Περί αλεπούδων

07:11 20/1/2025 - Πηγή: Huffington Post Greece

Σε αυτή τη φωτογραφία αρχείου της 28ης Ιουνίου 2019, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν περπατούν για να συμμετάσχουν σε ομαδική φωτογραφία στη σύνοδο κορυφής της G20 στην Οσάκα της Ιαπωνίας.  (AP Photo/Susan Walsh, File)

Το 2025 επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις από όλες τις σκοπιές. Τα μέτωπα είναι πολλά και ανοικτά:Ουκρανία, Συρία, Σαχέλ, Νότια Κίνα, κοκ. Οι γεωπολιτικοί αναλυτές έχουν τη τιμητική τους στα διάφορα μέσα ενημέρωσης. Προφανώς

τα πράγματα είναι εξαιρετικά σύνθετα, ο μέσος πολίτης δεν έχει πρόσβαση παρά μόνο σε πληροφορία που φιλτράρεται από τον Τύπο, οπότε η γνώμη του διαμορφώνεται μέσα από αυτές τις πηγές. Η πολυπλοκότητα του θέματος και έλλειψη  αντικειμενικών δεδομένων καθιστά την εξαγωγή συμπερασμάτων και προγνώσεων αδύνατη.  

Όμως αν κανείς προσέξει τα λόγια του επανεκλεγέντοςΤραμπστις ΗΠΑ στο θέμα της Ουκρανίας, που αφορά άμεσα την Ευρώπη και την Ελλάδα, λόγω της διακοπής προμήθειας φυσικού αερίου μέσω των αγωγών της Ουκρανίας και τις υψηλές τιμές ενέργειας, που κρατούν την οικονομική δραστηριότητα στην Ευρωζώνη καχεκτική, θα εστιαστεί στον κομπασμό ότι θα τελειώσει ο πόλεμος άμεσα. Πώς θα γίνει αυτό δεν το γνωρίζουμε αφού ο Τραμπ δεν έχει ανοίξει ακόμα τα χαρτιά του. Ας μου επιτραπεί η απόπειρα της πρόβλεψης!

Ο Τραμπ αλωπεκίζει προς ετέραν αλώπεκα, όπως έλεγαν οι αρχαίοι, δηλαδή κάνει την αλεπού στην άλλη αλεπού, ήτοι στον Πούτιν. Αν υποθέσουμε ότι ”με ένα νόμο – με ένα άρθρο” ο Τραμπ επιβάλει τον τερματισμό των εχθροπραξιών, η Ρωσία θα βρεθεί ενώπιον ενός ισχυρότατου στρατηγικού κενού, που δεν είναι άλλο παρά η έλλειψη αντιπάλου στα πολεμικά μέτωπα. Η οικονομία της Ρωσίας έχει προσαρμοστεί στις ανάγκες του πολέμου που πλησιάζει τα 3 έτη σε διάρκεια. Πώς θα μετατραπούν τα εργοστάσια που φτιάχνουν τανκς και οπλισμό σε μονάδες παραγωγής άλλων βιομηχανικών προϊόντων; Η αλλαγή της βιομηχανικής παραγωγής δεν επιτυγχάνεται εντός μηνών – απαιτεί πόρους, σχεδιασμό και χρόνο. Ούτε είναι δυνατή η εξαγωγή πολεμικού υλικού στη κλίμακα της σημερινής παραγωγής. Αυτή είναι η πρώτη στόχευση του Τραμπ, να προκαλέσει παραγωγικό σοκ στην οικονομία, που θα οδηγήσει σε λαϊκή δυσαρέσκεια. Η αλώπηξ Πούτιν, όπως όλοι οι ηγέτες που βασίζονται στην ”αγάπη του λαού” του, δε μπορεί να ανεχθεί τέτοιο πλήγμα.

Ο Τραμπ δεν έχει λόγο να άρει τους εμπορικούς περιορισμούς και τις κυρώσεις παρά τη πιθανή πίεση που θα δεχτεί από την Ευρώπη. Όσο η Ρωσία είναι απομονωμένη τόσο περισσότερη η εξάρτηση της Ευρώπης από τις ενεργειακές κυρίως εξαγωγές των ΗΠΑ. Συνεπώς, η δυνητική πελατεία των Ρωσικών ενεργειακών εξαγωγών περιορίζεται. Προφανώς μεγάλοι πελάτες, όπως η Κίνα και η Ινδία θα αυξήσουν τη ποσότητα εισαγωγής αλλά σίγουρα είναι εχέφρονες ώστε να μη καταστούν όμηροι και δέσμιοι των Ρωσικών εξαγωγών. Άρα μάλλον θα μειωθούν οι ροές εξαγωγών και τα έσοδα για τη Ρωσία. Παράλληλα, οι τιμές των ενεργειακών προϊόντων θα μειωθούν με την αγαστή σύμπραξη άλλων παραγωγών, όπως των αραβικών κρατών, που έχουν άμεσο ενδιαφέρον να ενισχύσουν τα μερίδια τους ως προς τη ποσότητα. Άρα το πλήγμα θα είναι διπλό για τη ρωσική οικονομία.

