Οταν TikTok και Instagram αγάπησαν ξαφνικά τις «Λευκές Νύχτες» του Ντοστογιέφσκι

07:14 20/12/2024 - Πηγή: Huffington Post Greece

Πορτρέτο του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. (Photo by: Pictures From History/Universal Images Group via Getty Images)

Τι συμβαίνει όταν κάτι γίνεται δημοφιλές στο TikTok; Απλά, αδειάζουν τα ράφια. Από προϊόντα ομορφιάς μέχρι… αγγούρια -όπως συνέβη πριν από λίγους μήνες με τις συνταγές για αγγουροσαλάτα του 23χρονου Logan Moffitt από τον Καναδά που έγιναν viral, αναδεικνύοντας το δροσερό λαχανικό σε σταρ

και ένα από τα προϊόντα της βρετανικής online εταιρείας παράδοσης τροφίμων Deliveroo με τις περισσότερες παραγγελίες.

Τα βιβλία δεν αποτελούν εξαίρεση. Συγγραφείς όπως οι Αμερικανίδες Κολίν Χούβερ και η Σάρα Τζ. Μάας οφείλουν την απίθανη επιτυχία τους στο «BookTok». Σε μια ανατροπή που κανείς δεν περίμενε ωστόσο, στις τάξεις τους προστίθεται τώρα και ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι(1821 - 1881). 

Το μικρό μαύρο βιβλίο με τις «Λευκές Νύχτες» του διάσημου Ρώσου συγγραφέα από τον εκδοτικό οίκο Penguin (σειρά Classics) ήταν το 2024 το τέταρτο πιο δημοφιλές έργο μεταφρασμένης λογοτεχνίας στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Όπως δήλωσε στον Guardian ο Francis Cleverdon, διευθυντής του γνωστού βιβλιοπωλείου Hatchards που βρίσκεται στο Πικαντίλι του Λονδίνου «Τον τελευταίο χρόνο πουλήσαμε 190 αντίτυπα του μικρού βιβλίου».

Οι «Λευκές Νύχτες» έχουν κατακλύσει BookTok και Bookstagram  -το αντίστοιχο του στο Instagram- περίπου από τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους.

Αν αναζητήσει κανείς τη νουβέλα του 1848 σε αυτές τις πλατφόρμες, θα καταλήξει σε κριτικές, αποσπάσματα της ιστορίας και ατμοσφαιρικές φωτογραφίες του βιβλίου πλάι σε φλιτζάνια καφέ. Στο Spotify υπάρχουν playlists «White Nights» γεμάτες με Τσαϊκόφσκι και Σοστακόβιτς.

Χρήστες των social media από όλο τον κόσμο εκθειάζουν το όμορφο love story που αφηγείται ο Ντοστογιέφσκι και εκφράζουν τη λύπη τους για το φινάλε του. «Όλοι θέλουν να ερωτευτούν παράφορα. Και ύστερα διαβάζουν τις Λευκές Νύχτες του Ντοστογιέφσκι», αναφέρει ένα viral tweet.

Λίγο ως πολύ, είναι γνωστό ποια είδη βιβλίων γίνονται δημοφιλή στο TikTok: Τα αισθηματικά μυθιστορήματα, όπως επίσης τα βιβλία για νέους ενήλικες και τα fantasy και ως επί το πλείστον οι νέες ή πρόσφατες κυκλοφορίες.

Ένα βιβλίο μόλις 80 σελίδων

Γιατί, λοιπόν, μια μέχρι πρότινος ελάχιστα γνωστή στο ευρύ κοινό ρωσική νουβέλα που γράφτηκε πριν από κάτι παραπάνω από 150 χρόνια, στις αρχές της καριέρας του Ντοστογιέφσκι, τράβηξε ξαφνικά την προσοχή των αναγνωστών με τόσο έντονο τρόπο;

Υπάρχει ένας πεζός αλλά σημαντικός λόγος: Ότι πρόκειται για ένα βιβλίο περίπου 80 σελίδων. «Οι Λευκές Νύχτες μου άρεσαν εν μέρει λόγω της μικρότερης έκτασης τους», είπε στον Guardian η Λονδρέζα Ellie Howlett, που δημοσιεύει στο TikTok  βίντεο για βιβλία ως @ellisrubyreads.

@alisha__keys here is my first book review of white nights by fyodor dostoevsky, hope u enjoy ! if ur looking to get into more classics, this is a great one to start with :) #whitenights#dostoevsky#classicliterature♬ Chopin Nocturne No. 2 Piano Mono - moshimo sound design

Στο BookTok, ένα μικρής έκτασης βιβλίο είναι συχνά ελκυστικό, επειδή επιτρέπει στους αναγνώστες να προσθέσουν έναν εύκολο στόχο στο ετήσιο αναγνωστικό τους πλάνο -πολλοί BookTokers ορίζουν έναν αριθμό βιβλίων που πρέπει να διαβάσουν ανά έτος, παρακολουθώντας πλατφόρμες όπως το Goodreads. Συνεπώς, οι «Λευκές Νύχτες» θεωρούνται μια προσβάσιμη πρώτη επαφή με την απέραντη θάλασσα της κλασικής ρωσικής λογοτεχνίας.

