Σε διαδικασία δημοπράτησης η ιστορική Βιοτεχνία Ελληνικών Μαντηλιών

18:49 21/11/2023 - Πηγή: Huffington Post Greece

Φωτορεαλική απεικόνιση εγκατάστασης

Η αναβίωση της παραδοσιακής τέχνης του σταμπωτού ενδύματος και, παράλληλα, η συντήρηση ζωντανής της μνήμης της τυποβαφικής τέχνης είναι το στοίχημα της δημιουργίας του «Μουσείου Τυποβαφικής Τέχνης και του Κέντρου Χειροτεχνίας του Υφάσματος». 

Σε διαδικασία δημοπράτησης για την επιλογή αναδόχου βρίσκεται το έργο της αποκατάστασης του ακινήτου της π. Βιοτεχνίας Ελληνικών Μαντηλιών (ΒΕΜ) στο Μεταξουργείο, στο οποίο θα στεγαστεί το συγκεκριμένο «Μουσείο Τυποβαφικής

Τέχνης και το Κέντρο Χειροτεχνίας του Υφάσματος». Οι μελέτες και η εποπτεία του έργου ανήκει στην αρμοδιότητα της Διεύθυνσης Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων (ΔΠΑΝΣΜ).

Στις γενικές αρχές και στους στόχους της αποκατάστασης και αναδιαρρύθμισης του ακινήτου, το οποίο έχει χαρακτηριστεί μνημείο, είναι η επαναφορά των αυθεντικών χαρακτηριστικών του κτηρίου και η ανάδειξη του χαρακτήρα του. Βασικά συνθετικά στοιχεία στην αρχιτεκτονική μελέτη αποτελούν η διατήρηση της μορφής και της ανάπτυξης των πτερύγων με τις ελάχιστες δυνατές λειτουργικές παρεμβάσεις «ανοικτού χώρου» της εσωτερικής αυλής και η κατασκευή διαφώτιστου χώρου στην εσωτερική πλευρά του κτηρίου, όπου βρίσκονται τα μηχανήματα, η εγκατάσταση ανελκυστήρα και γέφυρας στον χώρο της αυλής για εύκολη πρόσβαση στον όροφο και ατόμων με κινητικά προβλήματα.

Οι προβλεπόμενες επεμβάσεις για την αποκατάσταση και στερέωση του μνημείου συνδυάζουν τη δομική ενίσχυση και αντισεισμική θωράκιση του κτηριακού συγκροτήματος για τη φιλοξενία των νέων χρήσεων με τη μορφολογική αποκατάσταση με βάση τα δεδομένα της ιστορικής εξέλιξης του κτηρίου και τις αναστηλωτικές αρχές, που ισχύουν για τα διατηρητέα μνημεία. Στον σχεδιασμό βασικά κριτήρια αποτέλεσαν, επίσης, η ασφάλεια, η εξυπηρέτηση και η άνεση των επισκεπτών, η ελαχιστοποίηση του θορύβου, η μέγιστη δυνατή ενεργειακή εξοικονόμηση κατά τη λειτουργία του κτηρίου.

Πτέρυγα Β'. Γαζωτήριο, υφιστάμενη κατάστασηΗ ιστορία 

Το κτήριο του τυποβαφικού εργαστηρίου των Αδελφών Οικονομόπουλου με την επωνυμία «Βιοτεχνία Ελληνικών Μαντηλιών», στη συμβολή των οδών Πλαταιών 38και Σφακτηρίας 22 στο Μεταξουργείο, κατασκευάστηκε γύρω στο 1900 και στέγασε το τυποβαφικό εργαστήριο μετά τη μεταφορά της επιχείρησης από τη Σύρο, όπου ιδρύθηκε το 1879.