Τα παραπάνω, θυμίζουν αρκετά τη λεγόμενη Ολλανδική ασθένεια, ένα ιδιότυπο οικονομικό φαινόμενο, που αντιβαίνει στη κυρίαρχη θεώρηση περί οικονομικού πλεονεκτήματος στο διεθνές εμπόριο. Εν συντομία και χωρίς την απαραίτητη επιστημονική πληρότητα, όταν ένας κλάδος της οικονομίας, όπως ο ενεργειακός στη περίπτωση της Ολλανδίας του 1960, αναπτυχθεί υπέρμετρα, τότε οι λοιποί κλάδοι, όπως ο βιομηχανικός και ο αγροτικός, φθίνουν. Στη περίπτωση της Ολλανδίας, η οικονομική εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της, ενίσχυσε το νόμισμα της, συνεπώς μείωσε την εξαγωγική της ανταγωνιστικότητα και κατέστησε τις εισαγωγές προτιμότερες. Έτσι η οικονομία της έχασε τη ποικιλία της και κατέστη εξαιρετικά εξαρτώμενη από τις τιμές του εξαγόμενου αερίου και παράλληλα χάθηκε τεχνογνωσία και κεφάλαια από τους λοιπούς κλάδους, που βίωσαν περαιτέρω υστέρηση. Κάτι ανάλογο, σχεδιάζει ο Τραμπ για τη Ρωσία, δηλαδή τη περαιτέρω εξασθένηση της οικονομίας της, η οποία νομοτελειακά θα οδηγήσει στη μείωση της σκληρής ισχύος των όπλων της, άρα και της ικανότητας παγκόσμιας προβολής τους.

Προφανώς, ο Βλαδίμηρος και οι σύμβουλοι του τα γνωρίζουν όλα αυτά και σίγουρα προετοιμάζονται αναλόγως. Εξάλλου η Ολλανδική ασθένεια διδάσκεται στα Πανεπιστήμια άρα δε πρόκειται για απόκρυφη γνώση, προνόμιο των ολίγων και εκλεκτών. Σε τέτοιες περιπτώσεις -που δε σπανίζουν στη πράξη και στη βιβλιογραφία- οι κυβερνήσεις προσπαθούν να κρατήσουν φθηνό το νόμισμά τους ώστε να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα άλλων εξαγωγικών κλάδων. Επίσης προσπαθούν να ελέγξουν την εισροή κεφαλαίων με ελεγχόμενους μηχανισμούς τους εκτός της επικράτειάς τους. Η Ρωσία διαθέτει τέτοιους μηχανισμούς και το ρούβλι βρίσκεται σε αρκετά χαμηλά και ελκυστικά επίπεδα.

Η παραπάνω επιδερμική ανάλυση είναι εξαιρετικά απλουστευτική. Η Ευρώπη χρειάζεται το ρωσικό αέριο, που τώρα πρακτικά εξάγεται μόνο μέσω Τουρκίας. Θα δεχθεί η Ευρώπη την εξάρτηση από τη Τουρκία, ειδικά τώρα που ανεβαίνουν εκλογικά οι δυνάμεις της ‘Ευρώπης-φρούριο’; Οι εξαγωγές εν μέσω κυρώσεων απαιτούν πλοία που τις παρακάμπτουν. Ο σκιώδης στόλος είναι ήδη στο στόχαστρο των Δυτικών. Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Βαλτική επιβεβαιώνουν τη σημασία αυτού του στόλου. Θα δεχτούν τρίτες χώρες να υποστούν πλήγματα στα νηολόγια τους, λόγω της αντιπαράθεσης ΗΠΑ-ΕΕ-Ρωσίας στην Ουκρανία αλλά και στη διεθνή σκηνή; Αυτοί είναι λίγοι από τους πολλούς βαθμούς αβεβαιότητας που υπεισέρχονται στην ανάλυση και πρόβλεψη. Αν όμως κανείς ξεχάσει τη Βαλτική και ρίξει μια ματιά στο χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου, μπορεί εύκολα να καταλάβει την αξία του οικοπέδου Ελλάδα και των ”ξύλινων τειχών” της, καθώς και γιατί εποφθαλμιά η γείτων τον έλεγχο όλων των θαλασσίων διαδρόμων. Συνεπώς, η κάθε κίνηση των αλωπεκών Τραμπ και Πούτιν μας αφορά όλους.