Το «σύνδρομο του πρωταγωνιστή»

Όμως, σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο λόγος που το βιβλίο έχει τέτοια απήχηση σε τόσους πολλούς νέους αναγνώστες φέτος, έχει να κάνει και με την ιστορία αυτή καθαυτή.

Ένας νεαρός, μοναχικός και ονειροπόλος άνδρας -το όνομα του οποίου δεν μαθαίνουμε ποτέ- συναντά τυχαία μια καλοκαιρινή νύχτα του Βορρά στους δρόμους της Αγίας Πετρούπολης μια γυναίκα που κλαίει δίπλα σε ένα κανάλι, την Ναστένκα. Γρήγορα αναπτύσσεται μεταξύ τους ένα παράξενο ειδύλλιο, αλλά ο έρωτας μένει ανεκπλήρωτος, καθώς παρόλες τις εκμυστηρεύσεις, εκείνη γυρίζει τελικά στον αγαπημένο της, ο οποίος έχει επιστρέψει από τη Μόσχα.

Είναι μια ιστορία για κάποιον που αισθάνεται τα πράγματα πολύ έντονα, αλλά ζει μέσα από τη φαντασία του. «Κάτι τέτοιες στιγμές νομίζω ότι είμαι ανίκανος να ξεκινήσω μια ζωή στην πραγματική ζωή, γιατί μου φαίνεται ότι έχω χάσει κάθε επαφή, κάθε ένστικτο για το πραγματικό, το αληθινό», ομολογεί ο αφηγητής.

Ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι μια ιστορία για κάποιον ο οποίος έχει δημιουργήσει μια επιμελημένα φανταστική ζωή μπορεί να γίνει δημοφιλής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι χρήστες παρουσιάζουν συνειδητά μία εξιδανικευμένη εκδοχή της ζωής τους.

Η τάση να θεωρεί κανείς τον εαυτό του ως τον πρωταγωνιστή μιας φανταστικής εκδοχής της ζωής του έχει ονομαστεί «σύνδρομο του πρωταγωνιστή» (main character syndrome).

«Νιώθω ότι το βιβλίο παρουσιάζει ανθρώπους που ονειρεύονται, που νομίζουν ότι είναι καλύτεροι από όλους τους άλλους, αλλά στην πραγματικότητα βρίσκονται στον δικό τους κόσμο, κάτι που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας έχουν εκπαιδεύσει να πιστεύουμε», λέει η 22χρονη Bookstagrammer Mausami Avira.

Η μοναξιά 

Η 21 ετών Naomi Philpott, η οποία δημοσιεύει στο Instagram ως @bookish.naomi, πήρε το βιβλίο νομίζοντας ότι πρόκειται για ρομάντζο και εξεπλάγη όταν άρχισε να το διαβάζει. «Δεν είμαι σίγουρη γιατί ο κόσμος το ερμήνευσε ως ρομάντζο και όχι ως μία ιστορία για τη μοναξιά. Είναι τρομακτικό ότι στην πραγματικότητα τα δύο έχουν συγχωνευτεί».

Η Naomi πιστεύει ότι η κόπωση των νέων ανθρώπων με τα ραντεβού μέσω εφαρμογών μπορεί να είναι ένας από τους λόγους για τον οποίο το βιβλίο έπιασε τόπο. «Αναρωτιέμαι αν ο κόσμος πιστεύει ότι το να συναντιούνται ο αφηγητής και η Nastenka απλώς από κοντά είναι από μόνο του ρομαντικό».

«Σχεδόν όλοι μπορούν να συντονιστούν με το αίσθημα της μοναξιάς», σχολιάζει η Philpott. «Δεν μου αρέσει όταν τα πάντα συνδέονται με την πανδημία, αλλά πιστεύω ότι ενέτεινε το αίσθημα της μοναξιάς, καθώς ήμασταν όλοι εντεκώς αποκομμένοι για ένα διάστημα, και νομίζω ότι κάποιοι άνθρωποι αισθάνονται ακόμα τις επιπτώσεις αυτής της κατάστασης».

Με πληροφορίες από Guardian 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗΔέκα συν ένα βιβλία για τις γιορτινές μέρες του Δεκεμβρίου - Τι διαβάζουμε τώραΟι θησαυροί του Αρχαιολογικού Μουσείου Χαιρώνειας σε έναν αφιερωματικό τόμοΣυνέβη κι αυτό: Η Σάρα Τζέσικα Πάρκερ στην κριτική επιτροπή του Βραβείου Booker 2025