευρώπης για μείωση της εξάρτησής της από το ρωσικό αέριο θα μπορούσε να αναβληθεί, επηρεάζοντας τόσο την ενεργειακή της ασφάλεια όσο και τη γεωπολιτική της θέση. 

Επιπλέον, η απάντηση της διεθνούς κοινότητας στις παλαιστινιακές επιθέσεις και οι επακόλουθες ενέργειες του Ισραήλ θα τεθούν υπό έλεγχο. Έθνη όπως η Ρωσία και οι ΗΠΑ, που έχουν και τα δύο σημαντικά συμφέροντα στην περιοχή, θα αναγκαστούν να λάβουν θέσεις. Οι παρεμβάσεις τους, είτε διπλωματικές είτε πιο άμεσες, θα επηρεάσουν την ισορροπία ισχύος της Ανατολικής Μεσογείου. Οι ΗΠΑ, παραδοσιακά σύμμαχος του Ισραήλ, θα αντιμετωπίσουν το δύσκολο καθήκον να υποστηρίξουν τον εταίρο τους ενώ παράλληλα θα καλούν για αυτοσυγκράτηση και θα υποστηρίζουν την ειρήνη. Η Ρωσία, από την άλλη, με τα συμφέροντά της στη Συρία και την ιστορικά πολύπλοκη σχέση της με την Τουρκία, θα υπολογίζει προσεκτικά τις κινήσεις της.

Συμπερασματικά, ενώ η άμεση εστίαση μετά τις παλαιστινιακές επιθέσεις στο Ισραήλ είναι ο ανθρώπινος φόρος και η πιθανότητα για μια ευρύτερη ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση, οι επιπτώσεις στην Ανατολική Μεσόγειο δεν μπορούν να αγνοηθούν. Ο περίπλοκος γεωπολιτικός ιστός αυτής της περιοχής τεντώνεται και η διεθνής κοινότητα πρέπει να ενεργήσει με προνοητικότητα και διπλωματία για να αποτρέψει μια ευρύτερη διάλυση. Η σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου δεν είναι μόνο μια περιφερειακή ανησυχία.