Αποτελεί μοναδικό σωζόμενο δείγμα προβιομηχανικής παραγωγής σταμπωτών μαντηλιών κεφαλής με αυθεντικά παραδοσιακά σχέδια από όλη την Ελλάδα, τα οποία διοχετεύονταν στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια στη διάρκεια του α’ μισού του 20ού αιώνα. Μετά το 1945 το τυποβαφείο ΒΕΜ εφάρμοσε το τύπωμα των προϊόντων του με τη μέθοδο της μεταξοτυπίας. Η βιοτεχνία σταμάτησε τη λειτουργία της στα μέσα της δεκαετίας του 1990 και το ακίνητο περιήλθε στην ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου. Το 1995, το Υπουργείο Πολιτισμού το κήρυξε μνημείο, όπως και το σύνολο του εξοπλισμού του, συμπεριλαμβανομένων και κινητών αντικειμένων, που αποτελούσαν μέρος της βιοτεχνικής παραγωγής. Το 1999 παραχωρήθηκε από την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου στο Υπουργείο Πολιτισμού, ενώ το 2003, το ΥΠΠΟΑ προχώρησε στην εξαγορά του μηχανολογικού και κινητού εξοπλισμού του εργαστηρίου. Ακολούθησε η καταγραφή και φύλαξη του υλικού. Από τον κινητό εξοπλισμό της βιοτεχνίας διατηρούνται ξύλινες σφραγίδες (στάμπες, ξυλότυποι) για την παραγωγή των σταμπωτών μαντηλιών, μήτρες μεταξοτυπίας σε τελάρα, σχέδια παραδοσιακών μαντηλιών, δειγματολόγια σχεδίων καθώς και σκεύη, εργαλεία και πρώτες ύλες παρασκευής βαφών, δείγματα νημάτων, μαντηλιών και υλικών συσκευασίας, χαρτώο υλικό κ.α.

Το κτηριολογικό πρόγραμμα 

Το κτηριολογικό πρόγραμμα προβλέπει τη λειτουργία του χώρου ως:

1. Μουσείο Τυποβαφικής Τέχνης και Παραγωγής Μαντηλιών της ΒΕΜ, με στόχο τη διατήρηση και ανάδειξη των υλικών τεκμηρίων της παραδοσιακής τέχνης της τυποβαφικής και του τυποβαφικού εργαστηρίου στη διαχρονία του από τα τέλη του19ου έως τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα, και

2. Κέντρο Χειροτεχνίας του Υφάσματος, με στόχο τη διαφύλαξη και αξιοποίηση των άυλων στοιχείων (τεχνικές, τεχνογνωσία, μοτίβα) της παραδοσιακής χειροτεχνίας και τη διασύνδεσή της με πολιτιστικούς φορείς παραδοσιακών τεχνών, τις κοινότητες παραδοσιακών τεχνιτών, αλλά και με τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, το σύγχρονο βιομηχανικό σχέδιο και την παραγωγή και τους τομείς της δημιουργικής οικονομίας (design, διακόσμηση, μόδα).

Σύμφωνα πάντα με το υπουργείο Πολιτισμού, το κτηριολογικό πρόγραμμα αποτελεί ένα συγκερασμό σύγχρονων μουσειολογικώνκαι μουσειογραφικών προσεγγίσεων, κτηριολογικών κανονισμών προσβασιμότητας και συνάθροισης κοινού, των δεσμεύσεων που επιβάλλει η κήρυξη του κτηριακού συγκροτήματος με τον ακίνητο εξοπλισμό του και των στρατηγικών στόχων για πολιτιστική, εκπαιδευτική και βιώσιμη ανάπτυξη. Το ακίνητο με εμβαδόν οικοπέδου 827 τ.μ. αποτελεί σήμερα συγκρότημα κτηρίων που οικοδομήθηκαν σε διαφορετικές φάσεις στη διάρκεια του 20ου αι., για την  εξυπηρέτηση των αναγκών της βιοτεχνικής παραγωγής και τη βαθμιαία ενσωμάτωση των νέων τεχνολογικών μέσων. Στην πτέρυγα Α, εμβαδού 292 τ.μ., χωροθετείται εκθεσιακός χώρος για την ιστορία και την εξέλιξη της τυποβαφικής τέχνης, το εργαστήριο της ΒΕΜ από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τις τελευταίες δεκαετίες του20ου αιώνα, χώρος αρχείου/υποδοχής ερευνητών. Στην πτέρυγα Β, συνολικού εμβαδού 608 τ.μ. χωροθετούνται εργαστήρια χειροτεχνίας του υφάσματος, περιοδικές εκθέσεις και πολλαπλές δράσεις, χώροι λειτουργικών χρήσεων του συγκροτήματος, πωλητήριο, χώρος υποδοχής, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, προβολών και περιοδικών εκθέσεων, φουαγιέ, χώροι εστίασης, αναψυχής και θέασης, πωλητήριο.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ...Ξαναπαίρνει ζωή η «Βιοτεχνία Ελληνικών Μαντηλιών»Το τελευταίο κτήριο παραγωγής παραδοσιακών ελληνικών μαντηλιών κι η υπέροχη ιστορία τουΜαντήλι: Η αναβίωση του αγαπημένου αξεσουάρ των Ελίζαμπεθ Τέιλορ, Τζάκι Κένεντι, Όντρεϊ Χέπμπορν