Όψεις της δεκαετίας του '30

13:26 24/8/2017 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η δεκαετία του 1930 αποτέλεσε εποχή οικονομικής ύφεσης και μιζέριας και άνθησης της φασιστικής και ναζιστικής ιδεολογίας. Δημιούργησε και εξέθρεψε τις συνθήκες που οδήγησαν στο ξέσπασμα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και αποτέλεσε σημείο τομής ή ακόμα πιο δραματικά αποτέλεσε την πρώτη σάλπιγγα του πολέμου και της έντασης. Στο παρόν άρθρο προτείνεται η ενασχόληση με τη συγκεκριμένη περίοδο μέσα από την ανάγνωση δύο βιβλίων που αναφέρονται σε διαφορετικές πτυχές της. Πρόκειται για την ιστορική μελέτη «Βαϊμάρη. Η Ανάπηρη Δημοκρατία 1918-1933» του Heinrich A. Winkler που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις

«Πόλις» και το απάνθισμα πολιτικών κειμένων του Ουίνστον Τσόρτσιλ μεταξύ 1936-1939, «Step by Step. Political Writings 1936-1939» από τις εκδόσεις Bloomsbury.

Μέσα από μια διεισδυτική μάτια στη γερμανική ιστορία του μεσοπολέμου ο Winkler αναδεικνύει τα χαρακτηριστικά της δημοκρατίας της Βαϊμάρης και τονίζει ιδιαίτερα τις πολιτικές και ιδεολογικές ζυμώσεις της περιόδου. Μέσα από το βιβλίο ο αναγνώστης κατανοεί τους συσχετισμούς ισχύος των πολιτικών κομμάτων και πολιτειακών θεσμών του γερμανικού κράτους της περιόδου και τη δράση των πολιτικών και στρατιωτικών προσωπικοτήτων που βρίσκονταν στο μεταίχμιο των εξελίξεων μέχρι την αναρρίχηση των ναζιστών και του Χίτλερ στην εξουσία.

Η δημοκρατία της Βαϊμάρης χαρακτηρίστηκε από έντονη πολιτική αστάθεια και απειλήθηκε τόσο από τα αριστερά όσο και από τα δεξιά του πολιτικού φάσματος. Οι κυβερνήσεις συνεργασίας που χαρακτήριζαν το πολιτικό σκηνικό της ήταν ιδιαίτερα ασταθείς και ασυντόνιστες, ενώ η ακαμψία του κοινοβουλίου και η απροθυμία των κομμάτων να συνεργαστούν έδινε την ευκαιρία στο Γερμανό πρόεδρο να ασκεί νομοθετική εξουσία υποκαθιστώντας τη νομοθετική συνέλευση και ουσιαστικά να κυβερνά το κράτος με βάση το άρθρο 48 του συντάγματος. Το παραπάνω σημείο σε συνδυασμό με την αντιπάθεια της γερμανικής δεξιάς για την κοινοβουλευτική δημοκρατία, τη διαφωνία σοσιαλδημοκρατών και επιχειρηματιών αναφορικά με εργατικά θέματα καθώς και την απειλή κομμουνιστικής επανάστασης σε συνάρτηση πάντα με την οικονομική κρίση του 1929 αποτέλεσαν μερικούς από τους κυριότερους παράγοντες ανατροπής της.

Στην περίπλοκη και πολυδιάστατη δεκαετία του τριάντα, μία από τις σταθερές φωνές ήταν εκείνη του Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος όμως βρισκόταν στο περιθώριο της βρετανικής πολιτικής και δεν επηρέαζε άμεσα τις κατευθύνσεις της. Σαν άλλη προφητική Σίβυλλα με κάθε ευκαιρία καλούσε τις δύο δυτικές δημοκρατίες της Μ. Βρετανίας και της Γαλλίας να θέσουν όρια στο Χίτλερ και να μην υποκύπτουν στους λεονταρισμούς του. Δυστυχώς όμως ο Τσόρτσιλ αποτελούσε «φωνή βοώντος εν τη ερήμω». Οι αναμνήσεις και οι εμπειρίες του Μεγάλου Πολέμου στοίχειωναν τις φιλελεύθερες δημοκρατίες που δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση να τις ξαναζήσουν ερχόμενες σε αντιπαράθεση με τη Γερμανία.

Στο «Step by Step. Political Writings 1936-1939» ο αναγνώστης θα έρθει πρόσωπο με πρόσωπο με δυναμικά κείμενα του Βρετανού πολιτικού που δημοσιεύτηκαν την κρίσιμη δεκαετία του 1930 και προειδοποιούσαν για τους επερχόμενους κινδύνους και έθεταν τη βρετανική κυβέρνηση και το κοινό προ των ευθυνών τους, πηγαίνοντας κόντρα στο ρεύμα. Ήδη από το 1936, έκλεινε ένα κείμενο του αναφορικά με τον επανεξοπλισμό της Γερμανίας με τα εξής λόγια «Stop it!! Stop it now!! Now is the appointed time.» (Σταματήστε το! Σταματήστε το τώρα! Τώρα είναι η κατάλληλη ώρα.)